مشکلات ناشی از این سهل‌انگاری که تنها زنان مسئول آن نیستند و مسئولان و متخصصان نیز نسبت به آن کم‌اهمیت می‌دهند، باعث شده عده‌ای از کارشناسان پیشنهاد تشکیل یک مرکز ویژه یائسگی را مطرح کنند تا زنان و چه‌بسا مردان قبل از ورود به این دوران نه‌تنها اطلاعات لازم را دریافت کنند، بلکه باورهای غلط را بشناسند و دیگر این مرحله از زندگی خود را دوران زجر و عذاب ندانند و همچنان باکیفیت زندگی کنند.
نقش تیپ‌های شخصیتی
دکتر مسعود ارزاقی، متخصص اعصاب و روان، فلوشیپ فوق‌تخصصی سایکوسوماتیک در بررسی علل این باورهای غلط به جام‌جم می‌گوید: بخشی از افکار و تصورات منفی درباره یائسگی به باورهای فردی، تفاوت‌های شخصیتی و بخشی نیز به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع برمی‌گردد.
وی تیپ شخصیتی افراد را در نحوه مواجهه با یائسگی موثر می‌داند و می‌گوید: شخصیت‌های کمالگرا و خودشیفته بیشتر درگیر باورهای غلط و منفی مربوط به این دوران می‌شوند. این افراد یائسگی را نوعی نقص و از دست دادن یک قابلیت می‌دانند. به همین دلیل با ورود به این دوران احساس نقصان می‌کنند. خانم‌هایی که نسبت به وضعیت ظاهری و جسمانی خود حساسیت وسواس‌گونه دارند، آسیب‌پذیر هستند.
این متخصص اعصاب و روان تأکید می‌کند: نوع تیپ شخصیتی افراد به معنای اختلال روانی در آنها نیست.
باروری؛ یک ارزش غلط اجتماعی
در جوامع سنتی، باروری نقش بسیار مهمی در تعیین ارزش اجتماعی زنان دارد. به گونه‌ای که حتی گاهی عامل طلاق زن است. دکتر ارزاقی وجود چنین ارزشی را جزو باورهای غلط عنوان می‌کند و می‌گوید: انتظارات اجتماعی بالای جامعه و حتی مرد نسبت به همسرش درباره باروری باعث شده زنان با ورود به این دوران احساس ضعف کنند و یائسگی را دوران پیری، کسالت و فرسودگی بدانند. به همین دلیل رنج روانی زیادی ناشی از احساس بی‌کفایتی و خودسرزنشی را متحمل می‌شوند.
این متخصص اعصاب و روان ادامه می‌دهد: از دست دادن ارتباط جنسی، باور اشتباه و مشکل‌ساز دیگر برای بعضی خانم‌هاست. اگر مشکل فیزیکی نباشد، یائسگی تاثیری ندارد.
دکتر صفیه عشوری مقدم، متخصص زنان نیز درباره این نگرش اشتباه و دوری خانم‌ها از همسرانشان می‌گوید: قطع فعالیت تخمدان‌ها و تغییرات هورمونی به‌معنای از بین رفتن تمایلات جنسی در یک زن نیست. خشکی واژن نیز یکی از نگرانی‌های زنان در این دوره است که با کمک غذاهای حاوی استروژن و در صورت لزوم دارو قابل رفع است.
پیری مصادف با بیماری
پیری یعنی ورود فرد به مرحله دیگری از تکامل روانشناختی است. دکتر ارزاقی با تأکید بر این که همزمانی دوران یائسگی با دوران پیری به معنای بروز مشکل نیست، خاطرنشان می‌کند: مگر ورود یک خانم به دوران قاعدگی به معنای بروز مشکل است که بخواهیم ورود به این مراحل را دوران مواجهه با ناتوانی و مشکل بدانیم؟
وی تأکید می‌کند: برخی خانم‌ها در معرض خطر افسردگی به خاطر نوع تفکر و درصد کمی به خاطر تغییرات هورمونی قرار دارند.
به همین دلیل به خانم‌هایی که سابقه افسردگی، ابتلا به سندرم پیش از قاعدگی هستند، توصیه می‌کنیم قبل از ورود به میانسالی حتما با متخصصان اعصاب و روان مشاوره داشته باشند تا در دوران یائسگی با مشکلات روحی جدی مواجه نشوند.
دکتر ارزاقی به هم خوردن تعادل خواب با منشأ فیزیکی و روحی را یکی از مسائل دوران یائسگی عنوان می‌کند و می‌گوید: این اختلال به دلیل تغییرات هورمونی گرگرفتگی، تعریق شدید و البته افکار منفی بروز می‌کند که همه این عوامل با مشاوره گرفتن از متخصص زنان و روانپزشک قابل مدیریت است.
این متخصص اعصاب و روان در پایان اظهارات خود با تأکید بر این که با توجه به تفاوت‌های فیزیکی و روانی افراد نمی‌توان یک فرمول مشترک ارائه کرد، می‌گوید: موثرترین توصیه کسب آگاهی و دریافت مشاوره از متخصصان مربوط قبل از ورود به دوران یائسگی است. ضمن آن که افزایش آگاهی مردان نسبت به این دوران و چالش‌های زنان، نقش بسیار مهمی در مدیریت بهتر این دوره دارد.
یائسگی خوب با سبک زندگی سالم
اولین علائم یائسگی از 40 سالگی میتواند آغاز شود، اما این موضوع متاثر از عواملی همچون وزن، ژنتیک، نژاد، جراحی‌های خاص در ناحیه لگن و تخمدان‌ها، وضعیت فعالیت تخمدان‌ها و عوامل متعدد دیگر در افراد متفاوت است؛ اما آنچه مسلم است افزایش طول عمر باعث شده خانم‌ها چیزی حدود 20 تا 25 سال و چه‌بسا بیشتر از دوران زندگی خود را در دوران یائسگی سپری کنند، بنابراین باید به دنبال ارتقای کیفیت زندگی در این دوران باشند.
دکتر عشوری مقدم با تأکید بر این که همه چیزهای خوب زندگی به دوران کودکی، نوجوانی و جوانی برنمی‌گردد بلکه در دوران میانسالی و پیری نیز می‌توان با کیفیت بالا زندگی کرد، می‌گوید: اگر خانمی می‌خواهد در دوران یائسگی همچنان سرحال، فعال، سالم و شاد باشد باید مراقبت‌های خود را از طریق تغذیه مناسب، مصرف شیر و کلسیم، خواب کافی و ورزش از سنین پایین آغاز کند.
وی تأکید می‌کند: فردی که بخش اعظم سال‌های زندگی را نسبت به سلامت خود سهل‌انگار بوده است، نمی‌تواند انتظار داشته باشد در دوران یائسگی بامشکلات جسمی مواجه نشود.به هرمیزان خانم‌ها نکاتی را که در بالا ذکر شد رعایت کنند، کمتر با بیماری‌هایی که بیشتر در این مرحله از زندگی بروز می‌کند، مواجه می‌شوند.
این متخصص زنان اضافه می‌کند: ابتلا به پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سرطان‌های سینه و رحم شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در دوران یائسگی بیشتر بروز می‌کنند، اما این به معنای ابتلای قطعی یک فرد به این بیماری‌ها نیست.
دکتر عشوری مقدم در پاسخ به این انتقاد که چرا متخصص زنان به مراجعان خود قبل از ورود آنها به این دوران مشورت‌های لازم را نمی‌دهند و نسبت به یادآوری‌ها و آگاهی‌بخشی‌های لازم به افراد کوتاهی می‌کنند، می‌گوید: تمرکز پزشکان روی پیشگیری یا درمان بیماری‌های شایعی همچون انواع سرطان، اختلال خونریزی، به‌هم ریختگی هورمونی، کم‌خونی، عوارض آنها و محدودیت زمان ویزیت باعث میشود یک متخصص زنان و زایمان دیگر فرصت چندانی برای ارائه مشاوره درباره دوران یائسگی نداشته باشد.
وی ادامه می‌دهد: معتقدم خانم‌ها باید تحت نظارت یک تیم پزشکی متشکل از زنان، غدد و روان‌شناس باشند.
سهیلا فلاحی