استرس و اضطراب در زندگی روزمره امروزی گریز ناپذیر اسـت و شرایط پیرامون همیشه استرس را به ما تحمیل خواهد کرد. استرس امری اسـت اجتناب ناپذیر. با این وجود راههای متفاوتی برای به حداقل رساندن اثرات آن در زندگی وجود دارد. اینجا به نقش تغذیه اشاره میکنیم…
اغلب ما میدانیم که برخی از مواد غذایی اثرات منفی بر عملکرد مغز از جمله توانایی تولید، خلق و خو، انرژی ذهنی دارند. با مصرف مقدار زیادی شکلات، وقتی اثر قند و کافئین آن از بین میرود خستگی و کندی عملکرد ایجاد میشود. مصرف زیاد چیپسها آب مغز و بدن را گرفته و سبب خستگی میشود.
غذاهای حاوی مقادیر زیاد چربی، سبب افزایش سطح هورمونهای استرس شده و سطح آنها را بالا نگه میدارد.مشکل اینجا اسـت که این مواد دقیقا همان مواد غذایی هستند که ما در زمان بروز مشکلات، آنها را مورد استفاده قرار میدهیم. در حالی که این مواد تنش ناشی از کار و زندگی روزانه را که ما به دنبال کاهش آن هستیم، افزایش میدهند.
پروژه ”بررسی رابطه مواد غذایی و خلق و خو“ که در انگلستان توسط یک گروه از محققان تغذیه انجام شد، دو دسته مواد غذایی را شناسایی کرد: مواد غذایی افزایشدهنده استرس و مواد غذایی کاهنده استرس که دسته اول استرسهای درونی را بیشتر کرده و دسته دوم به افراد تحت استرس کمک میکند. نتیجه این تحقیقات، تهیه لیستی بر اساس تجربیات شخصی 200 فرد مورد آزمایش بوده اسـت.
حدود 90 درصد از افراد، بهبودی واضحی در وضعیت سلامت روانی خود، با تغییر رژیم غذایی نسبت به رژیم قبلی خود گزارش کردند.شرکتکنندگان ابراز کردند که قطع یا کاهش مصرف غذاهای افزایشدهنده استرس، مانند شکر (80 درصد)، کافئین (79 درصد)، الکل (55 درصد) و شکلات (53 درصد) بیشترین اثر را بر سلامت روان آنها داشته اسـت.
این اثر با افزایش دریافت غذاهای کاهنده استرس مانند آب (80 درصد)، سبزیجات (78 درصد) و میوهها (72 درصد) و ماهی (52 درصد) نیز گزارش شده اسـت.تحقیقات همچنین نشان داد که برخی استراتژیهای تغذیهای میتواند کمک شایانی در ترغیب افراد به داشتن یک رژیم غذایی سالم نماید. از جمله خوردن وعدههای معمول غذایی، استفاده از میان وعدههای مغذی و برنامهریزی برای هر وعده غذایی از قبل.
با این وجود، تحقیقات کیفی برای بررسی نحوه اثر مواد غذایی بر فعل و انفعالات شیمیایی درون بدن ما هنوز در حال انجام اسـت. میدانیم که هورمونهای استرس، مانند کورتیزول، ویتامینهای بدن را گرفته و از آنها برای ایجاد پاسخهای کلاسیک در برابر استرس مانند انقباض عضلانی و افزایش فشار خون استفاده میکند.
بنابراین زمانی که با عملکرد سیستم اعصاب در مقابل ناراحتی و عصبانیت مواجه میشویم، نیاز ویژهای به ویتامینهای گروه B برای حفظ سلولهای مغز و اعصاب داریم. ویتامینهای گروه B همچنین برای تبدیل مواد غذایی به انرژی مورد نیاز بدن، استفاده میشوند.
زمانی که انرژی مصرفی هنگام استرس نه تنها از مواد غذایی تامین نشده بلکه با سرعت بیشتری نیز مصرف میشود مشکل بدن دو چندان میشود. حتی کمبود جزیی ویتامین B در اثر مصرف چیپس و نوشابهها برای چند روز متوالی، سیستم اعصاب را تحت فشار قرار داده و استرس را بیشتر میکند.
در این مواقع گزینههای بهتری مانند موز، ماهی، سیبزمینی پخته، آواکادو، جوجه و سبزیجات دارای برگ سبز تیره نیز وجود دارد که همگی حاوی مقادیر بالایی از ویتامین B هستند.
استرسهای زیاد حتی میتواند مشکلات تغذیهای بیشتری را ایجاد کند. زمانی که هورمونهای استرس، مواد غذایی مهم بدن مانند ویتامینهای گروه B، ویتامین C، ویتامین A و منیزیوم را کاهش میدهند، حدود 1400 تغییر شیمیایی در بدن رخ میدهد.
افزایش هورمونها در پاسخ به استرس میتواند با کاهش سروتونین (هورمون آرامش) سبب افزایش نیاز به کربوهیدراتها شود. افزایش دریافت کربوهیدراتها میتواند سبب افزایش توانایی تحمل استرس از طریق افزایش سطح سروتونین گردد. اما در عین حال سبب افزایش وزن و پرخوری و خصوصا مصرف مواد غذایی قندی میشود.
وقتی تحت تاثیر فشار استرس قرار دادیم. اجتناب از غذاهای بیارزش برای تسکین روحی دشوار اسـت. اما استفاده از رژیم غذایی حاوی مواد مغذی، کم چرب، کم قند و کم کافئین، انتخاب بهتری اسـت.