جزیره کیش یکی از زیباترین و دیدنیترین جاذبههای گردشگری ایران است که قدمتی چندهزار سال دارد و همه ساله گردشگران زیادی را به خود جذب میکند.
موقعیت جغرافیایی جزیره کیش
از نظر تقسیمات کشوری جزیره کیش از توابع شهرستان لنگه در استان هرمزگان میباشد. جزیره کیش در شرق جزیره هندورابی و لاوان و شمال جزیره فارو واقع شده است. مساحت جزیره کیش 90/457 کیلومتر مربع میباشد. کیش از طبیعتی زیبا و منحصر به فرد برخوردار است. سواحل آرام با ماسههای مرجانی و آب زلال دریا که شفافیت کم نظیر آن امکان مشاهده انواع آبزیان را در عمق چند متری مقدور میسازد. پوشش گیاهی مناسب و سرسبزی و طراوت آن به ویژه در هفت ماه از سال چشم اندازی زیبا و تماشایی به آن بخشیده است که سالانه حدود یک میلیون نفر از دوستداران طبیعت و دریا را به سوی خود جلب میکند.
آب و هوای جزیره کیش
جزیره زیبای کیش با قرار گرفتن در محدوده مناطق نیمه حارهای با تابستانی گرم و آفتابی، مناسبترین نقطه جهت ورزشها و تفریحات دریایی (حتی در زمستان) است. یکی از نقاط قوت کیش زمستانهای آن میباشد. زمستان در کیش همواره با نسیمی خنک و ملایم و هوای دلپذیر باعث نشاط و سرزندگی برای ساکنان و گردشگران است.
پوشش گیاهی جزیره کیش
وجه مشخصه این منطقه نیمه حارهای یا تابستانی، حضور گیاهان پست و درختانی مقاوم در مقابل خشکی است. این مقاومت گیاهان درختی منطقه، سازگاری طبیعی بسیار جالبی را نشان میدهد، بدین معنا که در گروهی از این درختان مانند لور که از جمله پهن برگان به شمار میرود، تبخیر و تعرق زیادی صورت میگیرد.
تنوع جانوری جزیره کیش
جزیره کیش زیستگاه حدود 117 گونه پرنده میباشد که بسیاری از این پرندگان در سطح منطقه و حتی جهان نادر و کمیاب میباشند، از این دست پرندگان میتوان به: گیلانشاه خالدار، حواصیل سبز، باکلان و پرندگان شکاری از قبیل عقاب دو برادر، عقاب ماهیگیر، بحری، بالابان، شاهین و دلیجه کوچک اشاره کرد که هر یک جدا از ارزشهای زیبا شناختی خود، دارای ارزشهای اکولوژیکی منحصر به فردی نیز میباشند.
جمعیت جزیره کیش
اولین سرشماری جمعیت جزیره کیش در سال 1320 انجام گرفت و در این سال جمعیت کیش حدود 1500 نفر بوده است. جمعیت جزیره کیش تا سال 1350 شمسی تغییرات آنچنانی نداشته و حتی کاهش هم پیدا کرده است. از سال 1350 اندیشه توسعه گردشگری برای جزیره کیش قوت گرفت و به اجرا گذاشته شد و در مدت زمان کوتاهی امکانات اولیه گردشگری در آن ایجاد گردید. با رونق جزیره کیش طی سالهای 1350 تا 1355 باعث گردید که جمعیت جزیره کیش با یک رشد زیاد به 4177 نفر در سال 1355 افزایش پیدا کند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 و مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی باعث شد جزیره زیبای کیش از رونق بیفتد. در سال 1365 با تصویب قانون معافیت گمرکی دوباره کیش رونق گرفت و جمعیت آن به 4242 نفر افزایش پیدا کرد. در شهریور سال 1372 جزیره کیش به عنوان منطقه آزاد تجاری قانونمند شد و زمینههای رونق چشمگیر در آن به وجود آمد و از آن تاریخ به بعد جمعیت جزیره کیش یک روند صعودی را طی کرد.
شهر تاریخی حریره
پس از زلزله بند تاریخی سیراف در سال 365 هجری قمری، جزیره کیش مورد توجه قرار گرفت و رو به عمران و آبادی نهاد. باستان شناسان داخلی و خارجی از سالهای پیش از انقلاب اسلامی به بررسی و شناسایی سطحی پرداختند و این مطالعات پس از پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت، تا اینکه در سال 1370 هیئت باستان شناسی در چند منطقه از محدوده اقدام به کاوش نمود که در نتیجه آن قسمتی از آثار معماری مدفون در تپههای تاریخی نمایان شد. عمارت اعیانی، حمام، مجموعه بندرگاه شهر تاریخی حریره و مسجد کهن آثاری است که تاکنون در شهر تاریخی حریره شناسایی و از دل خاک بیرون آمده است.
عمارت اعیانی
در این عمارت مقدار زیادی اشیا سفالی و تزئینات بدنه از جمله گچبری و کاشی لعابدار بدست آمده که عموما مربوط به قرن هفتم و هشتم هجری میباشد.
حمام
بنای حمام از سنگهای آهکی و مرجانی با استفاده از ملات ساروج ساخته شده و دارای فضای مختص به حمامهای تاریخی از جمله سربینه، گاخن، گرمخانه و محل تنظیف میباشد. آثار بدست آمده از مجموعه حمام بیانگر استفاده از آن در دوره تاریخی (ایلخانی و تیموری) میباشد و دلیل عمده آن وجود دو خزینه با اختلاف سطح 5/1 متر است که خزینه قدیمیتر در لایه زیرین قرار دارد و خزینه جدید بر روی بخشی از آن ساخته شده است.
بقایای مسجد جامع شهر حریره
بقایای مناره بلند و با شکوه، با پلان دایرهای و پلکان داخلی، پایهها و ستونهای چند وجهی متعدد و آب انبار از اهمیت و اعتبار مسجد کهن در زمان قدیم کیش خبر میدهد. در حال حاضر این مسجد در هیچ کجا دارای سقف نمیباشد و یک مناره و چهار محراب در آن شناسایی شده است. پوشش سقف مسجد، ترکیبی از طاق آهنگ، طاق چهار بخشی و سقف تخت (تیر پوش) بوده است.
بندرگاه حریره
در حاشیه این شهر تاریخی، بقایای معماری، چاهها و کانالهایی دیده میشود که در صخرههای مرجانی، رو به دریا حفر شده و ارتباط شهر را با دریا برقرار میکرده است. بعضی از این کانالها تا ساختمانهای شهر ادامه دارند. رشته پلکانی نیز در دل صخرهها به طرز زیبایی طبق اصول پیشرفته معماری در کمترین فضای لازم تراشیده شده و امکان حمل بار بر پشت باربران را به سهولت فراهم میکرده است. یکی دیگر از پدیدههای معماری این مجموعه وجود شیارهای تعبیه شده در کف اتاقها موسوم به گرده ماهی میباشد. بنا به نظر برخی باستان شناسان این شیارها به منظور گرفتن شیره خرما ساخته شده است.
آب انبار کیش
در گذشته به دلیل عدم وجود چشمههای آب شیرین در جزیره کیش و دشواری دسترسی به قناتها، مردم مجبور به ساخت آب انبارهای خانگی جهت جمعآوری باران برای مدت طولانی میشدند. آب انبارهای مستطیل شکل بسیاری در ابعاد و عمقهای مختلف در جزیره وجود دارد. با توجه به ساخت و سازهای کیش و از بین رفتن مسیر آبهای سطحی منتهی به آب انبارهای سنتی، این آب انبارها کاربری اصلی خود را از دست دادهاند و امروزه از دستگاههای آب شیرین کن برای تهیه آب شیرین استفاده میشود. در سال 1372 جهت جمعآوری آبهای سطحی، یک آب انبار دو قلو با پنج بادگیر به سبک معماری سنتی یزد، در محل یک آب انبار باستانی ساخته شد. معماری خاص این بنا یادآور ایام گذشته و برای گردشگران داخلی و خارجی بسیار جالب و دیدنی است.
پایاب کیش
پایاب، دهلیز یا نقبی است که در سطح زمین در کنار دهانه چاه قنات، حفر میشود و با شیب تند و با استفاده از تعدادی پله به سطح آب جاری قنات در زیر زمین میرسد. هرچه عمق چاه بیشتر باشد، این نقب طولانیتر و تعداد پلههای آن زیادتر میشود. زاویه حفر دهلیز را طوری محاسبه میکنند که آخرین پله پایاب به انتهای میله (چاه) قنات برسد تا از روشنایی نوری که از دهانه چاه به سطح آب میتاید برای روشنایی محوطه پایاب استفاده شود. معمولا در اطراف آخرین پله، محوطهای ایجاد میشود که در روزهای گرم تابستان، هوایی ملایم و دلپذیر دارد و برای استراحت از آن استفاده میشود. پایاب کیش با قدمتی دو هزار ساله در محلی در نزدیکی مجموعه درخت سبز قرار گرفته است. این محل در سالهای اخیر به نحو زیبایی بازسازی شده و هماکنون یکی از جاذبههای سیاحتی جزیره کیش است که تعداد زیادی از مسافران را به سوی خود جذب میکند. در این محل یک قهوهخانه و رستوران غذاهای سنتی ایرانی برای پذیرایی از گردشگران دایر گردیده است.
کاریز کیش
یکی از مناطق گردشگری و تاریخی جزیره کیش میباشد که بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد. این قنات در عمق ۱۶ متری زیر زمین قرار گرفته است و سقف آن پوشیده از صدف و مرجانهایی میباشد که به نظر کارشناسان قدمتی معادل ۲۷۰ تا ۵۷۰ میلیون سال دارد و در گذشته منبع تامین آب شرب ساکنان جزیره و مناطق اطراف آن بوده است. وسعت این قنات ۱۰٬۰۰۰ متر مربع میباشد و دمای ثابت در داخل تونلهای قنات بین 22 تا 25 درجه سانتیگراد است. این مجموعه شامل سفرهخانه سنتی و کافی شاپ نیز میباشد.
روستای باغو
باغو از آبادیهای قدیمی کیش میباشد که در جنوب غربی جزیره قرار دارد. در حال حاضر به جز چند خانوار دامدار، سکنه دیگری ندارد. در بین بومیان، حاصلخیزی این منطقه زبان زد است. مجموعه بسیار زیبایی از درختان قدیمی لور (انجیر معابد)، مکان دیدنی و زیبایی برای علاقهمندان به هنر عکاسی در این روستا به وجود آورده است.
کلبه هور
این منطقه که در غربیترین دماغه جزیره کیش و در مکانی به همین نام واقع گردیده است، یکی از زیباترین مناطق ساحلی جهت تماشای ماهیان رنگارنگ و کمنظیر میباشد.
کشتی یونانی
در غرب جزیره، کشتی عظیمالجثهای در سواحل نیلگون کیش جا خوش کرده است که به کشتی یونانی معروف است. در یکی از روزهای گرم تابستان سال 1354، بومیان جزیره کیش ناگهان کشتی عظیمالجثهای را که در نزدیکی روستای باغو به گل نشسته بود، مشاهده کردند. هنوز پس از گذشت سالها دلیل به گل نشستن این کشتی در پس پردهای از ابهام است. اما گفته میشود به علت مه آلود بودن هوا و نبودن فانوس دریایی در سواحل جزیره کیش این اتفاق روی داده است. کشتی یونانی از نظر تاریخی قدمت و اهمیت چندانی ندارد و گذشت زمان کشتی را دچار فرسودگی کرده است. جالب است بدانید که وجود اکسید آهن در این منطقه باعث سرخ شدن شنهای اطراف کشتی یونانی گردیده است. تماشای خورشید که به آهستگی در پشت کشتی یونانی در آبهای نیلگون خلیج فارس غروب میکند، خاطرهای فراموش نشدنی را برای گردشگران ایجاد میکند.
مجموعه درخت سبز
در انتهای طولانیترین مسیر آبرفتی باستانی کیش، آبهای سطحی به قسمتی از منطقه شمالی جزیره که به دره پرتغالیها معروف است سرازیر میشوند، لذا این منطقه از سرسبزی خاصی برخوردار است. در اطراف یکی از کهن سالترین درختان لور جزیره، مجموعه درخت سبز احداث شده است. سرسبزی محوطه ساختمانها و نردههای چوبی و پیادهروهای این مجموعه، مناطق شمالی کشور را تداعی میکند. اما یکی از عواملی که سیاحت کنندگان را به این نقطه میکشاند، هیبت افسانهای درخت سبز است. درخت سبز کهن سالترین درخت «لور» جزیره است و احتمالا بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال عمر دارد. بر شاخههای این درخت، گرههایی با نخ یا پارچه زده شده است که در نگاه اول آن را به نوعی مقدس مینمایاند. گروهی از مردم عقیده دارند که این درخت شگون دارد و به همین دلیل به قصد برآورده شدن نیازشان پارچههایی به شاخههای آن میبندند.
مجموعه درخت سبز با آلاچیقهای زیبا و محلهای متعدد پخت کباب برای استراحت و بازدید رایگان گردشگران بازسازی شده است و مسیرهای پیاده رو با چراغهای فانوسی شکل در میان فضای همیشه سبز با گلهای کاغذی رنگارنگ، شما را به سوی جاذبه اصلی این مجموعه میبرد. مجموعه درخت سبز در مجاورت دو جاذبه مهم گردشگری کیش واقع شده و دارای دو درب ورودی است. یک درب آن با ورودی جاذبه گردشگری شهر باستانی حریره مشترک و ورودی دیگر آن در مجاورت آب انبار سنتی میباشد. تنها پس از چند دقیقه پیاده روی میتوان از جاذبههای شهر باستانی حریره و آب انبار سنتی در مجاورت مجموعه درخت سبز نیز دیدن کرد.
پارک ساحلی مرجان
یکی از زیباترین قسمتهای جزیره کیش، پارک ساحلی مرجان میباشد. گردشگران و بازدیدکنندگان میتوانند ضمن گردش و تفریح از آلاچیقها، جایگاههای پخت کباب، پیست دوچرخه، اسکله ماهیگیری، تفریحات آبی و رستورانهای اطراف آن استفاده نمایند.
لاک پشتهای دریایی کیش
آبهای پیرامون جزیره مرجانی کیش زیستگاه دو گونه لاک پشت دریایی پوزه عقابی و لاک پشت سبز است. لاک پشتها از اواخر اسفند تا اواسط مرداد برای تخمگذاری به سواحل ماسهای حفاظت شده به ویژه در جنوب و غرب جزیره مراجعت مینمایند. گفتنی است علامتگذاری تمامی لاک پشتهایی که برای تخمگذاری به ساحل حفاظت شده میآیند از بهار سال 1389 آغاز شده است تا مطالعات بیشتری درخصوص نحوه زندگی و مسیرهای مهاجرت آنان انجام شود. جالب است بدانید بچه لاک پشتها وقتی بزرگ شوند برای تخمگذاری به زادگاه خود باز میگردند. در آبهاى ساحلى جزیره مخصوصاً در نزدیکى دماغه غربى و همه سواحل سنگى جنوب و غرب جزیره، لاک پشتهاى دریایى غول پیکر را به راحتى از فراز دیوارهاى ساحلى مىتوان مشاهده نمود. وفور لاک پشتها در آبهاى ساحلى مخصوصاً درهنگام غروب یکى از جاذبههاى سواحل صخرهاى کیش است.
بوستان آهوان
در سال 1363، 30 راس آهو برای حمایت از تکثیر آهوی ایرانی و افزودن جذابیتهای جزیره با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست از جزیره خارک به جزیره کیش آورده شدند و اکنون در بیشتر مناطق خصوصا در شرق و جنوب جزیره به صورت گلههای پراکنده دیده میشوند. پراکندگی جمعیت این آهوان زیبا که در بخشهایی از آسیای مرکزی (قسمتهای ایران، جنوب غربی پاکستان، صحرای گبی) میباشد، به علت شکار بیرویه در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
پارک دلفینها
مجموعه تفریحی پارک دلفینها با مساحتی حدود ۱۰۰ هکتار در جنوب شرقی جزیره کیش قراردارد. مجموعه شامل فضای سبز با انواع گونههای مختلف گیاهی، باغ پرندگان و اولین و تنها دلفیناریوم در ایران است. در دلفیناریوم این مجموعه گونههای مختلفی از پستانداران دریایى از جمله دلفین، شیر دریایى شمالى، شیر دریایى جنوبى، گربه دریایى شمالى، گراز دریایى و پنگوئن نگهداری میشوند و بازدیدکنندگان میتوانند از هنرنمایی آنان که توسط مربیان ایرانی تربیت میشوند دیدن کنند. در مجموع ۲۱ پستاندار دریایى در استخرهایى با حجم ۱۸۰۰۰ متر مکعب پر شده از آب دریا نگهدارى میشوند. فضای سبز پارک دلفین شامل بیش از یکصد گونه گیاهی از جمله هزاران درخت نخل، بنجامینهاى بسیار بزرگ، درختان لور، اوکالیپتوس، آکاسیا، مورد، کهور، گل ختمى، شیشه شور، تکوما، سیاه نوفیلد، کند کارپوس، جونیا پروس و بیش از ۲۵ گونه کاکتوس و سایر گیاهان است که با توجه به وضعیت اقلیمی جزیره کیش و مرجانی بودن خاک آن، در نوع خود بینظیر است.
باغ پرندگان
در داخل محوطه پارک دلفینها، باغ پرندگان با داشتن بیش از ۵۷ گونه پرنده از جمله پلیکان، شترمرغ، طوطی ماکائو، انواع گوناگون لک لک، توکان، تورکو، قو، پنگوئن آفریقایی و گونههای نادری چون تمساح پوزه کوتاه، بیشک یکی از منحصر به فردترین مراکز نگهداری جانوران در ایران میباشد. از جمله نکات قابل توجه در این پارک، گردآوری گونههای مختلف از اقصی نقاط جهان از آمریکای جنوبی تا استرالیا و از شرق آسیا تا آفریقا میباشد.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره