با دلگرم همراه باشید تا با دیازپام و عوارض مصرف بیش از حد این دارو بیشتر آشنا شوید.
قرص های 2 و 5 و 10 میلی گرمی در جعبه های 100 عددی .
با اثر برگیرنده اختصاصی درغشای سلولی عصبی اثر مهاری گاماآمینوبوتیریک اسید (GABA) را که در تمامنواحی CNS باعث مهار پیش سیناپسی وپس سیناپسی می گردد، تسهیل کرده یاافزایش می دهد.
فارماکونتیک
از راه خوراکی سریع و بهخوبی جذب می شود. جذب آن از راهعضلانی به محل تزریق بستگی دارد وممکن است آهسته و نامنظم صورت گیرد.
اگر به عضله دلتوئید تزریق گردد جذب آنمعمولا سریع و کامل خواهد بود. اتصالآن به پروتئینهای پلاسمایی تا 99 درصدمی باشد. در کبد متابولیزه شده و بهمتابولیت دزمتیل دیازپام و اگزازپام تبدیل می شود.
نیمه عمر دیازپام در پلاسما 1-2 روز است در حالی که نیمهعمر دزمتیل دیازپام حدود 60 ساعتاست. متابولیت دارو از طریق کلیه دفعمی شود.
دیازپام دارویی مسکن و خوابآور است که در رده درمانی بنزودیازپین های طولانی اثر قرار میگیرد و متابولیتهای کبدی آن نیز فعال هستند. دیازپام برای تسکین اضطراب، اختلالات خواب و اختلالات هراس تجویز میشود. این دارو همچنین بهعنوان ضد تشنج و شلکننده ماهیچه اسکلتی، درمان انقباض عضلانی و تشنج (تب و تشنج در کودکان یا حمله صرع) نیز استفاده میشود.
بنزودیازپینها مهمترین گروه از داروهای ضد اضطراب و خوابآور هستند. این گروه داروها را میتوان به 3 دسته کوتاه اثر، متوسط اثر و طولانی اثر تقسیمبندی کرد. از داروهای کوتاه اثر میتوان اگزازپام، میدازولام و تریازولام را نام برد. داروهای متوسط اثر نیز شامل آلپرازولام، کلونازپام، نیترازپام و تمازپام هستند و در دسته داروهای طولانی اثر داروهایی نظیر دیازپام، کلردیازپوکساید و فلورازپام قرار میگیرند. البته ناگفته نماند که داروهای دیگری نیز از خانواده بنزودیازپینها در این گروهها قرار میگیرند و در اینجا تنها داروهای رایج را نام بردیم.
در جواب به این سؤال که آیا این داروها اعتیادآور هستند یا خیر باید بگویم بله؛ در حدود 4 نفر از هر 10 نفر که این ترکیبات را هر روز به مدت بیش از 8 هفته استفاده میکنند، دچار اعتیاد میشوند که نشانههای سادهای برای تشخیص آن وجود دارد، از جمله:
1. فرد متوجه میشود بعد از مدتی باید دوز بیشتری استفاده کند تا همان اثر قبلی را دریافت کند.
2. احساس نیاز به داروی مورد نظر در طول روز.
3. تجربه نشانههای ترک دارو در صورت متوقف کردن مصرف که شامل بیخوابی، آشفتگی، اضطراب، سرگیجه، احساس طعم فلزی غیر عادی در دهان، احساس شوک الکتریکی در بازوها و پاها، تاری دید و حساسیت به نور میشود.
در بعضی افراد این نشانهها شدیدتر است و حتی ممکن است شامل توهمات دیداری و شنیداری نیز بشود. البته این نکته نباید فراموش شود که این ترکیبات در صورتی که زیر نظر پزشک معالج تجویز شده باشند نه تنها ممکن است مضر نباشند بلکه سودمند هم هستند.
برای درمان اضطراب،2 میلیگرم سه بار در روز و در صورتنیاز تا mg/day 15-30 در مقادیرمنقسم مصرف می شود. در افراد کهنسالنصف این مقدار مصرف شود در درمانبیخوابی همراه با اضطراب، 5-15میلیگرم در موقع خواب مصرف می شود.مقدار مصرف در افراد مسن نصف مقدار تجویز شده برای افراد بالغاست.
در درمان راه رفتن در خواب وترس بچهها، 1-5 میلیگرم در موقع خوابمصرف می شود.
از راه تزریق وریدی در حملهمداوم صرعی 10-20 میلیگرم با سرعت0/5 میلیلیتر (2/5 میلیگرم) طی 30 ثانیه،تجویز می شود و در صورت لزوم 30-60دقیقه بعد تکرار میگردد.ممکن است پساز تزریق اول، انفوزیون وریدی تا حداکثرmg/kg 3 در طول 24 ساعت انجام شود.دردرمان اضطراب حاد شدید، کنترل حملاتپانیک حاد و درمان علائم حاد قطع مصرفدارو، مقدار 10 میلیگرم مصرف می شودکه در صورت نیاز بعد از 4 ساعت می توانآن را تکرار کرد.
مقدار mcg/kg 200-300یا 1میلیگرم به ازای هر سال سن مصرفمی شود.موارد منع مصرف: در ضعف تنفسی،نارسایی حاد ریوی، حالات فوبیک،نارسایی کبدی، سایکوز مزمن، دپرسیونو اضطراب همراه آن نباید مصرف شود.
بنزودیازپینها در افراد زیر نباید استفاده شوند:
خطر مرگ!
مصرف طولانی مدت بنزودیازپینها میتواند باعث نقص ادراکی، مشکلات رفتاری و احساسی، احساس آشفتگی و هیاهو، مشکل در تفکر درست و منطقی، کاهش توان جنسی، ترس از اجتماع، افزایش اضطراب و افسردگی، کاهش توجه به کارهای مورد علاقه و عدم توانایی در بیان احساسات شود.
تمام این عوارض در افرادی که طولانی مدت این ترکیبات را استفاده میکنند به طور کامل بروز نمیکنند اما حداقل یک یا دو مورد در اکثر بیماران مشاهده میشود. مصرف خودسرانه این داروها بدون نظر پزشک بسیار اشتباه بوده و علاوه بر تشدید عوارض جانبی در بعضی موارد ممکن است باعث استفاده بیش از اندازه دارو (overdose) شده یا به علت تداخل با ترکیبات دیگر حتی به مرگ فرد منجر شود.
هشدار در مورد دیازپام
1 ـ در بیماری تنفسی، ضعفعضلانی، بیماران با سابقه مصرف نابجای دارو یا افراد با اختلال شخصیتی با احتیاط مصرف شود.
2 ـ در افراد مسن، نارسائی کبدی و کلیوی مقدار مصرف دارو باید کاهش داده شود.
3 ـ از مصرف طولانی مدت خودداری گردد.
4 ـ در صورت مصرف طولانی مدت برای جلوگیری از بروز عوارض قطع مصرف،دارو را باید بهتدریج قطع کرد.
5 ـ در موقع تزریق وریدی، وسایل لازمبرای برگرداندن ضعف تنفسی و تهویهمکانیکی، باید در دسترس باشد.
6 ـ در موقع انفوزیون وریدی این دارو بایدکاملا احتیاط نمود چون کاملا خطرناکاست، باید انفوزیون وریدی دیازپام درپخش مراقبتهای ویژه انجام شود.
7 ـ تزریق سریع وریدی آن ممکن استمنجر به بروز آپنه، کاهش فشار خون،برادی کاردی یا ایست قلبی شود. (تزریقهر پنج میلیگرم دارو حداقل باید یک دقیقهطول بکشد).
8 ـ تزریق وریدی دیازپام نباید دروریدهای کوچک (مانند مچ دست و پا)انجام شود و باید دقت نمود که داخلشریان تزریق نشده و سوزن تزریق نیز ازرگ خارج نشود تا از بروز ترومبوزوریدی، فلبیت، تحریک موضعی، ورم وبندرت صدمه عروقی جلوگیری شود.
9 ـ از تزریق عضلانی، زمانی استفادهمی شود که مصرف خوراکی و وریدی ممکن نیست.
10 ـ در افراد کهنسال با احتیاط مصرفشود و مقادیر مصرف دارو با توجه بهکارکرد کبد و کلیه تنظیم گردد.
تداخلات داروئی
خواب آلودگی روز بعد ازمصرف، گیجی و آتاکسی (بهخصوص درافراد مسن) فراموشی، وابستگی،تحریکپذیری غیرعادی و در برخی مواردسردرد، سرگیجه، افت فشار خون، افزایشترشحات بزاق، کرامپ و درد در ناحیهشکم، بثورات جلدی، اختلال بینائی، تغییردر میل جنسی، احتباس ادرار، اختلالاتخونی و یرقان از عوارض احتمالی ایندارو است.درد، ترومبوفلبیت و ندرتاً آپنهو افت فشار خون با تزریق این داروگزارش شدهاست.
چگونگی مصرف دیازپام
دیازپام بسته به شرایط متفاوت و در افراد متفاوت با مقادیر متفاوتی تجویز می شود. هیچگاه بیشتر یا کمتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید.از دستورات پزشکتان به دقت پیروی کنید. شکل های مایع دیازپام را می توان با غذاهای مایع یا نیمه جامد مثل پوره مخلوط کرده نگذارید دیازپام مایع یخ بزند.
اگر یک نوبت را فراموش کردید ، به مجردی که آن را به یاد آوردید مصرفش کنید. اگر تقریباً موقع نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است ، نوبت فراموش شده را رها کرده به برنامه دارویی منظمتان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید.
علایم ترک دارو عبارتند از:
موارد احتیاط
هنگام مصرف دیازپام توصیه می شود
راهنمائیهای عمومی
قبل از مصرف این دارو در موارد زیر با پزشک خود مشورت نمائید :
شرایط نگهداری دیازپام
نکاتی مهم در رابطه با دیازپام
* از آنجایی که این داروایجاد وابستگی می کند، بایستی بیش ازمقدار توصیه شده مصرف نشود.
* اگر بعد از چند هفته اثر درمانی داروکاهش یافت به پزشک مراجعه شود.
* ـ دیازپام بهعنوان ضدتشنج باید کامل ومرتب مصرف شود.
* در صورت بروز خوابآلودگی،سرگیجه، منگی، از دست دادن مهارت درانجام کار بهخصوص در افراد مسن، داروبا احتیاط مصرف شود.
اعتیادآوری دیازپام
عوامل متعددی در شکل گیری اعتیاد به دیازپام و سایر قرصهای آرام بخش دخیل هستند. افرادی که به طور دائمی از این داروها استفاده میکنند به تدریج به آن وابسته شده و برای دستیابی به همان میزان آرامش قبلی، مجبور به مصرف میزان بیشتری از آن هستند.
با مصرف دوزهای بالاتر، فرد دچار تالورنس و مقاومت بدن شده و نه تنها به مصرف آرام بخشها وابسته میشود، بلکه میزان مصرف خود را نیز دائماً افزایش میدهد. عامل دیگری که باعث وابستگی افراد میشود، بعد روانی نیاز به مصرف است. برای مثال افرادی که برای درمان عصبانیت تحت تجویز قرصهای آرامبخش قرار میگیرند، از نظر روحی نیز به آن وابسته شده و عادت میکند تا برای پیشگیری از بروز عصبانیت، همواره به قرصهای آرام بخش پناه ببرند.
این افراد به احساس آرامش و نئشگی ناشی از مصرف مواد وابسته شده و به سرعت باعث رشد و توسعه بیماری اعتیاد میشوند. معتادان به آرام بخشها استفاده از این قرصها را به عنوان یک راه حل موقت برای تسکین دردهای جسمی و روحی خود انتخاب کرده و خواه ناخواه مرز بین مصرف درمانی، و سوء استفاده از مواد را گم میکنند. همین امر سبب میشود که به راحتی در دام چرخه اعتیاد گرفتار شده و باعث گسترش هرچه بیشتر این وابستگی شوند. ."
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی