وبسایت روزیاتو - علی زمانی: پاییز گردی در تهران نیز، همیشه حال و هوای خاص خود را داشته است. پاییز، فصل گالری گردی و موزه گردی بوده، چرا که نه دیگر با گرمای طاقت فرسای تابستان سر و کار داریم و نه از سرمای پر سوز زمستان خبری است.
حداقل نیمه اول پاییز، فرصت خوبی برای گشت و گذار در پایتخت به شمار می رود که البته امسال، به واسطه ایام محرم و صفر در پاییز ۹۵، کمی برنامه های شاد مراکز فرهنگی و هنری تهران، به پایان پاییز منتقل شده است.
آری! باغ ایرانی ده ونک ، یکی از بهترین مقصد های گردشگری پاییزی شهروندان تهران بوده که بازدید از آن، احتمالا بیش از یک بار، عاشقان گل و گیاه و پارک گردی را به آن جا خواهد کشاند.
تصوری که اکثر مردم از بوستان های شهری دارند، مکان هایی بدون نرده و حفاظ و محلی بزرگ که محل عبور و مرور هزاران گردشگر و صد ها وسیله حمل و نقل باشد. مکان هایی که محفلی برای رستوران گردی و کافی شاپ گردی مثل بوستان آب و آتش و رازی و نهج البلاغه و جوانمردان است.
تصویری بهاری از گل کاری های اطراف معابر باغ ایرانی ده ونک تهران
بوستان باغ ایرانی همان طور که از نامش پیداست، بر اساس الگوی باغ ایرانی طراحی و ساخته شده است. الگوی باغ ایرانی، آن قدر در دنیای طراحی و معماری باغ ها دارای ظرفیت های زیبا شناسی ارزنده بوده که در دنیا، این سبک کاملا منحصر به فرد و با نام ایران شناخته می شود.
۹ منظومه از باغ های ایرانی، اخیرا در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار گرفت و شمار آثار ثبت شده ایران به عدد ۲۱ رسید.
در ابتدا بهتر است کمی درباره باغ ایرانی بدانیم:
باغ ایرانی، باغ ایرانی است! یعنی مفهوم و شکل و ساختار و ایده آن، متعلق به ایرانیان بوده و است. باغ ایرانی ترجمه کلمه لاتین Persian garden است و البته به آن پردیس یا فردوس هم گفته می شود. در واقع Paradise غربی ها، وام گرفته از پردیس ایرانیان است.
باغ ایرانی، سه وجهه اصلی دارد که آن را با باغ های انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی و حتی هندی متفاوت می کند. یکی این که باغ های ایرانی در مسیر عبور جوی آب ساخته می شدند. یعنی شما هیچ باغ ایرانی سراغ ندارید که محل گذر آب نبوده باشد.
دوم این که باغ های ایرانی با دیوار های بلند محصور شده است و به همین خاطر، این فضا با فضا های طبیعی دیگر متفاوت است.
سوم آن که ، در داخل عمارت تابستانی، استخر آب قرار دارد و این استخر در مرکز عمارت واقع شده است.
ان سه مشخصه، باغ های ایرانی را با باغ های دیگر متمایز می کند. باغ سرا های ایرانی در کتاب ها و نوشته ها و نقل قول های جهان گردان شرق و غرب عالم بسیار یاد شده و از زیبایی های آن در مناطق مختلف کشور، به وفور می خوانیم.
معماری باغ ایرانی – تصویر ارگ کریمان خان زند شیراز
عبور جوی آب از داخل باغ، وجه تمایز باغ ایرانی با دیگر انواع باغ ها در دنیاست. برخی از باغ ها به صورت چهار باغ بوده و آب در ۴ مسیر عبور داده می شود.
باستان شناسان، ریشه همه باغ های ایرانی را باغ پاسارگاد در فارس می دانند. کوروش کبیر، شخصا دستور ساخت و طراحی باغ پاسارگاد را صادر کرد و حتی طراحی هندسی باغ و جای گذاری درختان را نیز مشخص کرد. این قضیه در عصر ساسانیان و در دوره اسلامی نیز ادامه یافت.
قدیمی ترین سند تصویری که نظم باغ های ایرانی را نشان می دهد در دوره ساسانیان مشاهده می کنید. نقش برجسته طاق بستان، صحنه شکار خسرو پرویز، طرح باغ-شکار او را در طاق بستان به تصویر می کشد.
باغ های ایرانی، رابطه تنگاتنگ هویت های فرهنگی-اجتماعی و طبیعی را بازگو می کند. مبین همسو بودن نیازهای ایرانیان و طبیعت هستند و نگاه محیط زیست محور طراحان را در ساختار بندی باغ نشان می دهند.
تاریخچه جالب باغ های ایرانی نشان می دهد که در واقع، این باغ ها را یا در زمین های مسطح ایجاد می کردند و باغ های دشتی بودند یا در زمین شیب دار، که امکان می داد باغ را با آبشار ها و درخت های بیش تر، زیباتر ساخت. مانند باغ تاج نظر، باغ شازده ماهان کرمان و باغ دلگشا شیراز.
از طرفی، در باغ ایرانی، توجه خاصی به شکلهای هندسی می شد و شکل مربع که فاصله بین اجزاء باغ را ساده و روشن نشان می داد از اهمیت خاصی برخوردار بود. برای کاشت درخت، نخستین گام، دقت در تعیین فاصله محل کاشت از هر طرف بود و بدین ترتیب مربع هایی شکل می گرفت که از هر طرف می توان ردیف درختان را دید و این قضیه را در تصویر زیر می توان مشاهده نمود.
یک اصل مهم در باغسازی ایرانی چشم انداز اصلی به شکل مستطیلی کشیده است. در هندسه باغ ایرانی ۲ اصل مهم بود: سه کشیدگی در کنار هم و تقسیم باغ به مربعهایی که خود دارای تقسیماتی منظم و مربع شکل بودند.
فرش ایرانی بهترین تجسم باغ، پس از تجسم معمارانه آن در فرهنگ ایرانی است. باغ، موضوع بسیاری از نقشهای فرش. قالی ایرانی است تا جایی که آرتور اپهام پوپ در این باره مینویسد: "باغ مهم ترین موضوع مورد علاقه ایرانی هاست و تقریباً در همه قالیهای ایرانی به شکلی شکوه مندانه و زنده به چشم میخورد.”
باغ فرش ایرانی از نوع چهار باغ در فرش زیبا دستبافت اصفهانی
اکنون با این مقدمه به باغ ایرانی تهران می رویم.
ده ونک، یکی از مناطق قدیمی شمال تهران است که روزگاری نه چندان دور، از برج ها و مراکز تجاری و مسکونی امروز آن خبری نبود. باغات شمال تهران، بخشی در ده ونک قرار داشت که از مناطق خوش آب و هوای پایتخت ۲۳۰ ساله ایران محسوب می شد.
از آن کوچه باغ های رمانتیک، الان چیز زیادی نمانده است و این باغ ایرانی، یادگار ان دوران است. دورانی که بوی کاهگل و در های قدیمی و کاشی کاری سر در خانه ها صفه های روبروی خانه و کلون هایی که صدایش، مرد و زن بودن مهمان ها را به صاحب خانه ها اعلام می کرد، روزگار شیرینی را برای مردمانش خلق کرد.
وقتی از کوچه صابری در منطقه ده ونک وارد خیابانی که باغ در آن قرار گرفته می شویم، ابهت باغ با درختان کهنسال و دیوار های بلندش، به چشم می آید. جایی همین نزدیکی ها، نزدیک میدان ونک و پایین سئول. اما جایی که خیلی شناخته شده نیست و در میان پاساژ و کافی شاپ ها و مراکز تجاری عریض و طویل ونک و اطرافش، گم شده است.
باغ ایرانی در بهار، با لاله های رنگین و فضایی که جشنواره از گل می شود، خیلی ها را به یاد کشور گل اروپا (هلند) می اندازد.
فضای یکی از ورودی های باغ ایرانی را به تصویر می کشد
تابلوی معرفی باغ به نام مهندس علی محمد مختاری
تصویری زیبا از محوطه باغ ایرانی از داخل پنجره های زیبای کوشک باغ
بیش از دو هکتار از فضای باغ ایرانی را فضای سبز پوشانده و محل های عبور طوری طراحی شده افراد کم توان نیز بتوانند از ان جا عبور کنند. اما در صورتی که با کودکان به این باغ می آیید، دقت کنید که حوض ها، و آب راه ها، حفاظی ندارند و باید مراقب کودکان باشید.
راه های اصلی باغ ایرانی ، با درختان سرو به زیبایی آراسته شده و به همین خاطر به چنارستان یا سروستان نیز شناخته می شوند.
یکی از ورودی های باغ
در ورودی های باغ ایرانی، لوستر های بزرگی از سقف
آویزان شده است که فضای جالبی را خلق می کند
عنوان کتابخانه اهدایی توسط مقام معظم رهبری بر روی کوشک درج شده است
لوستر های سبز رنگ باغ ایرانی، از جمله چیز هایی است که در باغ نظر هر بیننده ای را به سمت خود می کشاند و در تصویر زیر مشاهده می کنید.
تو ماهی و من ماهی این برکه ی کاشی اندوه بزرگی ست زمانی که نباشی ….
بزرگ ترین حوض این باغ ایرانی، روبروی عمارت اصلی قرار داشته و آب راه های آن به سمت ورودی های غربی، شرقی و جنوب باغ هدایت می شود.
شب در باغ ایرانی تهران
آلاچیق های متعدد و سکوهای نشستن که در جای جای باغ ایرانی تعبیه شده ، این مکان را پاتوق خانواده ها کرده است.
مثل همه بوستان های تهران، روی آلاچیق ها می توانید فرش و یا زیر اندازی پهن کرده و از محیط لذت ببرید. نماز خانه و سرویس بهداشتی پارک نیز برای استفاده رایگان گردشگران در دسترس است.
باغ ایرانی، پوشش گیاهی گسترده ای دارد که در کنار درختان کهن آن، این پوشش استفاده شده است. درختان چنار و سرو و کاج، عمده ترین پوشش گیاهی این باغ را به خود اختصاص داده اند. در باغچه های باغ، درختچه هایی نظیر: پیراکانتا، رز، نسرتن، زرشک دیده می شود. البته به تناسب هر فصل، گل های فصلی متفاوتی نیز در آن کاشته می شود.
باغ ایرانی ده ونک را نباید با باغ موزه هنر ایرانی و یا یاغ مینیاتور تهران اشتباه گرفت.
باغ موزه هنر ایرانی
باغ موزه مینیاتور
امیدواریم با زیباترین باغ ایرانی پایتخت آشنا شده باشید و در پاییز، زمانی را برای گردشگری در این باغ اختصاص دهید.
آدرس بوستان باغ ایرانی: خیابان شیخ بهایی شمالی، ۲۰ متری پیروزان، کوچه شهید صابری.
تصویر نقشه باغ ایرانی ده ونک که در پایین بزگراه نیایش و جنب بزگراه چمران واقع شده است