در یک تعریف ساده، ویروس اچ‌پی‌وی چیست؟
این ویروس HPV یا پاپیلومای انسانی از طریق رابطه جنسی منتقل میشود. این ویروس عامل زگیل تناسلی و در برخی موارد سرطان به خصوص سرطان دهانه رحم است. اچ‌پی‌وی بسیار شایع است و بیشترین احتمال ابتلا به آن بلافاصله بعد از شروع فعالیت‌های جنسی است. مساله‌ای که نباید از آن غافل بود این است که انتقال این ویروس به ارتباط کامل جنسی بستگی ندارد بلکه از طریق تماس پوستی در ناحیه تناسلی هم منتقل میشود. متاسفانه باید بگویم آلودگی به این ویروس در کشورمان زیاد است و مطالعاتی که انجام داده‌ایم نشان داده مشابه کشورهای غربی و حتی بیشتر است. این موضوع به تغییرات رفتاری، بی‌اطلاعی مردم و واکسینه نشدن در برابر آن برمی‌گردد.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به اچ‌پی‌وی وجود دارد؟
برای پیشگیری از ابتلا، به رفتارهای سالم و محافظتی هنگام برقراری رابطه جنسی ازجمله استفاده از کاندوم و به حداقل رساندن تعداد شرکای جنسی در طول زندگی، واکسیناسیون و غربالگری نیاز است. این ویروس در مراحل اولیه علائمی ندارد که بتوان آن را تشخیص داد اما با غربالگری می‌توان به آن پی برد. درواقع زنانی که رابطه جنسی دارند لازم است برای غربالگری مراجعه کنند و این غربالگری را به فواصل مختلف دو تا سه سال تکرار کنند.
یعنی می‌توان در برابر این ویروس واکسینه شد؟
بله نکته مهمی که درباره این ویروس وجود دارد این است که برای آن واکسن وجود دارد. در حالی که برای هیچ سرطان دیگری واکسن وجود ندارد، ویروس پاپیلومای انسانی که به سرطان دهانه رحم منجر میشود واکسن دارد و تحقیقات نشان داده تزریق این واکسن، بیش از 90 درصد موثر است. این واکسن بهتر است از 11 تا 14 سالگی تزریق شود چون آن موقع زمانی است که سیستم ایمنی قوی است و بدن هنوز در معرض این ویروس قرار نگرفته است.
در کشور ما این واکسیناسیون انجام میشود؟
بله ولی اطلاعات درباره آن کم است و اشخاصی که آگاهی داشته باشند، خودشان این کار را انجام می‌دهند در حالی که لازم است به طور جدی‌تری نسبت به واکسیناسیون این ویروس اقدام شود. از آنجا که این واکسن ارزان نیست چندان تمایلی برای واکسیناسیون ملی آن از سوی مسئولان وجود نداشته در حالی که این موضوع از تقاضاهایی است که می‌توان از معاونت امور زنان و همینطور وزارت بهداشت داشت که واکسیناسیون ملی ویروس اچ‌پی‌وی را جدی بگیرند.
درباره غربالگری چطور؟
بعد از واکسیناسیون، لازم است در مرحله غربالگری هم موثر باشیم و کسانی را که بیمار اما قابل درمان هستند شناسایی کنیم. به طور کلی در دنیا سرطان دهانه رحم در کشورهای در حال توسعه که غربالگری به خوبی انجام نمی‌شود، بیشتر است و ما هم لازم داریم این غربالگری را جدی‌تر بگیریم و اقداماتی برای سراسری بودن آن انجام دهیم.
در صورت ابتلا، این ویروس قابل درمان است؟
شاید بتوان گفت درمان قطعی وجود ندارد اما برای هرکدام از عوارضی که این ویروس ایجاد می‌کند ازجمله زگیل‌های تناسلی، سرطان دهانه رحم و ... درمان‌هایی وجود دارد که هرچه سریعتر شروع شوند، بیشتر تاثیرگذار هستند. با این حال باید هزینه‌های بالای درمان را هم در نظر داشت و با توجه به شناسایی نه چندان ساده و هزینه‌های بالای درمان، بهترین راه، پیشگیری است.
کشور ما جزو کشورهایی است که در مرحله گذار از سنتی به صنعتی است و این وضعیت در کنار مزایا، آسیب‌های خودش را هم دارد. در چنین کشورهایی، بسیاری از ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی تغییر می‌کند و لازم است که جامعه متناسب با این تغییر ارزش‌ها آمادگی‌های لازم را داشته باشد و ناگهان دستخوش بسیاری از حملات و خطرات قرار نگیرد. چالش‌هایی که در جامعه مدرن وجود دارد ممکن است کشورهای در حال توسعه را در معرض خطر قرار بدهد و تغییرات رفتاری را شاهد باشیم که به تبع آنها بیماری‌هایی ایجاد شود. ما در حال حاضر جامعه‌ای را داریم که رفتارهای جنسی در آن تغییر پیدا کرده و بیماری‌های مقاربتی و وابسته به رفتار جنسی فرد یا شریک جنسی باید جدی گرفته شود که یکی از آنها ویروس اچ‌پی‌وی است.
اچ‌پی‌وی مردان را هم درگیر می‌کند؟
بله این ویروس مردان را هم دچار سرطان خواهد کرد ولی درصد درگیری آنها به مراتب کمتر از زنان است. هم در زنان و هم در مردان، اچ‌پی‌وی‌های تناسلی می‌توانند باعث شوند زگیل‌ها یا ضایعات تناسلی به وجود آید و در مواردی به سرطان منتهی شود. با این حال قشری که بیشتر در این زمینه آسیب می‌خورد زنان هستند بنابراین لازم است که نسبت به این ویروس و بیماری‌های ناشی از آن اطلاعات کافی در اختیارشان قرار داده شود.
شما به عنوان یک متخصص، روزانه مراجعان زیادی دارید، زنان با این ویروس و بیماری‌های آن آشنا هستند؟
متاسفانه اطلاعات در این زمینه بسیار کم است و حتی زنانی که تحصیلات دانشگاهی و فعالیت اجتماعی دارند هم گاهی این ویروس را نمی‌شناسند. ما مراجعانی داریم که می‌گویند چرا ما هیچ چیزی در این زمینه نمی‌دانستیم؟ حتی هنرپیشه جوانی به من مراجعه کرد که دچار این ویروس شده بود و می‌گفت چرا به مردم درباره اچ پی وی اطلاعات داده نمی‌شود و من اصلا خبر نداشتم که چنین ویروسی میتواند وجود داشته باشد. البته او و دیگران حق دارند، این وظیفه ما پزشکان و اهالی رسانه است که آگاهی‌های لازم را به مردم بدهیم و مخصوصا در این شرایط که فضای مجازی و اینترنت، سرعت نشر اطلاعات را بالا برده، می‌توان از این فضا برای ارتقای سلامت مردم کمک گرفت. زنان به عنوان نیمی از اعضای جامعه این حق را دارند که درباره بیماری‌های مربوط به خودشان اطلاعات لازم را داشته باشند، این حق را به آنها بدهیم و در اطلاع‌رسانی نسبت به این بیماری‌ها کوتاهی نکنیم، مدارس و صداوسیما فرصت خوبی برای آموزش‌های متناسب با سن و شرایط افراد هستند که لازم است نسبت به این موارد اهتمام بیشتری داشته باشند.