اما فقط همین‌ها نیست. همه ما به نوعی شاهد بحث و جدل آتشین طرفداران طالع‌بینی و منکران آن بوده‌ایم؛ طرفدارانی که همه جنبه‌های زندگی را از ریز و درشت در ید قدر قدرت ماه تولد و تاثیرات سیارات و ستارگان می‌دانند و باور دارند سرنوشت محتوم هر فردی به آن گره خورده است و منکرانی که عمدتا می‌گویند این باورها «خرافه‌ای» بیش نیست و علم به‌هیچ‌وجه آنها را تائید نمی‌کند. البته در این میان طرفداران پروپا قرص طالع‌بینی چندان هم «وصله خرافی و غیرعلمی بودن» را نمی‌پذیرند و می‌کوشند برای ادعاهایشان توجیهات علمی بیاورند. حال اگر ناگهان یک پژوهش علمی در قرن بیست و یکم از راه برسد و بگوید موسم تولد بر خلق و خوی افراد موثر است، تکلیف چه خواهد بود؟
به گزارش مجله پریونشن، اخیرا بر اساس یکی از فرضیات پرسابقه در زمینه خلق و خوی افراد ، پژوهشی صورت گرفته که نشان می‌دهد احوال آدمی ممکن است تحت تاثیر موسم تولد او باشد. در واقع مدت مدیدی بود که بخشی از پژوهشگران حوزه خلق و خو فرض می‌کردند که زمان تولد شاید بر میزان انتقال دهنده‌های عصبی، مانند دوپامین و سروتونین، در بدن انسان تاثیر بگذارد؛ انتقال‌دهنده‌هایی که نقش مهمی در احوال ما بازی می‌کنند. پژوهش فوق در صدد بررسی همین فرض انجام شده است.
در این مطالعه که در مجارستان صورت گرفته وضع خلق و خوی بیش از 300 دانشجو با در نظر گرفتن زمان تولدشان مورد مقایسه دقیق قرار گرفته است. آنچه در پایان به دست آمده تا حد زیادی فرضیه دانشمندان را تائید می‌کند. به عبارت ساده‌تر، دانشجویانی که در یکی از ماه‌های تابستانی به دنیا آمده بودند بیشتر از متولدان فصل‌های پاییز یا زمستان خلق و خوی بی‌ثبات داشته‌اند یا به بیان دیگر تندمزاج‌تر بوده‌اند. از سوی دیگر، آنها که در بهار یا تابستان به دنیا آمده بودند بیشتر از متولدان پاییز و زمستان خوشبین و سرزنده بوده‌اند.
از سوی دیگر، یافته‌های همین مطالعه نشان می‌دهد دانشجویانی که متولد یکی از ماه‌های فصل زمستان‌اند، بیشتر از متولدان ماه‌های فصل پاییز در معرض ابتلا به افسردگی قرار داشته‌اند. تا اینجای کار ممکن است متولدان زمستان را حسابی نگران کرده باشد. اما این مطالعه برای بچه‌های زمستان هم خبرهای خوش داشته است: در واقع دانشجویان متولد زمستان در این مطالعه کمتر از متولدان سایر ماه‌های سال تندخو و تندمزاج بوده‌اند.
همانطور که می‌بینید این مطالعه پژوهشی است که کاملا بر پایه روش‌های علمی صورت پذیرفته و هیچ نقش و نشانی از شیوه‌ها یا ادعاهای طالع‌بینی در آن به چشم نمی‌خورد. دکتر هوارد ال. فورمن، روانپزشک کالج پزشکی آلبرت اینشتین در نیویورک، که حوزه اصلی فعالیتش طب ذهن و بدن است، در این باره تاکید می‌کند که نباید نتایج این پژوهش را بر آنچه در طالع‌بینی‌های گوناگون می‌خوانید منطبق بدانید. اول این که این یافته‌ها هرگز از سنخ مدعیات طالع بینی نیستند و دوم توجه داشته باشید که آنها صرفا نوعی ارتباط میان موسم تولد و خلق و خو را نشان می‌دهند، و به‌هیچ‌وجه نباید آنها را از جنس اثبات علمی در زمینه تاثیر سال و ماه بر وضع روانی افراد به شمار آورد. دکتر فورمن می‌گوید: «چنین نیست که ماه تولد شما تقدیر و سرنوشت شما را رقم بزند؛ بلکه تا اینجای کار فقط میتواند نشان دهد که احتمال برخورداری شما از کدام نوع خلقیات بیشتر است.»
تا اینجا علم به ما نشان می‌دهد ممکن است برخی ویژگی‌های شخصیتی ما پررنگ‌تر از ویژگی‌های دیگرمان باشد، اما اول این که هیچ قطعیتی در کار نیست و دوم هیچ نشانی از تقدیر و سرنوشت در این یافته‌ها به چشم نمی‌خورد. به عبارت دیگر، دکتر فورمن توضیح می‌دهد بسیاری از مردم تصور می‌کنند جنبه‌های گوناگون زندگی و شخصیت‌شان محتوم و به‌کلی خارج از اراده و خواست آنهاست. این نگاه جبرگرایانه به زندگی طبعا به نوعی بی‌عملی و تسلیم می‌انجامد و فرد را از تلاش برای به دست گرفتن سکان زندگی و بهبود آن ناتوان می‌کند. این همان چیزی است که طالع‌بینی، خواسته یا ناخواسته، در پی خواهد داشت. در عوض، به نظر دکتر فورمن یافته‌های علمی این امکان را به ما خواهند داد تا فعالانه وارد کارزار زندگی شویم و به درستی در برابر مشکلات واکنش نشان دهیم. همین طور نباید از یاد ببریم که این فقط یک پژوهش علمی است که با بررسی رفتاری 300 نفر به دست آمده است و ممکن است در مطالعات پژوهشی آینده با جمعیت مورد بررسی بیشتر، این فرضیات تکمیل یا حتی مورد تردید قرار گیرد.
مسعود ایثاری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)