با دلگرم همراه باشید تا از فواید استفاده از فلوراید بر سلامت دندان بیشتر بدانید.
فلوراید عنصری است که به طور طبیعی در آب، خاک و هوا یافت میشود. زمانیکه فلوراید به صورت خوراکی به میزان مناسب مصرف شود دندان را مقاوم کرده و از پوسیدگی پیشگیری خواهد شد
فلوراید یک ماده معدنی است که بطور طبیعی در غذا و آب یافت می شود. فلوراید تراپی می تواند به تقویت مینای دندان و ترمیم سوراخ های ایجاد شده در آن با جایگزین کردن مواد معدنی از بین رفته در نتیجه گذشت زمان کمک کند. پس از اینکه دندان های شما در معرض فلوراید قرار گرفت، مقاومت آنها در برابر اسید افزایش یافته و به این ترتیب امکان ایجاد پوسیدگی در آنها کاهش پیدا خواهد کرد.
1- خوردن فلوراید سبب ورود آن به عاج و مینای دندانهای رویش نیافته میشود.
2- فلوراید مصرفی به داخل بزاق ترشح شده، اگر چه غلظت بزاقی آن کم است، غلظت آن در پلاک زیاد بوده و سبب کاهش تولید اسید میکروبیال و همچنین باعث و مینرالیزاسیون مینا میشود.
3- فلوراید بزاقی در بلوغ مینایی دندانهای تازه رویش یافته نقش دارد.
4- مصرف موضعی فلوراید همه مکانیسمهای بالا را (به جز ورود در ترکیب مینا قبل از رویش دندان) سبب میشود.
5- موثرترین مکانیسم فلوراید رمینرالیزاسیون مینا است.
6-مینای رمینرالیزه در حضور فلوراید به پوسیدگیها مقاومتر میشود.
7-فلوراید کاهش پوسیدگیها در دندانهای شیری 50-40% و در دندانهای دائمی 60-50% است.
8-بیشترین تاثیر فلوراید روی سطوح بین دندانی است و کودکان طبقات پایینتر اجتماعی از فواید بیشتری برخوردار میشوند (به دلیل مقدار زیاد پوسیدگیهای بین دندانی).
9- فلوراید حفاظتی خوردن فلوراید در تمام طول عمر شخص باقی میماند.
10-مزایای مصرف فلوراید بعد از رویش دندانی هم گزینش شده است.
11-فلوریداسیون آب جامعه موثرترین روش پیشگیری از پوسیدگی است.
12-در مطالعهای که با فلوریده کردن آب یک مدرسه انجام شده، نشان داده شده که دندانهایی که دیرتر میرویند (کانینها ، پرومولرها و مولرهای دوم) 2 برابر بیشتر در برابر پوسیدگی محافظت شدهاند.
مزیت اصلی فلوراید این است که این ماده می تواند از ایجاد پوسیدگی در دندان ها پیش گیری کند. این ماده همچنین می تواند فرآیند فرسایش تدریجی فعلی دندان را معکوس کند. در صورتی که پلاک بر روی دندان های شما تشکیل شده و باعث از بین رفتن مینای دندان و نارضایتی از طرح لبخند شده باشد، فلوراید تراپی می تواند با جایگزینی مواد معدنی مینای دندان از فرسایش بیشتر مینا جلوگیری کرده و حتی فرآیند فرسایش را معکوس کند. در حقیقت این شرایط می تواند به سالم باقی ماندن دندان ها کمک موثر کند.
فلوراید یکی از عناصر معدنی موجود در طبیعت است که در محیط بصورت یون فلوراید باقی نمانده و بصورت فلورین یافت می شود. بی تردید فلوراید یکی از عوامل بسیار مهم در کنترل و پیشگیری از پوسیدگی دندان، هم در کودکان و هم در نوجوانان بوده است. مطالعات وسیع نشان داده است که خواص ضد پوسیدگی فلوراید به روشهای مختلفی اعمال می گردد:
1- افزایش مقاومت نسج دندان به پوسیدگی
2- کاهش پتانسیل پوسیدگی زایی پلاک دندان
اگر فلوراید در آب آشامیدنی شهر به میزان مناسب موجود باشد، پوسیدگیهای دندانی را تا حدود 60درصد کاهش میدهد.
روش دیگر دریافت فلوراید، استفاده از خمیردندان، دهانشویهها و ژلهای حاوی فلوراید است. هر دو روش کاربرد فلوراید یعنی سیستمیک (فلوراید موجود در مواد غذایی و آب آشامیدنی) و موضعی (فلورایدی که بر روی دندانها گذاشته میشود) در مقاوم کردن دندانها و پیشگیری از پوسیدگی موثر شناخته شده اند.
در مواد غذایی مصرفی، مقادیری فلوراید وجود دارد که بر حسب انواع آنها، مقدار فلوراید مصرفی نیز متفاوت است. غذاهای دریایی به نسبت سایر غذاها فلوراید بیشتری دارند. چای نسبت به آب آشامیدنی فلوراید بیشتری دارد. در بعضی ترکیبات دارویی نیز فلوراید یافت میشود، بطور کلی مقدار فلورایدی که به بدن میرسد بستگی به این دارد که در چه منطقهای زندگی میکنیم و چه نوع آب و غذایی مصرف مینمائیم.
در هر کشوری متناسب با شرایط آن جدولهایی برای مصرف قرص فلوراید تنظیم کرده اند.
مثلا در بعضی از کشورها مثل هلند و آمریکا اگر لازم باشد از بدو تولد فلوراید تجویز می کنند، در کشورهای دیگر مثل فنلاند و نروژ تجویز فلوراید خوراکی از 6 ماهگی و در بعضی از کشورها مثل سوئد و کانادا از 18 ماهگی است در ارتباط با مدت مصرف و دریافت آن در تعدادی از کشورها تا 12 سالگی ادامه می دهند و در برخی دیگر تا 16 سالگی ، آنچه مهم است هماهنگ کردن مقدار فلوراید تجویز شده ( خوراکی ) و مقدار فلوئور آب آشامیدنی است.
ذکر این نکته لازم است که اخیرا به علت وجود مقادیری فلوراید در هوا، غذا و نوشابه ها اندازه یا مقدار خوراکی آن را کم کرده اند.حتی در مورد کودکانی که در موقع مسواک زدن دندانها نمی توانند خمیردندان را از دهان به بیرون بریزند و مقادیری از آن را می خورند هشدار داده اند که از خمیردندانهای بدون فلوراید استفاده کنند.
جوامع دندانپزشکی انگلیس نیز برای مناطقی که آب آشامیدنی آنها کمتر از 0/3 میلی گرم در لیتر فلوراید دارند و برای کودکانی که زیاد دچار پوسیدگی می شوند مقدار مصرف فلوراید خوراکی را مطابق جدول شماره 1 توصیه می کنند.
اگر قرار باشد فلوراید خوراکی تجویز شود معمولا در مناطقی که آب آشامیدنی فاقد آن است توصیه می شود. در مناطقی هم که بیش از 0/7 میلی گرم در لیتر فلوراید در آب آشامیدنی است قرصهای خوراکی آن اصلا توصیه نشده است.در جاهایی که بین 0/3 تا 0/7 میلی گرم در لیتر فلوراید در آب آشامیدنی است دندانپزشک باید با توجه به شرایط محیط خود مستقلا تصمیم بگیرد.
لازم است دندانپزشکان با توجه به میزان فلوراید آب شهر برای تجویز یا عدم تجویز قرص آن تصمیم بگیرند که البته باید توجه شود که آیا در یک شهر همه از یک منبع آب استفاده می کنند یا از منابع مختلف و چشمه های متعدد که در آن صورت باید هر محله و منطقه ای جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.
مصرف قرص فلوراید بستگی به عوامل متعددی همچون سن، بهداشت دهان، میزان پوسیدگیهای موجود در دهان و مقدار فلوراید دریافتی کودک در رژیم غذایی دارد.
قرص فلوراید برای بزرگسالان تجویز نمی شود. اما در کودکان می بایست تحت نظر دندانپزشک و یا پزشک متخصص کودکان باشد. چون تجویز بیش از اندازه موجب بدرنگی و یا ایجاد نقاط رنگی در دندانها می شود.
ذکر این نکته لازم است که هر چند وجود فلوراید در آب آشامیدنی بهترین و بیشترین اثر را در پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد معذالک مصرف فلوراید خوراکی آن به صورت قرص یا قطره به دلایل مختلف فرهنگی و اجتماعی در امر تامین بهداشت کلی جامعه چندان اصل با ارزش و با اهمیتی نیست اما برای کسانی که در معرض خطر پوسیدگی قرار دارند مصرف خوراکی فلوراید بصورت قرص یا قطره اگر با برنامه منظمی انجام شود شاید اثر مثبت آن قابل ملاحظه باشد.
ضمنا فراموش نشود که اعداد هر جدول و میزان مصرف هر دارو و ماده ای باید برحسب شرایط محیط و برحسب زمان و با توجه به یافته های جدید علمی به طور مرتب مورد بررسی قرار بگیرد.تجویز موضعی این ماده در کودکان بصورت فراورده های متنوع با نظر دندانپزشک و در خانه تحت نظارت والدین بلامانع است.
امروزه روش های مختلف برای افزایش سطح فلوراید بدن وجود دارد. یکی از رایج ترین این روش ها استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید برای مسواک زدن است. علاوه بر این شما می توانید ژل های فلوراید را خریداری کرده و در خانه مصرف کنید. برای این کار لازم است ژل بطور مستقیم در دهان بر روی دندان ها قرار گرفته و برای چند دقیقه در محل باقی بماند.
سپس می توان دهان را با آب شستشو داد و ژل فلوراید را از روی دندان ها پاک نمود. پس از انجام این کار لازم است از خوردن یا آشامیدن برای مدت 30 دقیقه خودداری شود. بعضی از انواع ژل های فلوراید در داروخانه ها موجود است و معمولاً امکان استفاده از آنها به همراه خمیر دندان حاوی فلوراید وجود دارد. در صورتی که شما نیاز به دوزهای قوی تر فلوراید دارید، دندانپزشک می تواند ژل فلوراید مناسب را برای شما تجویز کند.
علاوه بر این دندان پزشک ممکن است از فلوراید تراپی در طول معاینات منظم دهان و دندان شما استفاده کند. در طول درمان، دندان پزشک یک صفحه آغشته به فلوراید را به دهان شما وارد می کند. در این زمان به منظور تماس مناسب فلوراید با دندان ها، لازم است این صفحه برای مدت چهار دقیقه در دهان باقی بماند. در ادامه دندان پزشک این صفحه را از دهان خارج کرده و دهان را شستشو می دهد. علاوه بر این بعضی از دندان پزشکان از فوم ها یا قلموهای مخصوص برای تماس مستقیم فلوراید با دندان ها استفاده می کنند. در هر حال لازم است بیمار از خوردن، آشامیدن یا سیگار کشیدن برای 30 دقیقه پس از درمان خودداری کند.
فلوراید موضعی برای استفاده در منزل
استفاده از خمیر دندانهای با تایید ADA توصیه میشود. میتوان انتظار 25 تا 35% کاهش پوسیدگی داشت. 2 یا 3 بار مسواک زدن بهتر از یکبار در روز است.
در برنامههای روزانه یا هفتگی نظارات شده 35% کاهش پوسیدگی میدهد. استفاده خانگی در موارد پوسیدگی ه9ا و یا با احتمال بالا توصیه میشود. استفاده روزانه، و استفاده از دهانشویه پس از مسواک با خمیر دندان فلوراید، به ویژه قبل از خواب شب توصیه شده است. دهانشویه جایگزینی برای استفاده مطبی فلوراید نمیباشد.
استفاده از ژل خانگی در کنترل پوسیدگیهای حاد یا با خطر بالا کاربرد دارد. ژل به کمک مسواک قبل از خواب و پس از مسواک زدن با خمیر دندان کاربرد دارد. موارد تجویز ژل و دهانشویه شبیه است ولی مزیت آشکاری نسبت به هم وجود ندارد.
مقادیر سیستمیک فلوراید
1) غلظت مطلوب ، با دمای منطقه متغیر است.
2) فلوریداسیون آب موثرترین روش پیشگیری است.
3) 60-50% کاهش پوسیدگی
1) 60-50% کاهش پوسیدگی
2) وقتی که غلظت فلوراید آب کمتر از 70% بهینه باشد، تجویز میشود.
3) نوع همراه با ویتامین در صورت نیاز کودک تجویز میشود.
4) میزان تجویز بسته به سن و فلوراید آب دارد.
ملاحظات کلی در مصرف فلوراید
1- به دلیل راحتی و منافع آشکار وارنیش سدیم فلوراید استفاده می شود.
2- وانیش پس از 3-4 دقیقه تبدیل به پوشش سختی می شود ، هر 4 ماه یکبار باید تکرار شود.
3- در کاربرد موضعی نباید از تری استفاده کنیم و به صورت 4/1 فکی کار میشود. شستشوی دندانی با آب بلافاصله پس از درمان هر کوارانت توصیه میشود.
4- در این گروه سنی از خمیر دندان به اندازه نخود استفاده میشود.
1- فلوریداسیون آب مدرسه، خانه ، جامعه
2- مکملهای خوراکی فلوراید
1- کاربرد موضعی در مطب (ژل ، کف یا محلول)
2- خمیر دندانهای فلوراید
3- فلورایدهای با کاربرزد شخصی (دهانشویه ها و پل ها)
مراحل کاربرد موضعی
-استفاده از تکنیک نصف دهان و ساکشن قوی
2- خشک کردن دندانها با پوار
3- کاربرد 4 دقیقه ای در صورت پوسیدگی فعال و 1 دقیقه ای در صورت پوسیدگی غیر فعال
4- کاربرد برای نیمه دیگر دهان
5- بیمار وادار به تخلیه دهان پس از کاربرد می شود. توصیه می شود که تا نیم ساعت بعد چیزی نخورده ، این شاید یا دهانش را نشوید.
6- سیستم های کاربرد موضعی فلوراید شامل سدیم فلونراید 2% ، استانوس فلوراید 8% و APF 23/1% می باشد که نسبت به همه مزایا و معایبی دارند.
1- پوسیدگی حاد: 4 یا 5 بار در طی دوره 4 تا 6 هفته ای ، تکرار کاربرد هر 3 ماه یکبار تا وقتی پوسیدگیها کنترل شود بیمار باید با خمیر دندان فلوراید بلافاصله قبل از فلوراید تراپی مسواک کند.
2- پوسیدگی های متوسط: کاربرد واحد در فواصل 2 تا 3 ماه
3- حداقل یا عدم فعالیت پوسیدگی: کاربرد واحد هر 6 ماه
عوارض و خطرات
فلوراید تراپی زمانی که بطور صحیح انجام شود، بی خطر است و نتایج مناسب برای بیمار به همراه دارد. به هر حال، همواره هنگام فلوراید تراپی خطر مصرف بیش از حد فلوراید وجود دارد. امروزه تمام سیستم های آب رسانی بطور روزانه در ارتباط با وجود مقدار بی خطر فلوراید در آب شهری کنترل می شوند. علاوه بر این لازم است والدین استفاده از تمام محصولات حاوی فلوراید مثل خمیر دندان را در خانه تحت کنترل خود داشته باشند. به این منظور لازم است این محصولات دور از دسترس کودکان نگهداری شوند.
در صورتی که کودکان بیش از حد فلوراید مصرف کنند، ممکن است دچار حالت تهوع شوند. علاوه بر این مصرف بیش از حد فلوراید می تواند باعث ایجاد لکه های سفید بر روی مینا در مرحله رشد دندان ها شود. این لکه ها هنگام کامل شدن رشد دندان در دهان قابل مشاهده خواهند بود. در صورت وجود نگرانی درباره این مشکلات شما می توانید با یک دندان پزشک حرفه ای مشورت کنید. دندان پزشک می تواند محصولات حاوی فلوراید مناسب برای مصرف کودک به شما پیشنهاد دهد.
مقداری سمی مصرف فلوراید بر اساس وزن فرد تعیین می شود. برای مثال، دوز سمی فلوراید برای یک کودک 8 ساله با وزن 45 پوند برابر با 655 میلی گرم است. این موضوع در حالی است که در یک لیوان آب 8 اونسی معمولاً 0.25 میلی گرم فلوراید وجود دارد. یک مقدار عادی از خمیر دندان که بطور معمول برای مسواک زدن استفاده می شود حاوی 0.24 میلی گرم فلوراید است. در نتیجه با توجه به اینکه محصولات حاوی فلوراید به مقدار کم مصرف می شوند، احتمال دریافت بیش از حد فلوراید و سمی شدن این ماده در مصارف خانگی بسیار بعید است.
دندانپزشکی ترمیمی در برنامه کنترل
برای بیمارانی که توصیههای کنترل پوسیدگی غیر ترمیمی (فلوراید ، رژیم غذایی و کنترل پلاک) را نمیپذیرند، ترمیم حتی کوچکترین پوسیدگی پروکسیمالی تجویز دارد. ترمیم این پوسیدگی باعث حفاظت پالپ میشود. ترمیم دندان از میکروارگانیسمهای دهان کاسته و با ایجاد سطح جونده راحت برای بیمار امکان استفاده از غذاهای سخت و پاک کننده را میدهد و بطور غیرمستقیم سبب کاهش پوسیدگی میشود.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی