تعطیلات عید در راه اســت و کم‌کم سفرهای نوروزی آغاز میشود. افراد معمولا وسایل نقلیه مختلفی برای رسیدن به مقاصد خود انتخاب می‌کنند ولی یکی از شایع‌ترین حالاتی که طی مسافرت گریبانگیر عده‌ای میشود و گاه شیرینی سفر را تلخ میکند، بیماری «حرکت» اســت.در این عارضه، فرد معمولا دچار سرگیجه و حالت تهوع میشود. آشنایی با راه‌های پیشگیری و درمان این عارضه میتواند این حالت را بهبود بخشد. بیماری حرکت زمانی رخ می‌دهد که حرکتی که گوش داخلی حس میکند با نوع حرکت واقعی متفاوت باشد. این وضعیت شایعی اســت که معمولا در افرادی که با خودرو، قطار و هواپیما سفر می‌کنند، رخ می‌دهد. این بیماری معمولا از نوعی کسالت و سرگیجه آغاز میشود و به سرعت با حالاتی چون تهوع، استفراغ و تعریق همراه میشود.
چه کسانی در معرض این عارضه هستند؟
با وجود این که زنان باردار، افرادی که سابقه میگرن دارند و کودکان 2 تا 12 سال بیش از هر گروه دیگری مستعد ابتلا به بیماری حرکت هستند، همه افرادی که مسافرت می‌کنند و نیز افرادی که نسبت به حرکت حساس هستند، بیشتر در معرض خطر این عارضه قرار دارند.در افرادی که با قایق و کشتی سفر می‌کنند، بیماری حرکت دریا رخ می‌دهد. از دیگر عوامل پرخطر می‌توان به ترس و اضطراب مسافرت، نوع مسافرت و نبود تهویه مناسب وسیله نقلیه اشاره کرد.
عوامل پدیدآورنده بیماری حرکت کدام اســت؟
بیماری حرکت معمولا به دنبال ارسال سیگنال‌های پیچیده‌ای از چشم‌ها و گوش داخلی به مغز ایجاد میشود. اگر قادر به مشاهده حرکتی که بدن آن را احساس میکند، نیستید یا برعکس و اگر حرکتی را که چشم‌هایتان می‌بیند حس نمی‌کنید، مغز این سیگنال‌های آشفته را دریافت میکند و حالتی به نام بیماری حرکت ایجاد میکند. در واقع، علائم این بیماری از گوش داخلی و به دلیل تغییرات ایجاد شده در حس تعادل بدن ایجاد میشود.
علائم بیماری حرکت
علامت‌ها و نشانه‌های بیماری حرکت معمولا با احساس حال به هم خوردگی همراه با عرق سرد و سرگیجه آغاز میشود. برخی افراد رنگ پریده می‌شوند و ترشح بزاق دهانشان افزایش می‌یابد. در این میان، سردرد، خستگی، حالت تهوع و استفراغ نیز غالبا به‌دنبال علائم اولیه می‌آید.
چه راه‌های درمانی وجود دارد؟
درمان بیماری حرکت معمولا علاوه بر درمان‌های پزشکی، برخی تغییرات ساده در محیط را نیز شامل میشود. به عنوان مثال، نشستن کنار شیشه باز خودرو، استفاده از داروهای قابل دسترس و برای برخی افراد، استفاده از درمان‌های خانگی میتواند مؤثر باشد. برخی مطالعات صورت گرفته، تأثیر مثبت درمان‌های خانگی را در کاهش علائم بیماری حرکت اثبات کرده اســت.به عنوان مثال، مصرف داروهای گیاهی مانند زنجبیل، نعنا و چای خانگی میتواند مؤثر باشد.
عده‌ای هم به طب سوزنی واکنش مثبت نشان می‌دهند. در بسیاری از افراد نیز استفاده از داروهای شیمیایی از قبیل دیفن‌هیدرامین، سیکلیزین، پرومتازین، مکلیزین و دیمن‌هیدرینات مؤثر واقع میشود.مصرف این داروها در شماری از مبتلایان به بیماری حرکت و نیز در موارد خفیف، علائم را بهبود می‌بخشد ولی در موارد شدید، استفاده از چسب‌های مخصوص توصیه میشود که در جلوگیری از بیماری حرکت مؤثر اســت.
چگونه از بروز این حالت جلوگیری کنیم؟
معمولا مصرف داروهایی که اشاره شد بویژه پیش از آغاز مسافرت و پیش از بروز هر گونه علامتی، تا حد زیادی از ایجاد علائم بیماری حرکت پیشگیری میکند. اما در این میان، انجام برخی کارهای ساده بدون مصرف دارو هم میتواند مانع از بروز بیماری حرکت شود.
• حدود 24 ساعت قبل از مسافرت غذای سبک میل کنید و از خوردن غذاهای چرب، پرادویه و سنگین و نیز مصرف الکل خودداری کنید زیرا باعث تشدید علائم بیماری حرکت میشود. همچنین پیش از سفر از مواد غذایی یا نوشیدنی‌هایی که به مزاجتان سازگار نیست استفاده نکنید.
• خودداری از قرار گرفتن در معرض بوی تند مواد غذایی مانع از حالت تهوع میشود.
• هنگام مسافرت نقطه‌ای از وسیله نقلیه را انتخاب کنید که کمترین حرکت را در شما القا کند. اگر مسافرت هوایی دارید، برای جلوگیری از بروز علائم بیماری حرکت، سعی کنید در صندلی‌های نزدیک به وسط و در نزدیکی بال‌های هواپیما بنشینید.
• اگر مسافرت دریایی دارید، سعی کنید روی عرشه و به سمت جلوی قایق یا کشتی و در کابین‌های پایین‌تر و نزدیک مرکز کشتی بنشینید. کابین‌های پایین‌تر نسبت به کابین‌های بالایی حرکت کمتری دارد.
• همیشه هنگام حرکت، مستقیم نگاه کنید و تا جایی که می‌توانید به خشکی یا افق خیره شوید. سر را ثابت نگه دارید و آن را به پشتی سر صندلی تکیه دهید.
• هرگز در هنگام حرکت در وسیله نقلیه، به عقب برنگردید و راستای پشت سر را نگاه نکنید.
• در داخل خودرو، صندلی جلویی را برای نشستن انتخاب کنید.
• اگر در معرض بیماری حرکتید و خود از شرایط‌‌تان مطلع هستید، در داخل وسیله نقلیه از خواندن کتاب و نگاه کردن به گوشی خودداری کنید.
• در داخل هواپیما، قطار و خودرو تهویه هوا یا پنجره را طوری تنظیم کنید که هوای تازه به صورتتان برخورد کند.
• از کشیدن سیگار خودداری کنید
• در مسافرت از افرادی که سابقه بیماری حرکت دارند، دور باشید. حرف زدن درباره این بیماری و علائم آن، وضعیت را تشدید میکند
• تنفس کوتاه، کم عمق و سریع میتواند باعث بروی علائم بیماری حرکت شود بنابراین، روی تنفس خود تمرکز و آن را عمیق و آهسته کنید.
برخی کمپانی‌ها مدعی شده‌اند دستبندها و نوارهایی ابداع کرده‌اند که با استفاده از فناوری طب فشاری عمل میکند و با اعمال فشار روی نقاطی خاص از بدن میتواند علائم بیماری حرکت را بهبود بخشد در نتیجه، حالت تهوع پیش از آن که سیگنال‌هایش به مغز برسد، از بین می‌رود. با وجود این که استفاده از چنین روش‌هایی ممکن اســت در عده‌ای مؤثر باشد و علائم بیماری را در آنها کاهش دهد، ولی تحقیقات صورت گرفته به طور کامل این فناوری را مورد تائید قرار نمی‌دهد.