جام جم سرا: دهم آذرماه سال جاری که خبر افزایش ۳۰ درصدی نرخ نان در تی‌تر رسانه‌ها قرار گرفت و شهروندان وقتی صبح یازدهم در صف نانوایی‌ها ایستادند بربری را ۷۰۰ تومان، سنگک را ۸۰۰ تومان و نان لواش را ۲۲۰ تومان و نان تافتون را ۴۰۰ تومان خریداری کردند. که البته در تهران قیمت بربری به ۶۵۰ تومان و لواش هم به ۲۱۰ تومان کاهش یافت اما گزارش‌های مردمی نشان داد که برخی نانوایی‌ها با ترفندهای مختلف قصد دارند تا از این آب گل آلود افزایش تعرفه‌ها ماهی صید کنند. از کاهش وزن چانه‌های خمیر گرفته تا گرانی قیمت نان!
بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران، قاضی شعبه تعزیرات حکومتی تهران، بازرس اداره بهداشت همراه با محمد محمدی رئیس تعزیرات حکومتی تهران، نعمت الله ترکی معاون برنامه ریزی استاندار تهران و خبرنگار مهر روز گذشته به صورت سرزده از حدود ۱۰ نانوایی در مناطق مختلف تهران بازرسی کردند.
لجبازی کارگران نانوایی بربری
نخستین نانوایی بر اساس گزارش‌های مردمی (سامانه ۱۲۴) در محله سهروردی بود که پس از ورود به این نانوایی بربری به جای اینکه مستقیم بر سرقیمت برویم متوجه شدیم که وضع بهداشت در آن اسفبار است. کار‌شناس بهداشت با رویت کارت بهداشت کارگران و همچنین وضعیت نظافت گزارش خود را نوشت و بازرسان هم به دلیل وزن پایین چانه خمیر و گران فروشی گزارش خود را ارائه کرده و قاضی به سرعت حکم جریمه را صادر کرد. هرچند معاون استاندار با دیدن وضعیت نامناسب محیط نانوایی دستور داد تا نانوایی پلمپ شود اما متاسفانه قوانین تعزیرات می‌گوید باید سه بار به واحد صنفی متخلف اخطار و جریمه صادر کرده و برای بار چهارم فروشگاه پلپ شود که این هم بار‌ها و بار‌ها از سوی مسئولان برای تنقیح این قوانین عنوان شده است.
نکته قابل تامل در نخستین بازرسی این بود که با وجود حضور یک سرگرد نیروی انتظامی و یک گروهبان کارگران نانوایی بدون توجه به جمعیت ۹ نفره بازرسان و نیروی انتظامی کارخود را کرده و حاضر به توضیح نبودند. حتی مامور بهداشت دستور داد نانوایی فعلا بسته شود اما کارگران از نانوایی خارج نشدند تا اینکه پلیس افراد را خارج کرد که در این میان کارگران با بی‌حرمتی به پلیس اقدام به برخورد کردند که در نهایت موضوع به پایان رسید. هرچند که کارگر نانوایی در طول مسیر خودروی بازرسان را تعقیب می‌کرد تا بتواند به نوعی مانع از جریمه شود!
مناظره مردم با معاون استاندار تهران
در نانوایی بعدی نوع تخلف باز هم وزن کم خمیر بود. بازرسان چانه‌های خمیر را وزن کرده و متوجه شدند حدود ۵۰ گرم کم فروشی انجام شده است. البته انقضای تاریخ کارت بهداشت هم در نانوایی تافتانی گزارش شد. وقتی معاون استاندار از شهروندان در مورد قیمت نان یا تخلفات سوال کرد اکثرا می‌گفتند این اقدامات شما فایده‌ای ندارد. وقتی بروید باز هم همین آش وهمین کاسه است! ترکی گفت: ما برای بازرسی‌ها و نظارت به مردم نیاز داریم وقتی شما نان گران نخرید و وقتی به ۱۲۴ تخلف را گزارش کنید دیگر اینگونه تخلفات رخ نمی‌دهد. اما این مناظره میان مردم و مسئولان در چندین نانوایی دیگر هم ادامه داشت. معاون استاندار تهران گفت: نانوایی حق ندارد کم فروشی کند و شما هم نباید وقتی تخلفی می‌بینید از کنار آن عبور کنید.
فروش اجباری نان کنجدی
انوایی بعدی یک نان سنگکی بود. هرچند فضای مغازه و نظافت رعایت شده بود اما بعد از کمی بازرسی مشخص شد که این نانوایی کم فروشی می‌کند. بازرسان با شخص قاضی چند نان برداشته و به فروشگاه سوپرمارکت رفتند تا با ترازوی دیجیتالی نان‌ها را وزن کنند که مشخص شد حدود ۴۰ تا ۶۰ گرم کم فروشی می‌کنند. نکته قابل تاسف این بود که در تمام نانوایی‌ها نانوا‌ها با پاشیدن چند گرم کنجد آن هم تنها در وسط نان ۳۰۰ تومان نان را گران‌تر عرضه می‌کنند. وقتی بازرسان سوال کردند چرا می‌گویند: مشتری می‌خواهد در حالی که نانوایی‌ها تمام نان‌ها را کنجدی می‌زنند و به نوعی به زور نان کنجدی ۱۰۰۰ تومانی دست مردم می‌دهند.
محمد محمدی رئیس تعزیرات به یکی از شهروندان که ۵ نان سنگک خریداری کرده بود گفت: چقدر پول دادید و وی پاسخ داد ۵۰۰۰ تومان! سوال کرد کجدی می‌خواستید؟ گفت: خیر... بعد به فروشنده گفت الباقی پول نان را به مشتری پس بدهید. مشتری گفت من ساکن این محله هستم الان پولم را می‌دهد اما وقتی رفتید فردا از من می‌گیرد!
اتحادیه نانوایان تعزیرات و سازمان صنعت را همراهی نمی‌کند
یکی از شهروندان با مراجعه به خبرنگار مهر گفت که آن طرف خیابان نزدیک میدان هفت تیر هم نان بربری است و دانه‌ای ۸۰۰ تومان می‌فروشد که با حضور معاون استاندار و رئیس تعزیرات تهران نا‌شناس برای خرید نان مراجعه کردیم. نکته قابل تامل این بود که وقتی از کارگر ۱۴ ساله نانوایی سوال کردیم که قیمت نان چقدر است گفت: نمی‌دانم ما ۸۰۰ می‌دهیم! حتی اتحادیه نانوایان هم تعرفه‌های را ابلاغ نکرده بود. یکی از بازرسان گفت: اتحادیه هیچ وقت در بازرسی‌ها همراهی نمی‌کند در حالی که آنها حق پلمپ دارند. این نانوایی بربری غیر از گران فروشی اقدام به کم فروشی و عدم رعایت بهداشت محیط هم داشت.
حکمرانی «مردگان» بر نانوایی‌های تهران
به گزارش خبرنگار مهر، در تمامی نانوایی‌ها یک وجه مشترک و چند تخلف مشترک وجود داشت. اول اینکه جواز اکثر نانوایی‌ها برای مردان و زنانی بود که تاکنون در ۱۰ سال گذشته پایشان را در نانوایی نگذاشته بودند. یعنی جواز‌ها اجاره داده شده بود. حتی بسیاری از صاحبان جواز‌ها از دنیا رفته و یا خبری از آنها نبود. به قول نعمت الله ترکی معاون استاندار تهران انگار مردگان بر نانوایی‌های تهران حکمرانی می‌کنند. در یکی از نانوایی‌ها جواز نانوایی برای سال ۱۳۷۲ بود! نکته دوم اینکه اتحادیه نانوایان هیچگونه نظارتی نداشته و وضعیت نانوایی‌ها به نحوی شده که از شکل نانوایی تمیز و استاندارد خارج شده و برخی اقدام به فروش حبوبات و تنقلات و غیره هم می‌کنند.
چسباندن خمیر و آهن ربا در ترازو برای کم فورشی
بر اساس این گزارش در چندین نانوایی مشاهده شد که سنگ ترازو‌ها همگی مشکل داشته و حتی زیر ترازو آهن ربا یا خمیر و سکه نصب می‌کنند تا وزن چانه‌ها را کمتر بزنند! که این اقدام عین کم فروشی است. حتی رئیس تعزیرات به آنها گفت: این کار شما عین عبارت قرآن (وای بر کم فروشان) است. شاید بتوانید با جریمه رها شوید اما آن دنیا باید پاسخگو باشید.
آزاد پزی بهانه گران فروشی
در میان تخلفات نانوایی‌های تهران متوجه شدیم که بسیاری از نانوایی‌ها تابلوی آزاد پز دارند و با این بهانه قیمت‌های نجومی برای مشتری ارائه می‌کنند در حالی که آزاد پزی دیگر ممنوع شده است. یکی از نانوایی هم که تابلوی بزرگ آزاد پزی داشت با دستور رئیس تعزیرات تابلوی آن پایین آورده شد.
نانوایی نمونه تشویق شد
البته نمی‌توان گفت که همه نانوایی‌ها متخلف بودند چراکه چند نانوایی هم تمامی ضوابط را رعایت می‌کردند. یکی از نانوایی‌های بربری دارای فضای تمیز و بهداشتی بود و وزن قانونی خمیر را هم رعایت کرده بود و مشتری‌ها از برخورد کارگران هم راضی بودند که مورد تحسین مسئولان قرار گرفت. اما به گفته مسئولان هیچ ساز و کاری برای تشویق واحدهای صنفی منصف و الگو دیده نشده است!
گلایه‌های مسئولان بازرسی
اما جدای از بازرسی شنیدن مشکلات بازرسان و حتی خود تعزیرات هم شنیدنی بود. رئیس تعزیرات تهران از معاون استاندار گلایه داشت که باید با خودروهای اجاره‌ای و آژانس بازرسی کنیم! همچنین بازرسان صنعت و معدن و تجارت هم گلایه داشتند که یک ماه است حقوق نگرفته و حتی افرادی با مدرک لیسانس و فوق لیسانس با حقوق ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان کار می‌کنند که این هم جای تامل و اقدام مسئولانه دارد.
در پایان این گشت مشترک تعزیراتی شاید بتوان گفت که تا وقتی خود اتحادیه‌ها وارد میدان نشوند گشت‌های موردی دردی را درمان نمی‌کند. قدرت اتحادیه بسیار بالا‌تر از گشت‌ها خواهد بود چراکه متخلفان با پرداخت جریمه دوباره اقدام به تخلف می‌کنند. در این گشت‌ها مشخص شد که برخی نانوایان آردهای دولتی را آزاد می‌فروشند و برخی هم دسته دسته زیر نظر یک فرد یا گروه فعالیت می‌کنند. یعنی اینکه فردی چندین نانوایی دارد و از این راه درآمد خوبی بهم زده است.(مهر/ سید هادی کسایی زاده)