با دلگرم همراه باشید تا با خواص شگفت انگیز و عالیه مرزه آشنا شوید.
مرزه (Summer savoury) که از گیاهان خانواده نعناع به شمار می رود، در فاصله ماههای تیر تا شهریور در ایران به گل می نشیند.
مرزه گیاه چند ساله ای است که بومی مدیترانه شرقی و جنوب غربی آسیاست.
قسمت های هوایی به انضمام برگ ها که در بعضی مواقع، فقط قسمت های فوقانی گل دار جمع آوری می گردد، به صورت خوشه ای دسته شده و یا بر روی قاب های چوبی پهن کرده و در سایه و با حرارت مصنوعی کمتر از 40 درجه سانتی گراد خشک می شوند.
برگهای آن نرم و متقابل و تقریبا بدون دمبرگ و باریک و نوک تیز و پوشیده از کرک و دارای تارهای غدهای فراوان اسانس دار است.
گیاه خوشبو و خوش طعم مرزه یکی از گیاهان محبوبی است که به طور گسترده در غذاهای اروپایی و آمریکای شرقی به کار گرفته میشود. از لحاظ گیاه شناسی، این گیاه سالانه، متعلق به خانوادهی نعناع بوده و از لحاظ علمی نیز به عنوان Satureja hortensis شناخته شده است.
این گیاه به شرایط آب و هوایی مختلف بسیار مقاوم است و برای رشد خود به نور خورشید نیازمند میباشد. ارتفاع این گیاه به طور تقریبی به ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر میرسد. گیاه Satureja thymbra نیز یکی دیگر از گونههای وحشی است که در کشورهای خاور میانه و مدیترانه یافت میشود و از آن برای ساخت روغن گیاهی استفاده میشود.
برگ مرزه و شاخههای آن دارای ترکیبات شیمیایی با کیفیت بالا هستند که دارای خاصیت آنتی اکسیدانی میباشند. این ترکیبات همچنین از بروز بیماریها پیشگیری کرده و باعث افزایش سلامت کلی بدن میشود. علاوه بر این، فیبر موجود در این گیاه به کاهش LDL یا کلسترول بد خون کمک میکند ، در حالیکه کلسترول خوب خون یا همان HDL را افزایش خواهد داد.
برگهای مرزه دارای فنولهای روغنی ضروری فراری همچون تیمول و کارواکرول است. همچنین ترکیباتی همچون لینالول، کامفن، کاریوفیلن و دیگر ترپنوئیدها نیز در آن یافت میشود.
تیمول یکی از مهمترین روغنهای ضروری است که خاصیت ضد قارچی و ضد عفونی آن از لحاظ علمی ثابت شده است.
علاوه بر موارد ذکر شده، ترکیبات فنولی دیگر همچون کارواکرول در مرزه از رشد باکتریهای مختلف هچون coli و باسیلوس سرئوس جلوگیری میکند. کارواکرول، بنابراین ، به عنوان افزودنی غذایی سالم برای خواص ضد باکتریایی آن استفاده میشود. این ماده همچنین طعم تند و بی نظیری به مرزه میبخشد.
مرزه منبع بسیار عالی از مواد معدنی و ویتامینهاست که برای سلامت کلی بدن مفید وموثر است.برگها و شاخههای آن منبع بسیار غنی از پتاسیم، آهن، کلسیم، منیزیم، منگنز، روی و سلنیم میباشد. پتاسیم یکی از مهمترین ترکیبات سلولی است و به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک میکند. منگنز نیز توسط بدن به عنوان یک کوفاکتور برای آنزیمهای آنتی اکسیدان عمل میکند. آهن برای ساخت گلبولهای قرمز خون ضروری است.
این گیاه همچنین منبع غنی از ویتامینهای مهمی همچون گروه B کمپلکس ، ویتامین A ، ویتامین C ، نیاسین، تیامین و پیرودوکسین است.
مرزه خشک ۱.۸۱۰ میلی گرم از ویتامین B6 را تامین میکند. پیریدوکسین نیز سطح GABA ( تسکین دهنده انتقال دهنده عصبی) در مغز را بالا نگه میدارد و در نتیجه استرس را کاهش میدهد.
ویتامین C به بدن کمک میکند در برابر عومل عفونی مبارزه کند و سطح رادیکالهای آزاد و مضر در بدن را کاهش دهد.
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی و آنتی اکسیدان است که برای حفظ سلامت غشاهای مخاطی و پوست سالم و همچنین برای بینایی ضروری است.مصرف موادی که سرشار از ویتامین A هستند برای محافظت از ریهها و پیشگیری از سرطان مجاری تنفسی بسیار مهم است.
مرزه خشک حاوی سطح بسیار خوبی از ویتامینها و مواد معدنی است. تنها ۱۰۰ گرم از مرزه خشک میتواند ارزش تغذیهای زیر را به همراه داشته باشد:
نشریه "پزشکی مستند مکمل و جایگزین" در جدید ترین شماره ماه مارس خود نتایج تحقیقات یک گروه چهار نفری از پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران را به چاپ رسانده که نشان می دهد چهار ترکیب شیمیایی ضد درد در گیاه مرزه وجود دارد.
رویش مرزه خوزستانی نه تنها در این استان، بلکه در سایر استانهای جنوبی تا میانه ایران نیز وجود دارد.
آن چه در تحقیق جدید به آن اشاره شده وجود ترکیبات شیمیایی با خواص ضد التهابی و ضد درد در نمونههایی از گیاه است که نه به شکل وحشی، بلکه به صورت دستی کاشته شدهاند.
تاثیر مرزه در درمان دردهای عصبی
اثرات ضد انعقادی خون گیاه مرزه
محققان تاثیر گیاه مرزه را بر افزایش فعالیت فاکتورهای انعقادی خون در حیوانات آزمایشگاهی نشان دادند.
تحقیقات این پژوهشگران نشان می دهد که مصرف سه بار در روز گیاه مرزه و هر بار به میزان 50 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، موجب افزایش پروترومبین (PT) و پارشیال پروترومبین (APTT) فعال شده می گردد که هر دو از فاکتورهای انعقادی خون می باشند.
کاهش چربی خون
یک طرح تحقیقاتی که در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی لرستان به مدت یک سال انجام شد، نشان داده است که گیاه "مرزه" با نام علمی "ساتوریا خوزستانیکا" اگر درست مصرف شود، مانند داروهای شیمیایی میزان چربی خون را در بدن انسان کاهش می دهد.
لازم است پژوهشگران گیاه را پس از تبدیل به پودر، به شکل کپسول خوراکی درآورند تا برای کنترل چربی خون افراد بیمار از آن استفاده کنند.
گیاه مرزه ، وزن را کاهش می دهد
به گزارش شبکه خبر، پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بررسی گروهی از افراد چاق دریافتند، افرادی که از رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاهی حاوی مرزه استفاده می کنند، در کاهش وزن خود موفق تر از افرادی هستند که فقط رژیم غذایی کم کالری مصرف می کنند. پژوهشگران با توجه به نتایج این بررسی که در مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز منتشر شد، برای کاهش وزن، رژیم غذایی کم کالری همراه با مکمل گیاه مرزه را توصیه می کنند.
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی