مقدمه ای در مورد رنگ مدفوع در تشخیص بیماری و اختلالات داخلی
رنگ سالم مدفوع قهوهای نه چندان تیره و نه چندان روشن اسـت و هر گونه تغییری در رنگ مدفوع نشان از یک نوع اختلال متابولیک دارد به این ترتیب اگر مدفوع زمان تخلیه به رنگ زرد روشن کف آلود تغییر یابد نشان بالا بودن "چربی خون" اسـت.
اگر کبد نیز دچار کم کاری و نارسایی نهفته باشد بازتاب آن در رنگ مدفوع جلوه مییابد و رنگ آن یا تیره و یا کم رنگ میشود.
* رنگ آن باید قهوهای کمرنگ تا پررنگ باشد.
* غلظت آن باید مثل خمیردندان باشد.
* طول آن باید بین ۲۰-۱۰ سانتیمتر باشد.
* باید بدون فشار و درد از بدن خارج شود.
* باید بهآرامی وارد چاه دستشویی شود.
رنگ مدفوع معمولاً بهخاطر وجود صفرا و مخصوصاً نمکهای چندگانه از بیلیروبین موجود در آن اسـت.
بیلیروبین از تخریب هموگلوبین و گلبولهای قرمز خون حاصل میشود.
در کبد، بیلیروبین به موادشیمیایی دیگر میچسبد و از سلولهای کبدی به صفرا ترشح میشود.
رنگ مدفوع معمولاً به خاطر وجود صفرا، مخصوصاً بیلی رابین موجود در آن اسـت. بیلی رابین از هموگلوبین پس از ترشح هموگلوبین از گلوبول های قرمز خون در طول تخریب آنها که بخشی نرمال از جایگزین شدن گلوبول های قرمز در خون اسـت، تولید می شود.
هموگلوبین ترشح شده از نظر شیمیایی تغییر یافته و توسط کبد از خون جدا می شود. در کبد هموگلوبین تغییر یافته که بیلی رابین نامیده می شود به موادشیمیایی دیگر می چسبد و از سلول های کبدی به صفرا ترشح می شود. برحسب میزان غلظت بیلی رابین، رنگ صفرا از سیاه به زرد کمرنگ تغییر می کند.
چطور تغییر رنگ بیلی رابین بر رنگ مدفوع تاثیر می گذارد؟
صفرا از مجراهای صفراوی (و مثانه) به درون روده ها حرکت می کند. با حرکت آن در روده ها، قسمتی از آن تحت تغییرات شیمیایی دیگر قرار گرفته و برخی از این تغییرات بر رنگ مدفوع تاثیر می گذارند. این تغییرات عمدتاً به سرعت گذشتن محتوی روده از روده ها بستگی دارد.
اگر محتوی روده با سرعت طبیعی حرکت کنند، رنگ مدفوع قهوه ای کمرنگ تا پررنگ می شود. اگر محتوی روده سرعت بالاتری داشته باشد، تغییرات شیمیایی بیلی رابین یا فقدان آنها موجب سبز شدن مدفوع می شود. این به خودی خود تغییر رنگ مهمی نیست. اگر در مدفوع هیچ بیلی رابین وجود نداشته باشد، رنگ آن خاکستری می شود که تغییر رنگ مهمی اسـت چون نشان می دهد جریان صفرا به روده قطع شده اسـت. متداولترین دلیل انسداد، وجود تومر در مجرای صفرا یا پانکراس اسـت.
چطور خونریزی روده بر رنگ مدفوع تاثیر میگذارد؟
یک فرایند درونی مهم که میتواند بر رنگ مدفوع تاثیر داشته باشد، خونریزی رودههاست. بهخاطر تغییرات شیمیایی هموگلوبین در خون که تاقسمتی بهخاطر عمل آنزیمهای روده ایجاد میشود، مخصوصاً اگر خونریزی خیلی سریع باشد و میزان بالایی هموگلوبین در رودهها وجود داشته باشد، رنگ مدفوع ممکن اسـت سیاه شود. تغییر رنگ مدفوع به سیاه درصورتی که خونریزی در بالای روده افتاق بیفتد هم ایجاد میشود زیرا با گذشتن خون در طول رودهها، زمان بیشتری برای تغییر شیمیایی هموگلوبین وجود دارد.
مدفوعی که بهخاطر خونریزی رنگ آن سیاه شده باشد، بسیار چسبناک بوده و بوی بدی هم دارد. این وجه تمایز مدفوع سیاهی که در نتیجه خونریزی روده ایجاد شده باشد و مدفوع سیاهی که بهخاطر مصرف آهن یا داروهای حاوی بیسموت ایجاد میشود اسـت.
ازطرفدیگر، خونریزی که در پایین رودهها ایجاد شود، مخصوصاً در روده بزرگ، معمولاً باعث قرمز شدن رنگ مدفوع میشود چون زمان کمتری برای تغییرات شیمیایی هموگلوبین وجود دارد.
علل مدفوع سیاه رنگ
مدفوعی که به خاطر خونریزی گوارشی، رنگ آن سیاه شده باشد، بسیار چسبناک بوده و بوی بدی هم دارد.
این وجه تمایز مدفوع سیاهی که در نتیجه خونریزی روده ایجاد شده باشد و مدفوع سیاهی که به خاطر مصرف آهن یا داروهای حاوی بیسموت ایجاد میشود اسـت.
علل مدفوع زرد
علل مدفوع کمرنگ
زمان متوسط عبور موادغذایی از دستگاه گوارش و سپس عمل دفع حدود 40 تا 45 دقیقه اسـت. اگر مواد بیش از این زمان در دستگاه گوارش باقی بمانند مایعات آن باز جذب شده و مدفوع خشک می گردد.
علل مدفوع خشک و سخت
علل مدفوع تکه تکه
علل مدفوع آبکی
اما اگر موادغذایی خیلی سریع عبور کنند فرصتی برای جذب مایعات آن نبوده و در نتیجه مدفوع آبکی دفع می شود.
وقتی عفونت اتفاق بیافتد، بدن شروع به تولید سم می کند و در نتیجه آب آزاد می شود.
در نتیجه مواد خیلی سریع از سیستم گوارش عبور می کنند تا بدن از شر آنها خلاص شود.
مدفوع باریک
این وضعیت می تواند نشانه ای از سرطان روده یا وجود پولیپ روده باشد.
هر گونه توده ای که در مسیر روده ایجاد انسداد کند، باعث عبور مواد به صورت باریک تر می شود.
مدفوع شناور و بدبو
رنگ مدفوع /مفهوم /مشکل یا علت احتمالی
قهوه ای روشن تا متوسط
نرمال
قهوه ای خیلی روشن
چربی زیاد در بدن، مشکل کبد یا یبوست
کمبود فیبر در بدن
سیاه
زخم دئودنوم، خونریزی داخلی در بخش بالایی دستگاه گوارش، مثل مری، معده و بخش ابتدایی روده کوچک
مصرف مکمل های آهن، میزان بالای زیتون، شیرین بیان، تمشک آبی، مصرف بالای الکل، جریان نامناسب خون در روده ها و ناهنجاری عروق.
قرمز تیره
خونریزی داخلی بخش پایینی دستگاه گوارش، بواسیر داخلی، شقاق مقعد، پلیپ روده بزرگ، دیورتیکولیت یا سرطان روده بزرگ
خونریزی داخلی موجب تراوش به روده بزرگ و مخلوط شدن با خون می شود.
قرمز روشن
بواسیر، اختلالات دستگاه گوارش، سرطان روده بزرگ
مصرف غذاهایی که حاوی میزان بالایی رنگ قرمز باشد مثل شیرین بیان، آ نبات و سایر مواد غذایی که با رنگ مصنوعی ساخته می شوند. کلیه علل مربوط به رنگ مدفوع قرمز تیره و سیاه
نارنجی
اختلال کیسه صفرا، زمان انتقال سریع
اختلال کیسه صفرا، زمان انتقال سریع، مصرف داروها یا مواد غذایی مثل هویج و اسفناچ که حاوی بتا کاروتین هستند، آنتاسیدهایی که حاوی هیدروکسید آلومینیوم هستند و مواد غذایی که به طور مصنوعی سنتز می شوند.
زرد
سندرم گیلبرت، سوء جذب، جیادردیاسیس و سرطان لوزالمعده
سندرم گیلبرت موجب فراوری ضعیف گلوبول های قرمز خون می شود، سوءجذب چربی ها آن را به روده بزرگ می رساند که در آنجا با مدفوع مخلوط می شود؛ در جیاردیاسیس، پروتوزون ها موجب اسهال می شوند.
سبز تیره
مصرف سبزیجات سبز رنگ مثل اسفناچ، سرعت انتقال سریع، سندرم روده تحریک پذیر، کولیت اولسراتیو و بیماری سلیاک
مصرف سبزیجات سبز برگ دار، موادغذایی با ادویه لیمو، مکمل آهن، مکمل های ویتامین که حاوی کلوروفیل باشند یا غذاهایی که حاوی رنگ خوراکی سبز باشند مثل ژله.
خاکستری
سوءجذب
انسداد جریان صفرا از کیسه صفرا به روده. محتمل ترین علت وجود تومر در مجرای صفرا یا لوزالمعده اسـت.
خاکی
سوء جذب هپاتیت، اختلالات کیسه صفرا
هپاتیت و مشکلات کیسه صفرا جریان صفرا به خارج کبد را مختل می کند و درنتیجه مدفوع سنگ مانند می شود.
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی