شاید این ساده‌ترین تعریفی باشد که می‌توان از اینترنت اشیا یا Internet of Things ارائه کرد. این مفهوم جدید در دنیای فناوری اطلاعات و ارتباطات، قابلیت ارسال داده از طریق شبکه‌های ارتباطی (اینترنت یا اینترانت) را برای هر موجود یا وسیله‌ای (انسان‌ها، حیوانات و اشیا) امکانپذیر می‌کند و در حوزه سلامت، کشاورزی و خدمات شهری کاربرد خواهد داشت. همان طور که سه انقلاب صنعتی پیشین بر اثر مکانیکی شدن، الکتریسته و IT به وجود آمدند، حال انقلاب صنعتی چهارم با گسترش سرویس‌های مبتنی بر اینترنت اشیا در حال وقوع است. درباره اهمیت IoT در اقتصاد ذکر همین نکته کفایت می‌کند که براساس پیش‌بینی‌ها حدود صد میلیارد دستگاه تا سال ۲۰۲۵ به شبکه متصل می‌شوند و این رقم میتواند تاثیری ۱۱ تریلیون دلاری روی اقتصاد جهانی داشته باشد. همه اینها لزوم داشتن یک پروژه ملی برای توسعه اینترنت اشیا را در کشور نشان می‌دهد، جوانان ایرانی نیز بدرستی این نیاز را درک کرده و همقدم با تحولات جهانی روی مساله اینترنت اشیا تمرکز کرده‌اند. لینکپ (Linkap) نخستین شبکه و پلتفرم یکپارچه اختصاصی اینترنت اشیا کشور است که هدف جهانی شدن را در سر می‌پروراند. سراغ علی رحمان‌پور یکی از موسسان لینکپ رفتیم تا از زبان او داستان تلاش این تیم جوان را بخوانیم.
علی رحمان‌پور، عرفان طاهرخانی و یکی دیگر از دوستانشان که بعدها از تیم جدا میشود، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علم و صنعت بودند و هر کدام تجربه‌هایی شغلی داشتند که آنها را اقناع نمی‌کرد. به همین دلیل سال 93 تصمیم گرفتند، کاری را انجام دهند که واقعا مفید باشد و آنها را به لبه تکنولوژی در دنیا نزدیک‌تر کند. در حقیقت از همان ابتدا این شرط را برای خود گذاشتند که کارشان را با ایده‌های سطحی به بازار ایران محدود نکرده و هرقدر هم که سخت باشد با فناوری حرکت کنند. به‌این‌ترتیب گروه تاراکسا شکل گرفت. مهندس رحمان‌پور درباره آن روزها می‌گوید: «تیم ما در حوزه شبکه‌های ارتباطی هم در بخش مشاوره و هم عملی فعالیت داشت و از همان ابتدا رفته‌رفته وارد حوزه هوشمندسازی شدیم، زیرا حس کردیم این حوزه روی آینده دنیا تاثیر دارد و با توجه به رشته تحصیلی‌مان بخش ارتباطی آن برای ما پررنگ‌تر بود.»
سرانجام از تابستان سال گذشته آنها روی بحث IoT تمرکز کردند. رحمان‌پور درباره دلیل این تمرکز می‌گوید: «ابتدا بحث شبکه اختصاصی IoT برای ما جذاب بود که به‌دلیل تفاوت ماهوی آن، اپراتورها از پس ارائه خدمات مرتبط با آن برنمی‌آیند و باید با ذهنیت متفاوتی وارد آن شد. جلوتر که آمدیم نیاز به پلتفرم را برای شبکه حس کردیم و این ایده کم‌کم کامل شد تا اینکه شبکه و پلتفرم یکپارچه IoT را ارائه کردیم.» همان روزها در مرکز رشد پارک فناوری پردیس پذیرفته می‌شوند و با توجه به همفکری‌شان با مرکز نوآوری تریگ‌آپ، از تابستان 95 پروژه خود را روی IoT به‌صورت مجزا تحت عنوان استارت‌آپ لینکپ دنبال می‌کنند.
لینکپ چیست؟
لینکپ، پلتفرم و شبکه IoT است که قصد دارد بستری را فراهم کند که در مرحله اول توسعه‌دهندگان بسادگی بتوانند خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا ارائه کنند و در مرحله بعد کاربرها بتوانند سرویس‌هایشان را بر بستر لینکپ مدیریت کنند. لینکپ از سه بخش اصلی تشکیل شده است: شبکه، پلتفرم و لابراتوار. شبکه لینکپ، سبدی از فناوری‌های نوین ارتباطی اینترنت اشیا از جمله فناوری‌های دوربرد ـ توان‌پایین LPWA همچون LoRa، فناوری‌های میان‌برد با دیتاریت بالا در باند‌های Unlicensed و در برخی موارد، فناوری‌های برد کوتاه ویژه اینترنت اشیاست. پوشش شبکه لینکپ در تهران در حال تکمیل است و رحمان‌پور ویژگی متمایز آن را با دیگر نمونه‌های مشابه این‌گونه توضیح می‌دهد: «قابلیتی به نام IoT Flexible Network ما را از دیگر نمونه‌های خارجی متمایز می‌کند. براساس این راهبرد می‌گوییم توسعه‌دهنده باید روی ارائه سرویس تمرکز کرده و نباید خود را درگیر بخش شبکه، پلتفرم و سخت‌افزار کند. بنابراین هرجا که نیازی مقرون به‌صرفه و معقول به خدمات ما باشد، شبکه را متناسب با خدمتی که مورد نیاز است پوشش می‌دهیم.»
بخش دوم لینکپ، پلتفرم نام دارد و درحقیقت شبکه لینکپ بخشی از یک پلتفرم بزرگ‌تر است. این پلتفرم امکان مدیریت اتصالات، سرویس‌ها، داده‌‌های جمع‌آوری‌شده و پارامترهای امنیتی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. سومین بخش لینکپ لابراتور است و همانطور که از نامش مشخص است بستری برای بررسی، آزمایش و توسعه تازه‌ترین فناوری‌های دنیاست تا لینکپ بتواند خدمات بهتری به مشتریان خود ارائه کند. به گفته رحمان‌پور، لینکپ ابزار نیز ارائه می‌کند، ولی در کل قصد ندارد در حوزه سخت‌افزار بماند: «این دستگاه‌ها را خودشان نیز می‌توانند تهیه کنند. ایده‌آل ما این است که به مرور از اینکه دستگاه را در اختیار افراد بگذاریم خارج شویم، ولی الان چون هنوز آشنایی وجود ندارد، در لابراتوار لینکپ در کنار فعالیت‌های تحقیق و توسعه، برای سرعت‌بخشی به فرآیند توسعه‌دهندگان و کمک به آنها دیوایس‌های توسعه‌ای را نیز در اختیارشان قرار می‌دهیم.»
دولتی‌ها بشتابند
رحمان‌پور معتقد است در بخش اینترنت اشیا تقریبا گام به گام با دیگر نقاط دنیا پیش می‌رویم. او می‌گوید: «ما نسبت به موارد مشابه در دنیا نه‌تنها عقب نیستیم، بلکه مدعی هستیم لینکپ حداقل در مدل و راهبرد ارائه سرویس جلوتر است.» اما مشکلی که در این میان به چشم می‌خورد بخش سیاستگذاری‌های مرتبط با حوزه IoT است. به گفته این کارآفرین: «ابتدا دیدگاه‌ها بسیار مثبت بود، ولی به نظر می‌رسد رگولاتوری و بخش سیاستگذاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کمی جا ماندند. ما و توسعه‌دهندگان روی حوزه اینترنت اشیا سرمایه‌گذاری می‌کنیم، ولی مقررات هنوز آنچنان محکم نیست که بتوان روی آنها حساب کرد. می‌گویند اینترنت اشیا در آینده انقلاب صنعتی چهارم را رقم می‌زند، اگر در این حوزه عقب بمانیم آسیبش بسیار بزرگ است؛ زیرا اینترنت اشیا با همه زندگی ترکیب میشود و کارخانه خودروسازی، کارخانه ساخت وسایل خانگی، شهرها و... به مشکل می‌خورند. یعنی حتی بازارهایی را که در حوزه‌های دیگر داشته‌ایم خیلی راحت از دست می‌دهیم. برعکس اگر در این حوزه خوب ظاهر شویم، میتواند همه صنعت ما را نجات دهد و کم‌کاری‌های گذشته را جبران کند.»
نکته دیگر این است که در بسیاری از نقاط دنیا دولت‌ها، شهرداری‌ها و دیگر مجموعه‌های دولتی، اصلی‌ترین مشتری‌های بخش خصوصی هستند. مشکلی که به نظر می‌رسد در ایران وجود دارد این است که این مجموعه‌ها، اول اینکه دیر وارد قضیه می‌شوند و لزوم آن را حس می‌کنند و دوم اینکه با وجود بحث‌هایی که درباره خصوصی‌سازی میشود، گاهی خودشان به رقیب تبدیل می‌شوند. مهندس رحمان‌پور در این باره می‌گوید: «تزریق پول به استارت‌آپ‌ها بدترین شکل کمک است، ولی بخش حمایتی دولتی میتواند به این صورت باشد که پروژه‌های پایلوت یا تحقیقاتی خود را با کمک استارت‌آپ‌هایی که در این حوزه فعال هستند انجام دهد. این همکاری باعث میشود هم کار آنها بهتر انجام شود، هم استارت‌آپ‌ها مشتری‌های اولیه به‌دست بیاورند و بعد به حلقه‌های بعدی برسند.»
به‌صرفه شدن اینترنت اشیا
رحمان‌پور معتقد است ده سال پیش نیز می‌توانستیم بسیاری از این سرویس‌ها را بسازیم و از لحاظ فناوری انجام آن غیرممکن نبود، اما نکته مهم این است که این فناوری قابل تجاری‌سازی و به‌صرفه نشده بود. او توضیح می‌دهد: «الان شبکه IoT این قابلیت را ایجاد می‌کند که به‌صورت به‌صرفه بتوانید این اتصالات را فراهم کنید و خیلی ساده‌تر بتوانید دیتا را بگیرید. مزیت دیگر این است که می‌توانید با توان مصرفی پایین این کار را انجام دهید. برای مثال اگر می‌خواستید از شبکه‌های قدیم استفاده کنید، باید باتری دستگاه خود را هر هفته شارژ می‌کردید، ولی الان این بحث مطرح است که تا چند سال با یک باتری بتوان کار کرد. چنین پیشرفت‌هایی باعث شد بتوان این فناوری‌ها را فراگیر کرد.»
علی رحمان‌پور، موسس لینکپ
او متولد ۱۳۶۹ است و مهندسی برق ـ مخابرات و کارشناسی ارشد مخابرات امن در دانشگاه علم و صنعت خوانده است. مطالعه داستان، سینما و وبگردی (با تمرکز بر علاقه‌مندی‌هایش) از کارهایی است که در اوقات فراغتش (که بعد از لینکپ به ندرت دارد!) انجام می‌دهد.
عرفان طاهرخانی، موسس لینکپ
او متولد ۱۳۶۸ است و تحصیلات خود را در رشته مخابرات امن در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علم و صنعت ادامه داده است. مطالعه و رستوران‌گردی از کارهای مورد علاقه اوست.
مائده گیوه‌چین
ضمیمه کلیک جام‌جم