دیابت
دیر زمانی اسـت که زنگ هشدار خطرات مصرف بیش از اندازه قند برای انسان به صدا در آمده اسـت. در سال 1957، جان یادکین، استاد تغذیه در کالج کوئین الیزابت در لندن، این استدلال را مطرح کرد که در بیماری قلبی و دیگر بیماری های مزمن، قند و نه چربی مقر اصلی اسـت.
به نقل از "بیزینس اینسایدر"، اما دهه ها پیش و پس از مطالعه ای که توسط تیمی از دانشمندان دانشگاه هاروراد صورت گرفت، چربی به عنوان نخستین عامل خطر آفرین در رژیم غذایی برای بیماری قلبی معرفی شد و فرضیه یادکین رد شد.
اما با تجزیه و تحلیل اسناد تاریخی اکنون مشخص شده اسـت که صنعت قند آن تحقیقات را به عمد مهندسی کرده و پاداش دانشمندان برای تلاش های صورت گرفته در زمینه خطر آفرینی کمتر قند را پرداخت کرده اسـت. حتی بدون در نظر گرفتن این گزارش، شواهد مستند از آثار مضر مصرف بیش از اندازه قند رو به افزایش اسـت.
بنابر گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا، مردم باید روزانه 50 گرم قند - حدود چهار قاشق غذاخوری مصرف کنند. این در شرایطی اسـت که سازمان جهانی بهداشت نصف این میزان را برای کسب نتایج خوب پیشنهاد می دهد. اما به عنوان مثال، هر آمریکایی به طور میانگین تا 22 قاشق چایخوری شکر در روز مصرف می کند. در ادامه با پی‌آمدهای بالقوه مصرف بیش از اندازه قند بنابر جدیدترین پژوهش های علمی بیشتر آشنا می شویم.
پوسیدگی دندان
در میان تمام بیماری های بالقوه مرتبط با قند، ارتباط بین قند و پوسیدگی دندان شاید تایید شده‌ترین مورد باشد. قند چنان دشمن بزرگی برای سلامت دهان و دندان محسوب می شود که مطالعه ای در سال 1967 آن را مقصر اصلی پوسیدگی دندان نامید. از آن زمان تاکنون، دندان پزشکان خواستار اعمال محدودیت های سختگیرانه‌تر برای مصرف قند شده اند.
پوسیدگی دندان زمانی رخ می دهد که باکتری های موجود در دهان با قندهای ساده تغذیه می شوند و تولید اسید می کنند که این اسید مینای دندان را از بین می برد. آب نبات های ترش موجب انتشار اسید بیشتری نسبت به دیگر آب نبات ها می شوند و از این رو پوسیدگی دندان راحت‌تر شکل می گیرد.
گرسنگی سیری ناپذیر
هورمون لپتین به بدن شما می گوید چه زمانی به اندازه کافی غذا خورده اید. افرادی که در آنها مقاومت به لپتین ایجاد می شود، سیگنال «من سیر هستم» را هرگز دریافت نمی کنند و از این رو مانعی اساسی در برابر کنترل وزن شکل می گیرد. چند مطالعه به این نکته اشاره داشته اند که مقاومت به لپتین می تواند از عوارض جانبی چاقی باشد و نه علتی که به آن منجر می شود. اما پژوهشی که روی موش ها صورت گرفته نشان داده اسـت مصرف بیش از اندازه فروکتوز می تواند به صورت مستقیم به سطوح بیش از حد لپتین و کاهش حساسیت بدن نسبت به این هورمون منجر شود. (با حذف فروکتوز از رژیم غذایی موش ها این آثار به طور طبیعی معکوس شد.)
به گفته پژوهشگران مطالعات بیشتری در زمینه تایید ارتباط قند با اشتهای سیری ناپذیر باید صورت بگیرد اما نتایج به دست آمده تاکنون نگران کننده هستند.
افزایش وزن
غذاهای شیرین کالری فراوانی دارند اما در زمینه ارضا گرسنگی چندان خوب عمل نمی کنند. به عنوان مثال، هنگامی که پژوهشگران عادات غذایی گروه بزرگی از مردان ژاپنی را مورد مطالعه قرار دادند، دریافتند ارتباط قابل توجهی بین میزان قند دریافتی و افزایش وزن وجود دارد. این ارتبط حتی پس از در نظر گرفتن عوامل دیگری مانند سن، شاخص توده بدنی، کل کالری دریافتی، مصرف الکل، سیگار کشیدن و ورزش منظم نیز همچنان وجود داشت.
مقاومت به انسولین
هنگامی که یک وعده غذایی سرشار از قند مصرف می کنید، تقاضای بدن برای انسولین، هورمونی که به بدن در تبدیل مواد غذایی به انرژی قابل استفاده کمک می کند، افزایش می یابد. اما هنگامی که سطوح انسولین بالا باقی می ماند بدن شما حساسیت کمتری نسبت به این هورمون پیدا می کند و گلوکز در خون ساخته می شود.
نشانه های مقاومت به انسولین می تواند شامل خستگی، گرسنگی، ابهام مغزی، و فشار خون بالا باشد. مقاومت به انسولین با وزن اضافی در بخش میانی بدن شما مرتبط اسـت. بیشتر افراد تا زمان ابتلا به دیابت از مقاومت به انسولین در بدن خود آگاه نمی شوند.
دیابت
بین سال های 1988 تا 2008، شیوع دیابت در آمریکا به میزان 128 درصد افزایش یافت. امروز، حدود 25 میلیون نفر در این کشور با دیابت دست و پنجه نرم می کنند. کشورهایی با مصرف بالای قند شاهد نرخ های بالاتر بیماری دیابت نیز هستند.
نتایج مطالعه ای که با حضور 51 هزار و 603 زن بین سال های 1991 تا 1999 انجام شد، نشان داد، خطر ابتلا به دیابت در میان زنانی که نوشیدنی های شیرین شده با قند مصرف کرده اند، بیشتر بوده اسـت. مصرف این قبیل نوشیدنی ها نه تنها با اضافه وزن بلکه با ابتلا به بیماری دیابت مرتبط اسـت.
چاقی
چاقی یکی از خطرات اصلی مصرف بیش از اندازه قند اسـت. قند می تواند به صورت مستقیم خطر چاقی را افزایش دهد اما این ارتباط می تواند با ابتلا به دیابت، سندرم متابولیک یا عادات (رژیم غذایی و ورزش) مرتبط با رژیم های غذایی سرشار از قند گره خورده باشد. اگرچه با ارتباطی پیچیده مواجه هستیم اما بهتر اسـت اعتدال در مصرف قند را فراموش نکنیم.
نارسایی کبد
دوزهای بالای قند می تواند فعالیت بیش از اندازه کبد را موجب شود. شیوه ای که بدن ما فروکتوز را سوخت و ساز می کند می تواند به ایجاد استرس و التهاب در این اندام منجر شود. این یکی از دلایلی اسـت که فروکتوز اضافی به عنوان بازیگر کلیدی در ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی - تجمع چربی در سراسر کبد - شناخته می شود.
بیشتر افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی با عوارض چندانی مواجه نیستند و اغلب از بیماری خود نیز آگاه نیستند. اما در برخی افراد تجمع چربی می تواند به ایجاد زخم در کبد و در نهایت نارسایی این اندام منجر شود.
سرطان لوزالمعده
برخی مطالعات رژیم های غذایی سرشار از قند را با ابتلا به سرطان لوزالمعده، یکی از مرگبارترین اشکال سرطان، مرتبط دانسته اند. این پیوند می تواند به واسطه ارتباط رژیم های غذایی سرشار از قند با چاقی و دیابت - هر دو خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش می دهند - شکل بگیرد.
بیماری کلیه
این ایده که رژیم غذایی با قند بالا می تواند یک عامل خطر آفرین برای بیماری کلیه باشد هنوز در حد فرضیه اسـت اما دلایلی برای نگرانی وجود دارند.
نتایج برخی مطالعات صورت گرفته نشان داده اند مصرف سودای شیرین با آسیب کلیه در ارتباط اسـت. همچنین، با توجه به آزمایش های صورت گرفته روی موش ها مشخص شده اسـت آنهایی که با یک رژیم غذایی سرشار از قند تغذیه شده اند دارای کلیه هایی با اندازه بزرگتر از حد عادی و عملکرد ضعیف کلیه بوده اند.
فشار خون بالا
غذاهای شور از جمله عوامل موثر در فشار خون بالا محسوب می شوند اما مصرف بیش از اندازه قند نیز با فشار خون بالا پیوند خورده اسـت. حتی تیمی از پژوهشگران اعلام کرده اند زمان آن فرا رسیده تا در دستور العمل ها تمرکز روی نمک کمتر شده و توجه بیشتری به قند صورت بگیرد.
بیماری قلبی
سیگار کشیدن و سبک زندگی کم تحرک به عنوان دو عامل خطر آفرین اصلی در زمینه بیماری قلبی شناخته می شوند اما بیماری های مرتبط با مصرف بیش از اندازه قند مانند دیابت و ضافه وزن نیز از جمله عوامل خطر آفرین در این زمینه هستند. پژوهش های جدید نشان داده اند مصرف بیش از اندازه قند می تواند سلامت قلب را به ویژه در بانوان تحت تاثیر قرار دهید.
اعتیاد
بیشتر پزشکان فکر نمی کنند اعتیاد به غذا که در کتاب های رژیم غذایی به آن پرداخته می شود، موضوعی واقعی باشد و البته این نوع اعتیاد با اعتیاد به الکل یا مواد مخدر متفاوت اسـت. اما شواهدی وجود دارند که نشان می دهد موش ها می توانند به قند وابستگی پیدا کنند و رفتاری مشابه در انسان ها نیز امکان دارد.
زوال شناختی
چاقی و دیابت هر دو با زوال شناختی و بیماری آلزایمر پیوند خورده اند. از این رو، جای شگفتی ندارد که مطالعات جدید پیوند بین مصرف بیش از اندازه قند و این بیماری های مغزی را نشان دهند. دلایل رابطه احتمالی بین رژیم غذایی سرشار از قند و ابتلا به زوال عقل در مراحل بعدی زندگی همچنان نامشخص اسـت. آیا با رژیم غذایی مرتبط اسـت؟ و یا آیا ارتباطی واقعی بین دیابت و آلزایمر وجود دارد؟ پرسش های بسیاری درباره قند و زوال شناختی همچنان وجود دارند و برخی پژوهشگران خواستار حفظ احتیاط در مصرف قند تا زمان دستیابی به شواهدی بیشتر و بهتر شده اند.
کمبودهای تغذیه ای
اگر در رژیم غذایی خود بیش از اندازه قند مصرف می کنید، احتمالا مواد غذایی دیگری که باید مصرف کنید را نادیده می گیرید. مصرف مواد غذایی با محتوای قند بالا به جای مواد غذایی کامل (به عنوان مثال مصرف نوشیدنی های غیر الکلی شیرین شده با قند به جای شیر و آب میوه در کودکان) به کمبودهای تغذیه ای منجر می شود. به عنوان مثال، کودکان آمریکایی کالری زیادی، به ویژه قند، مصرف می کنند اما ویتامین D، کلسیم، یا پتاسیم کافی دریافت نمی کنند. این کمبودها می تواند به نشانه هایی مانند خستگی، استخوان های شکننده، و ضعف عضلانی منجر شوند.
نقرس
نقرس در گذشته یک بیماری دردناک محدود به ثروتمندان بود. اما رژیم های غذایی ما تغییر کرده اسـت و این شکل دردناک از آرتریت (التهاب مفاصل) در تمام بخش های جامعه شایع شده اسـت. گوشت قرمز، ماهی کولی و دیگر مواد غذایی مرتبط با نقرس حاوی سطوح بالایی از پورین هستند. پورین ها مواد شیمیایی هستند که هنگام تجزیه شدن در بدن انسان اسید اوریک تولید می کنند و تولید اسید اوریک اغلب به نقرس منجر می شود.
اما اسید اوریک یکی از محصولات جانبی سوخت و ساز قند نیز اسـت و پژوهشی جدید نشان داده اسـت مصرف بیش از اندازه قند می تواند یک عامل خطر آفرین برای ابتلا به نقرس باشد. نتایج مطالعه ای در سال 2008 نشان داد، مصرف نوشیدنی های غیر الکلی شیرین شده با قند و فروکتوز با خطر افزایش یافته ابتلا به نقرس در مردان مرتبط اسـت.