، نخستین پیوند ریه در جهان ۱۱ ژوئن ۱۹۶۳ توسط دکتر «جیمز هاردی» در مرکز پزشکی دانشگاه می سی سی پی انجام شد، اما بیمار ۱۸ روز بعد بر اثر نارسایی کلیه درگذشت.
به دلیل بروز عوارض متعدد بعد از انجام پیوند ریه، انجام این پیوند تا اواخر دهه هفتاد میلادی با موفقیت چندانی همراه نبود. در دهه هشتاد میلادی، با معرفی داروهای جدید سرکوبگر ایمنی به ویژه «سیکلوسپورین» و تکنیک های جراحی نوین، همچنین بهبود روش های تهیه عضو و نیز تدوین استراتژی های یافتن بیمار مناسب، روند انجام اعمال پیوند ریه در سراسر جهان با افزایش چشمگیری مواجه شد، به گونه ای که از سال ۱۹۹۰ تاکنون بیش از ۲۵۰۰۰ مورد پیوند ریه در سراسر جهان انجام شده است.
در سال‌های اخیر، تعداد پیوند ریه به حدود ۲۲۰۰ پیوند در هر سال افزایش یافته که سالانه بیش از ۱۰۰۰ مورد عمل پیوند ریه در ایالات متحده آمریکا انجام می شود. این در حالی است که هزینه پیوند یک ریه در ایالات متحده آمریکا بالغ بر ۵۶۱ هزار و ۲۰۰ دلار و هزینه پیوند۲ ریه معادل ۷۹۷ هزار و ۳۰۰ دلار تخمین زده می شود، حال آنکه این عمل در داخل کشورمان با هزینه ای به مراتب کمتر در حال انجام است.
هیئت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران وابسته به وزارت بهداشت، در راستای بی نیاز کردن کشور از اعزام بیمار به خارج از کشور و صرفه جویی ارزی در زمینه هزینه درمانی بیماران، توانسته از انجام عمل پیوند عضو بیماران نیازمند، حمایت مالی به عمل آورد.
براساس گزارش انجمن بین المللی پیوند قلب و ریه، در سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ میلادی، میزان بقاء یک و پنج ساله بیماران پیوند ریه به ترتیب ۸۱ درصد و ۵۴ درصد گزارش شده است. هرچند کـه بقاء کوتاه مدت این بیماران مشابه سایر پیوندها از جمله قلب و کبد است، اما بقای دراز مدت پیوند ریه بسیار کمتر از میزان بقاء دراز مدت سایر پیوندها است.
در بررسی انجام شده بر روی ۳۳ بیمار تحت پیوند ریه در بیمارستان مسیح دانشوری تهران طی سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۸، میزان بقاء یک و پنج ساله بیماران به ترتیب ۳۳ درصد و ۲۴ درصد گزارش شد که کمتر از گـزارش مراکز بین المللی است.
علل تفاوت میزان بقای بیماران
الف- حدود دو سوم علل پیوند ریه در دوره زمانی یاد شده در بیمارستان مسیح دانشوری مربوط به فیبروز ریه بوده است. از آنجـا که بیماران مبتلا به فیبروز ریه هم در لیست انتظار و هم پس از جـراحی پیوند دارای کمتـرین میـزان بقاء نسبت به سـایر علل پیوند ریه هستند، پاییـن بودن میـزان بقاء بیماران پیوند ریه در این مرکز تا حد زیادی به دلیل انجام پیوند ریـه در چنـین بیمارانی است.
ب- مراقبت های پس از جراحی پیوند، یکی دیگر از علل مهم بقاء در بیماران پیوند ریه است.
ج- سرانجام می توان به خصوصیات فردی بیماران از نظر سطح تحصیلات، ویژگی های اقتصادی اجتماعی و وضعیت روانپزشکی آنها به عنوان یکی از علل مهم در پیگیری معاینات روتین و نیز مصرف منظم داروها اشاره کرد. در مطالعه انجام شده در بیماران پیوند ریه بیمارستان مسیح دانشوری، ۴ بیمار به دلیل قطع داروهای ضـروری پیونـد و عـدم پیگیـری مـنظم جهـت معاینات روتین فوت شدند.
د- به دلیل راه داشتن ریه به محیـط بیرون، نـسبت به سایر پیـوندها، عفونت های تهدید کننده حیات بـا تعــداد و شدت بیشتر در بیمـاران پیوند ریه ایجاد مـی شـود و اخـتلال مزمن عملکـرد پیوند (برونشیولیت انسدادی) در این بیمـاران بیش از سایر پیوندها اتفاق افتاده و بـا مورتـالیتی بـالایی نیـز همـراه است.
اولین مورد عمل پیوند ریه موفق در ایران نیز در سال ۱۳۷۹ توسط دکتر سید حسن احمدی و همکاران در بیمارستان امام (ره) تهران انجام شد. در حال حاضر، پیوند ریه در کشور در دو مرکز بیمارستان مسیح دانشوری و بیمارستان امام (ره) تهران انجام می شود.
مرکز پیوند ریه بیمارستان مسیح دانشوری، از سال ۱۳۷۹ زیر نظر شورای عالی پیوند دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی راه اندازی شده است و از آن سال تا پایان سال۱۳۹۴، تعداد ۱۰۲ بیمار در این مرکز تحت عمل پیوند ریه قرار گرفته اند که از بین اعمال انجام شده، بیشترین موارد مربوط به فیبروز ایدیوپاتیک ریه، برونشکتازی و COPD بوده است. همچنین از سال ۱۳۷۹ تاکنون ۲۴ مورد عمل پیوند ریه در بیمارستان امام (ره) تهران انجام شده است. با توجه به دو پیوند ریه انجام شده در بیمارستان مسیح دانشوری طی ۶ ماهه اول سال جاری، تعداد کل پیوندهای انجام شده در کشور از سال ۱۳۶۹ تا پایان ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۱۲۸ مورد پیوند ریه بوده است.
شایع ترین بیماری های ریه که در صورت عدم پاسخ به درمان های دیگر، کاندید پیوند می شوند
الف- فیبروز ریوی
ب- بیماری های انسدادی مزمن ریوی
ج- افزایش فشار خون اولیه شریان ریوی
د- فیبروز کیستیک
ه- برونشکتازی
و- هیستیوسیتوز ایکس
ز- میکرو لیتیازیس آلوئولار
موارد ممنوعیت مطلق انجام پیوند ریه
الف- وجود همزمان چند بیماری مزمن مثل نارسایی قلب، نارسایی کلیه، بیماریهای کبدی
ب- وجود عفونت مانند ایدز و هپاتیت
ج- ابتلا یا درمان اخیر سرطان
د- مصرف الکل، تنباکو و یا مواد مخدر در زمان پیوند
ه- مشکلات روانی
و- سپسیس
براساس مصوبه جلسه مورخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۷ هیئت امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران، مقرر گردید جهت حمایت از رشد و توسعه پیوند ریه در کشور، به ازای هر مورد عمل پیوند یک ریه، مبلغ ۵۰ میلیون ریال و به ازای عمل پیوند ۲ ریه مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال به هزینه های هتلینگ بیمارستانی بیماران مساعدت نمایند و به ازای هر ۳ عمل پیوند ریه نیز مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال مساعدت تجهیزاتی به صورت خرید کالاهای مصرفی یا سرمایه ای در اختیار مراکز پیوند قرار دهد.
تعداد پیوندهای ریه انجام شده در دو بیمارستان مسیح دانشوری و امام خمینی(ره) تهران از بدو شروع (۱۳۷۴) تا پایان ۶ ماهه اول ۱۳۹۵، در مجموع ۱۲۸ مورد بوده است که سهم بیمارستان مسیح دانشوری، ۱۰۴ عمل پیوند ریه است.
منبع: مهر