لیلا عزیزی، شهروندوندی است که از قلیان استفاده می کند، وی که خانه‌دار و دارای یک فرزند است یکی از علت‌های گرایش به قلیان را استفاده از آن در جمع‌های خانوادگی عنوان می‌کند.
او که به گفته خودش هشت سالی است قلیان می‌کشد می‌گوید: در جمع‌های خانوادگی ما قلیان پای ثابتی دارد و بدون آن جمع انگار با گمشده‌ای مواجه است.
وی ادامه می‌دهد: من در ابتدا از قلیان کشیدن متنفر بودم و از اینکه پدرم گاهی قلیان می‌کشید بسیار ناراحت می‌شدم اما با گذشت زمان و حضور در جمع‌های خانوادگی و دوستانه من نیز به سمت استفاده از آن کشیده شدم و گرچه چندباری سعی داشته‌ام آن را ترک کنم اما حضور در جمع مرا دوباره به استعمال وسوسه کرده است.
وی یکی دیگر از دلایل گرایش به سمت قلیان و مصرف آن در جمع‌های خانوادگی را عدم قبح قلیان می‌داند و ادامه می‌دهد: به عنوان مثال همه می‌دانند که من قلیان کشیدن را به شکل حرفه‌ای بلد هستم و کسی در این زمینه مرا مواخذه نمی‌کند اما اگر من سیگار می‌کشیدم شاید بسیاری از اطرافیانم حتی با من قطع رابطه می‌کردند و این درحالی است که من خود می‌دانم ضرر قلیان چندین برابر سیگار است.
در هر حال لیلا در گفته‌های خود تاکید دارد که کشیدن قلیان به یک فرهنگ در مهمانی‌های خانوادگی تبدیل شده و عدم قبح آن نیز باعث میشود تا جوانان و حتی پیران در کنار یکدیگر به راحتی قلیان را استعمال کنند.
محمد امیری از دیگر افرادی است که به گفته خودش ۱۳ سال است قلیان می‌کشد و دوستان و فامیل نیز به خوبی بر این موضوع واقفند و وی را یک حرفه‌ای در این زمینه می‌شناسند.
وی می‌گوید: پسران در سنین نوجوانی و جوانی و در جمع‌های همسالان خود خصوصا پس از ورود به دانشگاه و احساس استقلال فکری، متمایل به استعمال دخانیات از جمله قلیان می‌شوند.
وی استعمال قلیان در بین جوانان را یک تفریح می‌داند و ادامه می‌دهد: مصرف قلیان تفریحی است که بعضا نسبت به سایر تفریحات ارزان تر است.
محمد امیری به رشد گسترده سفره خانه نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در شهری چون قم که امکانات تفریحی کمی نسبت به مناطق دیگر کشور دارد و با توجه به رشد قارچ گونه سفره خانه‌ها و قهوه خانه‌ها جوانان محفل و مکانی مناسب‌تر از قهوه خانه‌ها برای دور همی پیدا نمی‌کنند این امر باعث تمایل هر چه بیشتر جوان به قلیان میشود.
مضرات گفته شده در مورد قلیان تاثیر نداشته است
دکتر داوود شعبانیان استاد دانشگاه و جامعه‌شناس با بررسی مصرف قلیان در جامعه عنوان کرد: با توجه به اینکه قلیان دارای پیشینه تاریخی در کشور ما است و در فرهنگ ما نیز با برخوردهای منفی روبه رو نبوده بنابراین بر اساس ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی نیز به عنوان یک رفتار انحرافی مطرح نمی‌شود، چون مصرف قلیان رایج شده و عرف نیز آن را پذیرفته و قبح اجتماعی ندارد .
این جامعه‌شناس در ادامه به نگاه نخبگان جامعه به مصرف قلیان اشاره کرد و گفت: برخی نخبگان اجتماعی که دارای مقبولیت اجتماعی نیز هستند مصرف قلیان را ناپسند می‌دانند که این افراد با توجه به جایگاه و میزان مقبولیت خود می‌توانند در جامعه تاثیرگذار باشند. در این زمینه نخبگان و گروه‌های مرجع باید وارد شده و بر روی باور افراد تاثیر بگذارند وگرنه تکرار دائمی مضرات قلیان همانطور که تا کنون نیز تاثیری نداشته در آینده نیز تاثیر چندانی در جمع آوری آن نخواهد گذاشت.
وی با اشاره به ضعف کارکرد اصلی برخی نهاد‌ها مانند دانشگاه‌ها بیان کرد: به عنوان مثال کارکرد دانشگاه تولید علم است و دانشجو باید در این زمینه احساس مسئولیت داشته باشد اما زمانی که کارکرد دانشگاه ضعیف شد و به عنوان مثال تنها مدرک گرایی ملاک قرار گرفت دانشجو در زمان فراغت خود به جای تلاش بیشتر برای علم آموزی و افزایش دانش به سمت استعمال قلیان می‌رود.
کاهش سن مصرف قلیان در قم به ۱۱ سال
نرگس جعفری کار‌شناس دخانیات مرکز بهداشت قم به پژوهش انجام گرفته در زمینه مصرف قلیان در قم اشاره کرد و گفت: ۵۷ درصد افرادی که از آنها در زمینه مصرف قلیان پرسش شده بود اعلام کردند که از طریق دوستان یا آشنایان با قلیان آشنا شده‌اند و ۶۷ درصد افراد نیز حداقل یکبار تجربه استعمال را داشته‌اند.
وی که تحقیق انجام شده را مربوط به سال ۸۷ می‌داند، ادامه می‌دهد: در سال‌های قبل از انجام این تحقیق سن مصرف قلیان در قم ۱۵ سال بود که این رقم در پژوهش انجام شده در سال ۸۷ به یازده سالگی رسیده است. نکته قابل توجه در این تحقیق این بود که در سال ۸۷ کشیدن قلیان در میان تعداد خانم‌ها و آقایان استعمال کننده رقم برابری بود.
وی در ادامه نیز به مضراتی که بار‌ها در رسانه‌ها پیرامون استعمال قلیان تکرار میشود، اشاره کرد و گفت: درصد مبتلایان به سرطان ریه در کسانی که قلیان استعمال می‌کنند ۵ برابر افراد عادی است و این افراد ۱۲ درصد بیشتر از افراد معمولی دچار بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند.
کار‌شناس دخانیات مرکز بهداشت قم چروکیدگی پوست، زردی دندان، تولد نوزادان نارس و کودکان کم هوش را از دیگر عوارض مصرف قلیان عنوان کرد.
وی در ادامه به تلاش‌های صورت گرفته برای کمرنگ کردن استعمال قلیان اشاره و گفت: زمانی استعمال دخانیات در بوستان‌های سطح شهر ممنوع شد، اما از آنجا که استعمال دسته جمعی قلیان در برخی خانواده‌ها به نوعی فرهنگ تبدیل شده حتی برخی خانواده‌ها از اینکه در بوستان‌ها نمی‌توانستند قلیان استعمال کنند ناراضی بودند.
در هر حال با توجه به گفته‌های صورت گرفته نکته قابل توجه در بحث قلیان عدم قبح اجتماعی و قانونی در مصرف است و حتی فرا‌تر از آن تبدیل شدن مصرف قلیان به عنوان یک فرهنگ و تفریح دسته جمعی است که همین امر باعث شده که مبارزه برای جمع آوری آن در سفره خانه‌ها و حتی در بین جوانان و بزرگسالان با مشکل مواجه شود و بیان مکرر مضرات استعمال نیز بدون توجه قرار گیرد که این امر می‌طلبد تا از روش‌های دیگری که قطعا نخبگان و نهادهای مسئول باید به دنبال آن باشند برای جلوگیری از استعمال آن بهره گرفت. (خبرگزاری مهر)
297