بیماری‌های زنانه مثل بسیاری از بیماری‌های دیگر ممکن است خوشخیم یا بدخیم باشند که در این مطلب به شایع‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
عفونت‌های واژینال: تقریبا می‌توان گفت غیرممکن است خانمی در طول عمرش، یک بار عفونت واژینال را تجربه نکرده باشد. عفونت‌ها چند نوع است و بیشتر در زنانی دیده میشود که شریک جنسی دارند. عفونت کاندیدیا نوعی عفونت قارچی است که با خارش زیاد و التهاب واژن بروز می‌کند. نوع بعدی، عفونتی به نام تریکوموناس واژینالیس است. این نوع از عفونت آبکی‌شکل با بویی شبیه بوی ماهی است. عفونت دیگر از نوع گاردنرلا است که لایه‌ای تقریبا خاکستری شکل روی مخاط واژن ایجاد می‌کند. درمان عفونت درمان دارویی و تجویز کرم‌هایی متناسب با نوع عفونت است. قابل توجه اینکه مدت درمان حتما باید کامل شود در غیر‌این صورت عفونت عود خواهد کرد. همچنین خانم‌ها باید بهداشت فردی خود را رعایت کنند، لباس زیر گشاد، نخی و تمیز بپوشند.
خونریزیهای غیرطبیعی رحمی: بحث خونریزی رحمی بسیار گسترده است. اختلالات خونریزی رحمی ممکن است از یک لکه بینی یا تاخیر و تقدم در خونریزی باشد تا خونریزی شدید و... که هر کدام علت خاص و درمان خاصی دارد. خونریزی ممکن است قبل از بلوغ، حین بلوغ، در زمان باروری و در دوران یائسگی باشد، اما شایع‌ترین علل خونریزیهای غیرطبیعی از رحم عبارتند از: هورمونی، استفاده از قرص‌های ضدبارداری، بیماری‌های رحم، حاملگی و سقط جنین و یائسگی. خونریزیهای غیرطبیعی نشانه‌های مختلفی دارد و ممکن است به صورت لکه‌بینی میان دو عادت ماهانه باشد و به فواصل کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز اتفاق بیفتد. یا خونریزی بسیار شدید باشد، به طوری که فرد خون لخته دفع کند. علت خونریزی باید پیدا شود. خونریزی زیاد باعث کاهش گلبول‌های قرمز خون و ضعف و خستگی بیمار میشود. برای تشخیص علت خونریزی سونوگرافی، آزمایش‌های هورمونی، آزمایش حاملگی، پاپ اسمیر یا بیوپسی از رحم نیاز است. ( در مواقعی است که به بدخیمی دیواره رحم یا دهانه رحم مشکوک باشیم بیوپسی، نمونه برداری، انجام میشود). درمان خونریزیهای غیرطبیعی رحم از تجویز قرص شروع میشود تا جراحی و در مرحله آخر ممکن است رحم خارج شود.
کیست تخمدان: تخمدان پلی‌کیستیک از شایع‌ترین بیماری‌های تخمدان است. در این بیماری کیست‌های ریز و متعددی اطراف تخمدان را احاطه می‌کنند. بیماران معمولا از تاخیر در قاعدگی، پرمویی، نازایی و... شکایت دارند. کیست تخمدان درمان قطعی ندارد ولی با درمان دارویی و کاهش وزن تا حد زیادی می‌توان علائم را کاهش داد، اما کیست‌های تخمدان مبحثی گسترده است. کیست‌ها انواع مختلفی دارند و اغلب آنها خوشخیم هستند و بدون درمان دارویی بعد از مدتی از بین می‌رود. کیست‌ها انواع گوناگون دارند؛ کیست فولیکولار، کیست جسم زرد، کیست درموئید، کیست آدنوما، کیست اندومتریوما. کیست‌ها معمولا علامتی ایجاد نمی‌کنند. ولی علامت‌های آنها ممکن است به‌این شکل باشد: نفخ شکم، تورم واحساس توده در شکم، درد لگنی، مقاربت دردناک، درد در ناحیه زیر شکم و کمر، تهوع و استفراغ و... کیست وقتی پاره میشود یا پیچ می‌خورد ممکن است درد زیادی ایجاد کند. تشخیص کیست تخمدان با سونوگرافی است. بعضی از کیست‌ها بدخیم هستند در این مواقع نیاز به نمونه‌گیری ودر صورت قطعی بودن بدخیمی، کیست همراه با تخمدان یا بخشی از آن خارج میشود.
توده پستان: توده‌های پستانی اغلب نگرانی و ترس زیادی را در زنان ایجاد می‌کنند. توده‌ها انواع مختلفی دارند و عبارتند از: فیبروآدنوما، کیست‌ها، فیبروکیستیک وتوده‌های بدخیم. یکی از شایع‌ترین توده‌ها در پستان زنان، توده‌های فیبروکیستیک هستند. فیبروکیستیک در واقع یک بیماری محسوب نمی‌شود و جزئی از بافت طبیعی پستان است ولی تعداد زیادی از خانم‌ها این توده‌ها را در سینه دارند. در بعضی از آنها رشد کیست‌ها آن‌قدر زیاد است که باعث وحشتشان میشود.
این توده‌ها نیاز به درمان ندارند و توده‌هایی که بزرگ هستند باید توسط جراح و با روشی به نام اف.ان.آ تخلیه شوند. البته اگر مایع خارج شده از نظر جراح مشکوک باشد، گاهی نیاز به بیوپسی هم وجود دارد. فیبرو ادنوما نیز در زنان جوان شایع است. این تومورها خوشخیم هستند و اغلب قبل از 25 سالگی بروز می‌کنند و نیازی هم به عمل جراحی ندارند. گاهی تعداد آنها به چند عدد می‌رسد.
اگر توده دردناک باشد یا رشد پیشرونده داشته باشد، ممکن است درمان جراحی نیاز باشد، اما آنچه مهم است تشخیص زودرس توده‌های بدخیم پستانی است. توده‌های بدخیم درد ندارند، به طور اتفاقی کشف می‌شوند، معمولا گرد نیستند و حالت چسبندگی در سینه دارند.
تشخیص توده‌ها با معاینه هر ماهه خانم امکان‌پذیر است. همچنین زنان باید معاینات دوره‌ای، انجام سونوگرافی و ماموگرافی را جدی بگیرند و با پزشک خود در این باره مشورت کنند. توده‌های بدخیم اگر خیلی زود تشخیص داده شوند براحتی درمان خواهند شد. اگر توده بدخیم دیر تشخیص داده شود به مناطق دیگر گسترش خواهد یافت که در آن صورت نیاز به جراحی‌های وسیع، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی است.
دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی
متخصص بیماری‌های زنان و زایمان / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)