این روزها یکبار دیگر عوارض جانبی مرگبار استفاده از هپارین به سرتیتر اخبار تبدیل میشود. هپارین دوباره قربانی گرفته و این‌بار این فرد کسی نبوده جز عباس کیارستمی.
دارویی که کیارستمی را از سینمای ایران و جهان گرفت؟
سلامتی به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، “تجویز بالای هپارین و مرگ مغزی در فرانسه” این تیتر شاید پایانی بر پرونده پزشکی عباس کیارستمی کارگردان نام آشنای ایرانی باشد. زمانی که علت مرگ او قصور پزشکی عنوان شد، برای بررسی‌های بیشتر و رسیدن به دلایل قطعی و شناسایی عوامل این قصور پرونده‌ای تشکیل شد تا همه چیز به طور جدی‌تری مورد ارزیابی قرار بگیرد.
به هرحال روزهای زیادی از درگذشت تلخ این کارگردان محبوب گذشته است با این حال پرونده وی همچنان در جریان بود تا اینکه دیروز علیرضا زالی ، رییس سازمان نظام پزشکی با اعلام اینکه علت اصلی مرگ مرحوم کیارستمی خونریزی حاد تحت پرده مغزی به دلیل تزریق دوز بالای داروی هپارین بوده است درباره حکم پرونده پزشکی ایشان گفت :”حکم پرونده ایشان در ایران قطعی نیست ولی صادر شده و همین روزها اعلام میشود.”
بنابراین طبق اعلام رییس سازمان نظام پزشکی تزریق داروی هپارین با دوز بالا باعث مرگ عباس کیارستمی شده است.
“هپارین” دارویی که کیارستمی را از سینمای ایران و جهان گرفت چیست؟ آیا این دارو در عین حال که خاصیت درمانی دارد میتواند کشنده باشد؟
هپارین چیست؟
هپارین دارویی تزریقی است که میتواند از لخته شدن خون در رگ‌ها ، شریان‌ها و ریه جلوگیری کند. هپارین در بین داروهای ضد انعقاد (anticoagulants) _رقیق کننده‌های خون_ دسته‌بندی میشود. با این ویژگی هپارین توانایی خون برای لخته شدن را کاهش می‌دهد.
هپارین غالبا به افرادی با این مشکلات تزریق میشود: فیبریلاسوین دهلیزی، ترومبوز وریدهای عمقی (DVT)، آمبولی ریوی و برخی اختلالات انعقادی و لخته‌های خونی، همچنین این دارو برای بیمارانی که در تخت بستری هستند و یا روی صندلی چرخدار می‌نشینند کاربرد دارد.
این دارو در دوره‌های دیالیز، انتقال خون و نمونه خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین پیش از عمل جراحی از هپارین برای جوگیری از احتمال لخته شدن خون در طول جراحی استفاده می‌کنند.
هشدارها درباره هپارین
اگر بیماری قرار است از داروی هپارین استفاده کند پیش از آن باید مشکلات خود را با پزشک در میان بگذارد. بخصوص اگر فردی با این چالش‌های سلامت مواجه است قبل از استفاده از هپارین باید حتما آنها را به اطلاع پزشک خود برساند:
– مقدار پایین پلاکت در خون
– خونریزی شدید در هر نقطه از بدن
– همزمانی با دوره قاعدگی
– وجود تب یا عفونت در بدن
هپارین اگر در دراز مدت مورد استفاده قرار بگیرد میتواند سبب بروز مشکل پوکی استخوان هم بشود. همچنین اگر فردی بناست از هپارین جهت درمان استفاده کند باید پزشک خود را از وجود این مشکلات _چه در حال حاضر وجود داشته باشند و چه در گذشته با آنها درگیر بوده‌اند_ آگاه کند:
– اختلالات خونی مانند هموفیلی
– کمبود آنتی ترومبین۳ (بیماری که باعث لخته شدن خون میشود)
– لخته شدن خون در پاها ، ریه‌ها و یا هر نقطه دیگری از بدن
– سرطان
– اختلال معده یا روده
– کبودی‌های غیر معمول و لکه‌های بنفش زیر پوست
– فشار خون بالا
– آندوکاردیت باکترایی (عفونت در مخاط قلبی)
– بیماری‌های کبدی
ضمن اینکه اگر فردی اخیرا بی‌حسی نخاعی، جراحی (بخصوص مربوط به قسمت‌های مغز ، چشم و نخاع ) داشته است یا اینکه حمله قلبی را تجربه کرده حتما باید پیش از تزریق هپارین این مشکلات را با پزشک خود مطرح کند. اگر فردی حین استفاده از هپارین به پزشک یا دندانپزشک برای درمان دیگری مراجعه کند باید پیش از استفاده از هر روش درمانی حتما پزشک را از این موضوع مطلع کند.
ترومبوسیتوپنی ناشی از مصرف هپارین (HIT)
برخی از افراد واکنش‌های جدی نسبت به هپارین نشان می‌دهند. واکنشی که سبب بروز مشکلاتی میشود که از آن با عنوان هپارین منجر به ترومبوسیتوپنی (HIT) یاد میشود.
HIT با مشکل کاهش مقدار پلاکت‌ها در خون تعریف میشود.
اگر فردی حین مصرف هپارین با هر کدام از این علائم مواجه شود که میتواند نشانی از هپارین منجر به ترومبوسیتوپنی باشد باید حتما پزشک خود را در جریان بگذارد و به سرعت تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرد:
– درد قفسه سینه
– مشکل در تنفس
– گیجی
– ضعف در یک طرف بدن
– تغییرات در بینایی
– لکنت زبان
– تغییر رنگ در نواحی بازوها و پاها
– درد یا بی‌حسی در نواحی دست و پا
عوارض جانبی هپارین
عوارض جانبی معمول بر اثر مصرف هپارین؛ اگر فردی حین مصرف هپارین با هر کدام از این علائم مواجه شد که به مرور شدت گرفتند و یا اینکه از بین نرفتند باید با پزشک خود تماس بگیرد و وی را از این موضوع مطلع کند:
– قرمزی، درد، کبودی و یا زخم در محل تزرق
– ریزش مو
عوارض جانبی جدی بر اثر مصرف هپارین؛ اگر فردی حین مصرف هپارین با هر کدام از این عوارض جانبی جدی مواجه شد باید خیلی فوری به پزشک خود مراجعه کند:
– استفراغ خونی و یا به رنگ قهوه
– مدفوع به رنگ قرمز روشن ، سیاه یا قیری مانند
– ادرار خونی
– خونریزی یا کبودی غیر عادی
– خستگی بیش از حد و بسیار زیاد
– حالت تهوع یا استفراغ
– احساس درد ، فشار و سنگینی و ناراحتی در فقسه سینه
– احساس ناراحتی در نواحی شانه ، بازوها ، فک ،گردن و پشت
– تعریق بیش از حد
– سرفه‌های خونی
– سردردهای شدید و ناگهانی
– غش کردن یا احساس سبکی در سر
– از دست دادن ناگهانی تعادل و مشکل در راه رفتن
– گیجی ناگهانی
– مشکل ناگهانی در صحبت کردن و درک کردن
– بی‌حسی و ضعف ناگهانی در صورت ،دست‌ها و پاها
– مشکل در نگاه کردن از یک یا هر دو چشم
– تغییرات رنگی پوست و ظاهر شدن رنگ‌های بنفش و سیاه در پوست
– درد یا تغییرات رنگی آبی و سیاه در دست‌ها و پاها
– خارش و سوزش (بخصوص در قسمت کف پا)
– تب یا لرز کردن
– خس خس سینه ، تنگی نفس ، مشکل در تنفس ، مشکل در بلع ،خارش و کهیر
– درد یا شکستگی در استخوان
دوز مصرف هپارین
مصرف این دارو از طریق تزریق وریدی یا زیر پوستی انجام میشود و هپارین نباید به ماهیچه تزریق شود.
دوز مصرف این دارو بر اساس وزن ، مشکل پزشکی و پاسخ به درمان مشخص میشود.هپارین گاهی اوقات در یک روز بین ۱ تا ۶ مرتبه تزریق میشود و گاهی هم از طریق سرم این تزریق به آهستگی و قطره قطره صورت می‌گیرد.
مقدار و نحوه و نیروی تزریق این دارو در شکل‌های بسیاری صورت می‌گیرد. اما مشکلات جدی زمانی آغاز میشود که در دوز و نحوه تزریق و نیرویی که این دارو باید بر اساس آن تزریق شود اشتباه صورت بگیرد. بنابراین تزریق باید بر اساس دستورالعمل ارائه شده و صحیح پیش برود.
ضمن اینکه حین مصرف هپارین باید به شدت مراقب تداخل دارویی بود. به طور کل باید پیش از مصرف هپارین با پزشک درباره سایر داروهایی که با نسخه یا بدون نسخه استفاده میشود یا حتی داروهای گیاهی و تغذیه فرد مشورت کرد.
به عنوان مثال اگر از آسپرین، سایر داروهای حاوی آسپرین ، داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند ایبوپروفن (ادویل ،موترین) و ناپروکسن استفاده میشود ،پیش از شروع مصرف هپارین باید حتما پزشک را در جریان گذاشت. ضمن اینکه این داروها فقط برخی از داروهایی هستند که باید درباره تداخل آنها با هپارین احتیاط کرد و پزشک را در این مورد حتما و قطعا مطلع کرد.
هپارین، قاتلی با هشدار بالا!
این روزها یکبار دیگر عوارض جانبی مرگبار استفاده از هپارین به سرتیتر اخبار تبدیل میشود. هپارین دوباره قربانی گرفته و این‌بار این فرد کسی نبوده جز عباس کیارستمی. وقتی بحث از دوباره‌ها میشود بدین معناست که در گذشته‌های نه چندان دور هم افرادی بوده‌اند که با مصرف بیش از اندازه هپارین حین درمان در سایر نقاط دنیا جان خود را از دست داده‌اند.اخبار مختلف دراین باره در سراسر دنیا گواهی بر این ادعاست.
از همین روست که هپارین در جمع داروهایی با هشدار بالا قرار می‌گیرد.
موسسه‌های دارویی _ پزشکی در دنیا بارها و بارها هپارین را در جمع داروهایی با هشدار بالا قرار داده‌اند و در یکی از این دفعات هپارین در جمع ۶ دارویی که اغلب بیشترین خطرات و حوادث مرگبار را در پی دارند قرار گرفت. اگرچه هپارین بیش از بیست سال است که بین داروهایی با هشدار بالا جای گرفته اما از قرار معلوم همچنان قربانی می‌گیرد.