دعای استجابت دعا به منظور برآورده شدن هر چه زودتر حاجات خوانده می شود. دعای استجابت دعا در کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی آورده شده است.
اگرچه دعا و حال خوش داشتن برای صحبت با خدای متعال و اظهار عجز و نیاز و درخواست به محضر او، زمان و مکان نمی شناسند و در هر حالی برای انسان ممکن است اما به تصریح روایات رعایت برخی از آداب بر تاثیر ادعیه و نیز افزایش احتمال اجابت آنها اثرگذار است.
مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان به نقل از شیخ کفعمى مؤلف کتاب بلدالامین دعایی را نقل کرده و گفته: این دعای استجابت دعا را مقاتل بن سلیمان از امام زین العابدین (ع) روایت کرده و گفته: هر کس این دعا را (برای رفع گرفتاری و مشکلات) صد مرتبه بخواند و دعایش اجابت نشود، پس مقاتل را لعنت کند. دعای استجابت دعا این است:
«إِلَهِی کَیفَ أَدْعُوکَ وَ أَنَا أَنَا وَ کَیفَ أَقْطَعُ رَجَائِی مِنْکَ وَ أَنْتَ أَنْتَ إِلَهِی إِذَا لَمْ أَسْأَلْکَ فَتُعْطِینِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَسْأَلُهُ فَیعْطِینِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَدْعُکَ فَتَسْتَجِیبَ لِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَدْعُوهُ فَیسْتَجِیبُ لِی إِلَهِی إِذَا لَمْ أَتَضَرَّعْ إِلَیکَ فَتَرْحَمَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی أَتَضَرَّعُ إِلَیهِ فَیرْحَمُنِی إِلَهِی فَکَمَا فَلَقْتَ الْبَحْرَ لِمُوسَى عَلَیهِ السَّلامُ وَ نَجَّیتَهُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تُنَجِّینِی مِمَّا أَنَا فِیهِ وَ تُفَرِّجَ عَنِّی فَرَجا عَاجِلا غَیرَ آجِلٍ بِفَضْلِکَ وَ رَحْمَتِکَ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ» |
«خدایا چگونه تو را بخوانم و حال آنکه من منم، و چگونه امیدم را از تو قطع کنم و حال آنکه تو تویى، خدایا! آنگاه که از تو نخواهم، به من عطا می کنى پس کیست که از او درخواست عطا کنم؟ خدایا! آنگاه که تو را نخوانم مرا اجابت می کنى، پس کیست که او را بخوانم تا اجابتم کند؟، خدایا! آنگاه که به سوى تو زارى نکنم به من مهر آورى، پس کیست که به جانب او زارى کنم تا به من مهر آورد؟ خدایا! چنان که دریا را براى موسى (درود خدا بر او) شکافتى و نجاتش دادى، از تو درخواست می کنم بر محمّد و خاندانش درود فرستى و از آنچه در آن گرفتارم مرا رهایى بخشى، و بر من گشایش دهى گشایشى فورى نه دیر، به فضل و مهربانی ات، اى مهربانترین مهربانان.»
توضیح: این که مقاتل گفته اگر اجابت نشد او را لعنت کنید، ظاهرا سخن اوست و نه امام زین العابدین علیه السلام و این بدان معناست که مقاتل از تجربه شخصی خود در مورد تاثیر این دعا سخن می گوید. البته باید توجه داشت که به گفته امیرالمؤمنین (ع) «إنّ کرم اللّه سبحانه لا ینقض حکمته فلذلک لا یقع الإجابة فی کلّ دعوة» (کرم و بخشش خداوند حکمتش را نقض نمی کند لذا هر دعایی را از بندگان /حتی اگر در باطن و نهایت کار به ضرر دنیا یا آخرت بنده باشد/ اجابت نمی کند). بنابراین بر آورده شدن هر حاجتی بر اساس این دعا یا ادعیه دیگر غیرمعقول است با این وجود برخی از دعاها ممکن است تاثیر ویژه و یا فوری تری داشته باشند که دعای مقاتل یکی از این دعاهاست.
برای اجابت دعاها ابتدا باید موانع استجابت دعا را از میان برداشت؛
امام باقر (ع) فرمود: «انسان گاهی حاجتی دارد و از خدا طلب می کند و خداوند ضمن قبول آن انجامش را به وقت مناسبی وا می گذارد، ولی بنده در این مدت مرتکب گناه می شود. خداوند به مأمور اجابت دعا امر می کند خواسته اش را اجابت نکن و او را از این لطف محروم نما که خشم ما را برانگیخت و شایسته بی اعتنایی گردید.»
شخصی خدمت رسول خدا (ص) آمد و گفت: دوست دارم که دعایم مستجاب شود، حضرت به او فرمود: خوراک خود را پاکیزه کن و غذای حرام نخور.
از حضرت علی (ع) سوال شد: کدام دعا گمراهی است؟ فرمود: دعا کردن و خواستن کارهای نشدنی و غیرممکن.
«...وَ عَسی أَنْ تَکْرَهُوا شَیئاً وَ هُوَ خَیرٌ لَکُمْ وَ عَسی أَنْ تُحِبُّوا شَیئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَ اللَّهُ یعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»
«...چه بسیار شود که چیزی را مکروه شمارید ولی به حقیقت خیر و صلاح شما در آن بوده ، و چه بسیار شود چیزی را دوست دارید و در واقع شرّ و فساد شما در آن است ، و خدا ( به مصالح امور ) داناست و شما نادانید.»
گاهی اجابت دعا در همان لحظه زیان های دیگری برای انسان دارد و بهتر است که در زمان خودش مستجاب شود و به همین دلیل اجابت مدتی عقب می افتد.
حضرت صادق (ع) فرموده اند: «همانا چون بنده دعا کند خداى تبارک و تعالى در کار حاجت او است مادامى که آن بنده شتاب نکند.»
مجلسى (ره) گوید: یعنى مادامى که شتاب در آن را نخواهد که اگر تأخیر در اجابت آن شد نومید گردد و در نتیجه از خداوند روگردان شود و پندارد که چون تأخیر در اجابت شده خداوند دعایش را مستجاب نفرماید، یا معناى کلام حضرت (ع) این است: مادامى که آن بنده در دعا شتاب نکند و بدان اعتنا نکرده و بدون پافشارى و اصرار در اجابت آن به دنبال کار خود رود چنانچه ظاهر خبر دوم است.
و نیز آن حضرت (ع) فرمودند: «همانا بنده چون شتاب کند و براى کار خود برخیزد خداى تبارک و تعالى فرماید: «آیا بنده من نداند که به راستى منم آن خدائى که حاجت ها را برآورم.»
حرف زدن و مناجات با خدا، یکی از مهم ترین نیازهای انسانهاست. خداوند در قرآن به دعا و دعا کردن تأکید کرده و در آیه های مختلفی اهمیت اصل مسئله دعا را، صرف نظر از کمیت و کیفیتش، تذکر داده است.
در جریان داستان حضرت یونس (ع) و گرفتار شدنش در شکم ماهی و نجات او، بعد از این که کل ماجرا را به طور کامل توضیح می دهد، داستان را این طور تمام می کند که: «...و کذلک ننجی المومنین » (انبیاء آیه 88) یعنی نه فقط این بنده (حضرت یونس) بلکه همه آدم های تاریخ و آن هایی که بعد از او خواهند آمد را به همین روش نجات می دهیم، همین طور که او را با دعایی که از ته قلب کرده بود نجات دادیم.
ولید بن عقبه هجرى گوید: شنیدم حضرت باقر (ع) فرمودند: «به خدا سوگند هیچ بندهاى در دعا پافشارى و اصرار به درگاه خداى عزوجل نکند جز اینکه حاجتش را برآورد.»
و نیز از حضرت صادق (ع) است که فرموده اند: «همانا خداى عزوجل دوست ندارد که مردم در انجام حاجت به همدیگر اصرار کنند ولى براى خودش آن را دوست دارد، خداى عز و جل دوست دارد که از او درخواست شود و آنچه نزد او است خواهش شود.»
جالب آن که در روایات اهل بیت (ع) نسبت به نام بردن حاجت در دعا نیز تاکید شده و این مهم از عوامل تاثیر در اجابت معرفی می شود.
ابوعبداللَّه فراء گوید: حضرت صادق (ع) فرمودند: «خداى تبارک و تعالى می داند که بنده اش چه می خواهد هرگاه به درگاهش دعا کند، لیکن دوست دارد که حاجت ها به درگاهش شرح داده شود پس هر گاه دعا کردى حاجتت را نام ببر.»
و در حدیث دیگرى گوید: که حضرت (ع) فرمودند: «خداى عزوجل حاجت تو را می داند و نیز داند که تو چه خواهى ولى دوست دارد که حاجت هاى (خود را) به درگاه او شرح دهى.»
جالب آن که دعا در پنهان و آشکار نیز با یکدیگر از نظر اجر و پاداش متفاوت اند. چنان که حضرت رضا (ع) فرمودند: «دعاى بنده در پنهانى یک دعایش برابر با هفتاد دعاى آشکار است.»
و در حدیث دیگر است که: «یک دعائى که در پنهانى کنى بهتر است نزد خداوند از هفتاد دعا که آشکار کنى.»
مجلسى (ره) گوید: این دو حدیث دلالت کند بر این که پنهان کردن دعا بهتر از آشکار کردن آن است، و این که دعاى در پنهانى برابر است یا بهتر است از هفتاد دعاى آشکار در صورتى که آشکار کردن آن مشوب به ریاء و سمعه نباشد و گر نه میان آنها نسبتى نیست.
امام صادق (ع) فرمود: هر گاه اراده کردید چیزی از حوائج دنیا را از خدای سبحان مسألت نمایید، ابتدا باید خدای عزوجل را ستایش کنید و سپس صلوات بر محمد و آل محمد بفرستید، پس آن گاه حاجت خود را از خداوند کریم بخواهید.
آن حضرت فرمودند: مردی وارد مسجد شد و پس از بجای آوردن نماز، دست به سوی درگاه خداوند دراز نمود و حاجات خود را طلب کرد. پیامبر اکرم (ص) که در آن مسجد حضور داشتند با مشاهده این وضع فرمودند: این بنده، در خواسته خود از خداوند تعجیل کرد.
پس شخص دیگری آمد و دو رکعت نماز گزارده و ثنای خدا را بجا آورد و سپس بر محمد و آل محمد صلوات فرستاد. آن گاه رسول خدا فرمودند: که دعایت در آستانه اجابت است.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره