سازمان انتقال خون ایران، سال 1353 تاسیس شد، حدود 42 سال پیش. قبل از آن نحوه اهدای خون در شرایط بسیار ناسالم و بسیار غیراستاندارد انجام می‌شد. این موضوع موجب شد، سازمان انتقال خون ایران سال 1353 با رعایت استانداردهای جهانی و بین‌المللی شروع به کار کند.
رسالت اصلی سازمان انتقال خون ایران چیست؟
رسالت اصلی این سازمان، تامین خون سالم است. همچنین تامین فرآورده‌های خونی و فرآورده‌های درمانی برای نیازمندان و بیماران. پس تامین خون سالم و کافی برای نیازمندان، یکی از رسالت‌های اصلی این سازمان است. دهه گذشته، کسی که به فرآورده‌های خونی نیاز داشت، باید یکی از اعضای خانواده‌اش خون اهدا می‌کرد (خون جایگزین)؛ اما با تلاش همکاران در این سازمان و عرق ملی مردم ایران ذخایر خونی در کشور به اندازه‌ای است که به خون جایگزین احتیاجی نداریم و این شرط حذف شده است.
مهمترین شاخص سلامت خون، نبود چه بیماری‌هایی است؟
مهمترین شاخص سلامت خون، وجود بیماری‌هایی با منشأ خون است. به عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت ویروسی و بیماری‌های آمیزشی. البته کشور ما در طول یک دهه گذشته توانسته، این شاخص را به حداقل برساند.
منظوراز اهداکنندگان مستمر چیست؟
افرادی که حداقل بیش از دو بار در سال، خون اهدا می‌کنند، اهداکنندگان مستمر محسوب می‌شوند.
افرادی که برای اهدا اقدام می‌کنند، باید چه شرایطی داشته باشند؟
مهمترین شرط، سن و تشخیص هویت است. اهدای خون باید داوطلبانه باشد و بدون کوچک‌ترین چشمداشتی صورت گیرد. اهداکنندگان خون مستمر، با اهمیت اهدای خون سالم آشنا می‌شوند. این افراد معتقدند، برای اهدای خون سالم باید مراقب سلامت خودشان باشند. در طول سال، حدود دو میلیون اهدای خون وجود دارد که 500 هزار نفر آن، اهدای خون مستمر محسوب میشود.
سن اهدا کنندگان خون باید بین 18 تا 65 سال باشد. آقایان سالی چهار بار و خانم‌ها سالی سه بار می‌توانند خون اهدا کنند. البته فاصله اهدا نباید از دو ماه کمتر باشد. در این زمینه وزن، فشار خون و هموگلوبین اهداکننده اندازه‌گیری میشود و سپس پزشک مشاور، وضعیت فرد را ارزیابی می‌کند. اگر فرد واجد شرایط باشد، به واحد اهدا معرفی میشود.
آیا فردی با چربی خون بالا میتواند خون اهدا کند و آیا اهدای خون در شرایط ناشتا انجام میشود؟
اگر فرد فقط چربی خون بالا داشته باشد و بیماری زمینه‌ای دیگری نداشته باشد میتواند خون اهدا کند اما اهدای خون، نیازی به ناشتا بودن ندارد توصیه میشود، فرد مایعات هم به اندازه کافی مصرف کند.
کسی که سابقه بیماری قلبی یا سابقه سکته قلبی دارد و در حال حاضر بهبود یافته، میتواند خون اهدا کند؟
در این خصوص، بسته به وسعت عارضه ایجاد شده و میزان فشارخون فرد و این که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کند یا خیر، تصمیم گیری انجام میشود که البته همه این تصمیم‌گیری با پزشک مشاوری است که فرد اهداکننده را ویزیت و سوابق بیماری‌های او را بررسی می‌کند.
فرد مبتلا به آرتریت روماتوئید میتواند خون اهدا کند؟
فردی که مبتلا به این بیماری است، ولی داروهای مربوط به بیماری را که باعث ضعف سیستم ایمنی فرد میشود، مصرف نمی‌کند، میتواند خون اهدا کند.
حداقل هموگلوبین به منظور اهدای خون به چه میزان است؟
حداقل هموگلوبین خون در آقایان و خانم‌ها باید بین 13 تا 18 میلی گرم در صد باشد. البته خانم‌ها بعد از اهدا باید درمان تکمیلی با آهن را داشته باشند که این مساله برای سلامت اهداکننده خون مهم است و همه اینها با نظر پزشک مشاور مستقر در سازمان انتقال خون انجام میشود.
فردی که روزانه آسپرین مصرف می‌کند، میتواند خون اهدا کند؟
با مصرف آسپرین و داروهای ضدانعقاد خون فرد پس از اهدا ممکن است دچار مشکل شود و این مورد میتواند جزو محدودیت‌های اهدا محسوب شود.
دکتر عباس صداقت
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی جذب سازمان انتقال خون ایران