در حالی که اولویت دنیا در دستمزد پزشکان «پرداخت مبنی بر سرانه سلامت» است در ایران همچنان «پرداخت مبتنی بر عملکرد» مرسوم است
این در حالی است که بنا به تأکید معاون پشتیبانی سازمان نظام پزشکی تمام کشورها به سمت اصلاح نظام پرداخت پیش میروند و بهترین نظام پرداخت، نظام پرداخت بر اساس سرانه است. یعنی هر قدر سلامت گروه تحت نظر پزشک بیشتر باشد، درآمد آن پزشک بیشتر میشود. رابطه این شیوه پرداخت با درمانهای القایی و درآمدهای نجومی برخی پزشکان، حرکت کشورمان به سمت اصلاح نظام پرداخت به پزشکان و برقراری نظام ارجاع و پزشک خانواده را ضروریتر میکند.
با رو شدن کارانههای نجومی بسیاری از پزشکان و اعضای هیئت علمی دانشگاهها ابعاد تازهتری از نحوه پرداختها در وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت؛نحوه پرداختی که در لابه لای دفاعیههای مسئولان وزارت بهداشت رد پایش دیده میشد.
نمونهاش پرداختی بالای 100 میلیون تومان به یک پزشک زنان و زایمان که به باور ایرج حریرچی، سخنگو و قائم مقام وزارت بهداشت از شیر مادر هم حلالتر است، چراکه این پزشک در شبانه روز ۱۵ زایمان طبیعی و سزارین انجام داده است. بنا به تأکید وی درحال حاضر پزشکان ما 1. 7 FTE کار میکنند که به طور متوسط معادل ۷۵ ساعت در هفته است. حتی افرادی داریم که 5/2 و سه FTE کار تمام وقت میکنند.
آمار ارائه شده از سوی آقای سخنگو آنچنان بالاست که نمیتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد. اینکه چگونه یک فرد میتواند 15 زایمان و سزارین را در روز انجام دهد و آیا در یک منطقه مرزی کم جمعیت این همه آمار زایمان بالاست، سؤالی است که به جای خود مطرح است اما مهمتر از آن نحوه پرداختی به پزشکان است که موجب شده آنها به جای تشویق به بالا بردن سطح سلامت مردم، در ازای افزایش بیماران، بیماری و جراحیهایشان تشویق میشوند، چراکه آنها در ازای بیماری مردم پول میگیرند نه سلامت آنها.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا با اجرای پزشک خانواده و نظام ارجاع، درآمد پزشکان با افزایش سرانه سلامت مردم افزایش مییابد و اغلب کشورهای دنیا هم به سمت اصلاح نظام پرداخت حرکت میکنند؛ نظام پرداختی که علاوه بر منطقی کردن دریافتیهای پزشکان میتواند شکاف عمیقی را که میان دریافتی پزشکان و پرستاران وجود دارد نیز بهبود بخشد.
با وجود این، قائم مقام وزیر بهداشت در برابر این سؤال که آیا نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد عادلانه است یا نه، میگوید: هیچ نظام پرداختی در سیستم سلامت در دنیا نیست که کامل و بینقص باشد، این سیستم مزایا و معایبی دارد و در کشوری مثل ایران که با کمبود پزشک متخصص رو به رو هستیم و زیرساختهای بهداشتی درمانی مانند تخت بیمارستان کمبود دارد و اختلاف پرداخت بخش دولتی و خصوصی زیاد است، قابل قبول است.
وی ادامه میدهد: البته وزیر بهداشت دستور داده که به سمت اصلاح این سیستم برویم و برای تدوین نظام جدید به برخی دانشگاههای علوم پزشکی سفارشهایی داده شده و اقدامات آزمایشی شروع شده است.نظام پرداخت مشوق بیماری
«افزایش بیرویه خدمات القایی و مراجعات غیرضروری به مراکز درمانی و در نتیجه کاهش و ضعف در رسیدگی به بیماران واقعی و نیازمند در مقایسه با قبل از اجرای طرح، جهت کسب درآمد بیشتر برای گروهی خاص» بخشی از سومین نامه محمد رضا شریفی مقدم، دبیر کل خانه پرستار به رئیسجمهور است؛ نامهای که هر چند پاسخی درپی نداشت و موجب شکایت وزارت بهداشت از وی شد اما حاوی نقدهایی به طرح تحول سلامت و نظام پرداخت به پزشکان است که نمیتوان به سادگی از کنار آن عبور کرد.
شاید به همین دلیل هم هست که حالا رئیس مجلس شورای اسلامی هم از ورود مجلس به تعیین سقف برای حقوق پزشکان و کم کردن شکاف میان حقوق پزشک و پرستار خبر میدهد.
عزتالله گل علیزاده، معاون پشتیبانی سازمان نظام پزشکی در گفتوگو با «جوان» با اشاره به اینکه رویکرد پزشک خانواده نظام پرداخت بر اساس سرانه است، میافزاید: نظامی که در حال حاضر در بقیه جاها وجود دارد فی الفور سرویس است یعنی به ازای هر خدمتی که پزشک برای بیمار انجام میدهد، مزدش را میگیرد. تمام کشورها به سمت اصلاح نظام پرداخت پیش میروند و بهترین نظام پرداخت، نظام پرداخت بر اساس سرانه است. یعنی هر قدر سلامت گروه تحت نظر پزشک بیشتر باشد، درآمد آن پزشک بیشتر میشود.
بنا به تأکید وی در چنین نظامی پزشک دنبال این است که قبل از اینکه بیمار به دنبال او بیاید عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت را شناسایی و در سلامت، تغذیه و بهداشت محیط جمعیت تحت پوشش خود مداخله کند. چنین پزشکی سعی میکند عوامل بیماریزا را در مراحل اول شناسایی و غربالگری کند. اینها هم به نفع نظام است و هم به نفع بیمار.
اصغر سلیمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس دهم هم در گفتوگو با «جوان» با تأکید بر اینکه افزایش پرداختیها با رضایت مردم منطبق نیست میافزاید: در حال حاضر پرداختیها به پزشکان خیلی بیشتر شده اما به تناسب آن شاهد افزایش رضایت مردم نیستیم و از سوی دیگر به رغم افزایش پرداختها پزشکان رغبت کمتری برای حضور در مناطق محروم دارند و با وجود دریافتیهای خوب به جای یک ماه یکی دو هفته بیشتر در این مناطق نمیمانند.
به باور این عضو کمیسیون بهداشت باید نظارتها افزایش یابد چراکه در حال حاضر با وجود اجرای پزشک خانواده در برخی مناطق پزشکان خود را ملزم به درمان نمیدانند و تنها با زدن مهر ارجاع در دفترچه بیمار وی را به متخصص ارجاع میدهند، در حالی که پزشک خانواده خودش باید در درمان بیماریها نقش عمده داشته باشد.
وی تصریح میکند: در برخی مناطق محروم پزشک تا ساعت 7 شب بیشتر در مطب نیست و بعد از آن فقط بیماران اورژانس را ویزیت میکند و تشخیص اورژانسی بودن یا نبودن بیمار بر عهده بهیار یا نگهبان مرکز بهداشتی است !
سلیمی تأکید میکند:بر این اساس اگر قرار است پزشک خانواده را اجرایی کنیم هم باید با استانداردهای مناسب باشد و خروجی آن را مد نظر قرار دهیم که دوباره با یک طرح شکست خورده مواجه نشویم.