اگر سالهای گذشته با چنین مشکلاتی مواجه شدهاید، احتمالا امسال هم سردرگم ماندهاید که برای حفظ سلامت بدن طی یک ماه روزهداری چه روندی را باید در برنامه غذایی خود درپیش بگیرید که در پایان ماه مبارک رمضان با سری برافراشته نماز عید فطر را بجا بیاورید. در این مطلب به شما خواهیم گفت کدام غذاها برای وعدههای سحری و افطاری مناسبترند و چگونه پیش از حلول ماه مبارک رمضان جسم خود را برای روزهداری آماده کنید.
خوردن وعده سحری در روزهداری اصل سالم ماندن اســت، ضمن آنکه روزهدار در ساعات سحر از برکات معنوی فریضه خود نیز بهرهمند میشود. با خوردن سحری مناسب میتوان به پایداری سطح آب و قند خون در طول روزهای بلند کمک کرد. میوههای حاوی فیبر و سالاد گزینههای مناسبی هستند که مصرف آنها در کنار وعده اصلی میتواند به این منظور کمک کند. نوشیدن بیش از حد آب در این وعده ممکن اســت منجر به سوءهاضمه و مشکلات گوارشی شود بنابراین بیشتر از دو لیوان آب در وعده سحری توصیه نمیشود. همچنین بهدلیل کاهش تعداد وعدههای غذایی در این ماه، کل مقدار مصرف غذا نیز باید حتما کاهش یابد. برخی افراد به تصور اینکه روزهداری باعث تضعیف بدن آنها میشود، بین افطار تا سحری مصرف مواد غذایی را با توجیه نادرست تقویت بدن افزایش میدهند که این مسئله باعث میشود در پایان ماه مبارک رمضان، وزن بدن و چربی خون افزایش یابد و در کمال تاسف برخی روزهداران از منافع سلامتبخش روزه باز بمانند.
بخور نخورهای سحر
برخی افراد تصور میکنند با حذف وعده سحری میتوانند لاغرتر شوند اما این تصور کاملا اشتباه اســت و آسیبهایی مانند مشکلات گوارشی، زخم و ورم معده، ضعف و بیحالی در طول روز، پرخاشگری و... را بهدنبال خواهد داشت. همچنین بیدار ماندن بعد از سحری به دلایل پزشکی بهتر از خوابیدن اســت.
اما برای راحت تحمل کردن گرسنگی، خوب اســت هنگام سحری از خانواده حبوبات بیشتر استفاده کنید مثلا میتوانید از عدسی، باقلا، لوبیا چشمبلبلی و نظایر آن به صورت عدس پلو، باقلا پلو و... استفاده کنید. همچنین مصرف غذاهایی مانند برنج، ماکارونی و سیبزمینی بهتر اســت کاهش یابد تا قند خونتان ثبات بیشتری داشته باشد. تثبیت قند خون تحمل گرسنگی را راحتتر کرده و تغییرات خلقوخو همچنین خستگی فکری را کاهش میدهد و تمرکز حافظه را نیز بهبود میبخشد.
دور این غذاها خط بکشید
یکی از اشتباههای رایج مصرف غذاهای بسیار شیرین یا پرچرب در وعده سحری اســت چون افراد تصور میکنند از این طریق میتوانند انرژی روزانه خود را ذخیره کنند درحالیکه خوردن خوراکیهایی مثل شیرینیهای خامهای یا شلهزرد، شیربرنج و... به مقدار زیاد یا مصرف غذاهای پرچربی مانند کلهپاچه براساس مکانیسمی موسوم به «دامپینگ» باعث ترشح ناگهانی انسولین و بهدنبال آن افت قندخون و ضعف، بیحالی و احساس گرسنگی میشود ضمن اینکه احساس تشنگی را نیز در طول روز افزایش داده و از طرف دیگر به علت کالری بالا میتواند منجر به تجمع چربی، افزایش وزن و چاقی شود. یادتان باشد نوشیدن آبمیوه طبیعی از انتخابهای خوب در وعده سحری اســت.
قندهای مرکب و پروتئینها گزینههای بهتری برای طولانیشدن زمان سیری در وعده سحری یا رفع گرسنگی در وعده افطاری به حساب میآیند.
قندهای مرکب موادی هستند که در ترکیبات غلات، سبزیجات و سبزیجات نشاستهای مثل سیبزمینی یافت میشوند. اگر فرد روزهدار بهجای استفاده از نان سفید یا نانهای شیرمال از نانهای سبوسدار استفاده کرده و میوه و سبزیجات، پروتئینهای گیاهی و حیوانی را در وعدههای سحری خود بگنجاند، قند این مواد کمکم وارد سیستم گوارشی او شده و مانع از ترشح بیش از حد انسولین در بدن میشود و وقتی میزان قند به یکباره در خون افزایش پیدا کند، دستگاه گوارش برای تجزیه قندها و انتقالش به سلولهای بدن، انسولین زیادی ترشح میکند که همین امر موجب کاهش قند خون و دلضعفه و سرگیجه در فرد روزهدار میشود.
چون دستگاه گوارش در زمان افطار برای دریافت حجم بالای مواد غذایی آمادگی ندارد، توصیه میشود وعده غذایی سبک و ملایم مشابه وعده صبحانه درنظر گرفته شود. نوشیدن مایعات نسبتا گرم مانند شیر، چای کمرنگ به همراه نان سبوسدار، پنیر، گردو و سبزی از انتخابهای مناسب هستند.
مصرف قندهای ساده (مانند زولبیا و بامیه و انواع شربت و شیرینی) باعث افزایش ناگهانی قند خون شده که منجر به ترشح زیاد انسولین میشود و باتوجه به اینکه انسولین موجب کاهش قند خون میشود، فرد خیلی زود احساس ضعف و گرسنگی خواهد کرد بنابراین به جای استفاده از زولبیا و بامیه مواد طبیعی مانند عسل و کشمش و خرما آن هم در حد اعتدال توصیه میشود.
بهترین افطاریها
همانطور که گفته شد وعده افطار را بهتر اســت با یک نوشیدنی ولرم مانند چای، آب یا شیر به همراه مواد قندی حاوی فیبر مانند خرما آغاز کرده و با یک غذای سبک مثل نان و پنیر یا آش و سوپ کامل کنید.
مصرف غذاهای نرم یا شلی مانند فرنی و شلهزرد و مانند آنها هم برای شروع افطار مناسب هستند، البته در حد اعتدال. همچنین برخلاف سحری، میتوانید از غذاهایی مانند برنج، ماکارونی، سیبزمینی و غذاهای شیرینتر بیشتر استفاده کنید. برای پیشگیری از بروز ناراحتیهای گوارشی و ترش کردن و سوزش سر معده از مصرف زیاد غذاهای شیرین و چرب مانند زولبیا و بامیه در وعدههای سحری یا افطاری پرهیز کنید.
حدودا 45دقیقه تا یک ساعت بعد از افطار یک وعده شام سبک به شکل شامهای معمول و با پرهیز از پرخوری به همراه سبزی و سالاد تکمیلکننده نیازهای تغذیهای فرد اســت. مصرف مواد غذایی پرچرب و پرکالری هنگام شام که فاصله چندانی نیز با زمان خواب ندارد از عوامل بروز افزایش وزن اســت.
فاصله پس از افطار تا سحر زمان مناسبی برای تامین آب مورد نیاز بدن اســت که باید مصرف آن تدریجی باشد. همچنین استفاده از میوهها نیز برای تکمیل هرم تغذیهای در همین زمان توصیه میشود. نوشیدن مقادیر زیاد آب بهویژه آب سرد میتواند مشکلاتی مانند سوءهاضمه، دلدرد و بیاشتهایی را برای فرد در پی داشته باشد. جهت تامین آب لازم از حدود یکساعت بعد از افطار تا نیمساعت قبل از سحر، دستکم 6لیوان آب بنوشید.
کمشیرین بمانید!
بهتر اســت یادمان باشد در وعدههای افطار نیز میزان قند مصرفی خود را کنترل کنیم. به گفته متخصصان تغذیه، مصرف بیش از حد شیرینی بعد از 18-17 ساعت گرسنگی، درست مثل آن اســت که فرد تشنهای آب یخ بنوشد. مسلما این فرد نهتنها سیراب نشده بلکه ولع نوشیدن آب در او بیشتر و بیشتر میشود.
شاهد این مدعا هم، آمار موجود در این زمینه اســت که میگوید: «میزان مصرف مواد قندی و چربی (قند، خرما، زولبیا، بامیه، حلوا و...) در یک ماه مبارک رمضان در خانوادهها، بیشتر از 11ماه دیگر سال اســت!
میخواهید چاق نشوید...
همانطور که بهتر اســت 10روز مانده به شروع ماه مبارک، میزان غذا خوردن و نوشیدن چای و قهوه را کاهش دهیم تا در ماه مبارک فشار کمتری به بدن وارد شود، بعد از ماه رمضان هم بهتر اســت تا چند روز، وعدههایی غذایی را سبکتر میل کنیم تا بدن فرصت پیدا کند و به وعده ناهار- که برای یک ماه از برنامه روزانهمان حذف شده بود- مجددا عادت کند.