امروز، روز جهانی پارکینسون است. با توجه به این که این بیماری بعد از آلزایمر، دومین عامل اضمحلال سلول‌های مغز است و فرد را با مشکلات قابل توجهی در دوران سالمندی مواجه می‌کند، بنابراین اطلاع از علائم اولیه آن و اقدام بموقع برای درمان میتواند زندگی فرد را با اختلالات کمتری مواجه کند.
دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب، در گفت‌وگو با جام‌جم درباره پارکینسون می‌گوید: در ساقه مغز، هسته سیاهی وجود دارد که دوپامین تولید می‌کند. تخریب این هسته باعث کاهش ترشح دوپامین و در پی آن اولین علائم پارکینسون که شایع ترین آن لرزش دست در وضعیت استراحت است، بروز می‌کند.
وی کندی حرکت، سفتی اندام و اختلال در تعادل را از دیگر علائم حرکتی پارکینسون عنوان و خاطرنشان می‌کند: لرزش دست فرد هنگام فعالیت، متوقف میشود و باز در زمان استراحت بروز می‌کند. علائم بیماری اغلب به صورت غیرقرینه و در یک طرف بدن شروع میشود.
خمیدگی قامت، عارضه دیگری است که بر اثر سفتی اندام بروز می‌کند. با پیشرفت بیماری، فرد با کندی حرکت در راه رفتن، نوشتن و سایر فعالیت‌ها مواجه میشود، به گونه‌ای که اطرافیان بخوبی متوجه وقفه در عملکرد اعضای بدن بیمار می‌شوند.
دکتر اشرافی، بی‌روح شدن چهره فرد را از دیگر علائم سفتی اندام عنوان می‌کند و می‌گوید: دراین مرحله حتی تعداد پلک زدن‌های بیمار کاهش می‌یابد. در صورتی که یک فرد در وضعیت نرمال 12 تا 20 بار در دقیقه پلک می‌زند.کاهش سرعت بلع، ریزش آب از دهان، اختلال در تکلم، راه رفتن، ایستادن و زمین خوردن از دیگر نشانه‌های شایع این بیماری است.
این متخصص مغز و اعصاب تأکید می‌کند: البته اختلال در تعادل به دوران پیشرفته بیماری مربوط است. بیماران پارکینسونی هیچ وقت در سال‌های اولیه، مکرر زمین نمی‌خورند و اگر زمین خوردن‌های فرد متناوب بود باید به بروز بیماری‌های شبه پارکینسون مشکوک شد.
مسمومیت‌هایی با علائم پارکینسون
حشره‌کش‌ها، منگنز، منواکسیدکربن و الکل می‌توانند باعث مسمومیت و ابتلای فرد به علائم شبیه پارکینسون شوند.این متخصص مغز و اعصاب مصرف طولانی‌مدت برخی داروها را زنگ خطری برای ابتلا به پارکینسون می‌داند و تأکید می‌کند: مصرف طولانی مدت داروهای ضدتهوع و روان‌پریش خطرناک است و احتمال ابتلای فرد به علائم شبه پارکینسون (لرزش، کندی حرکات و سفتی اندام) وجود دارد. در صورت مشاهده چنین مشکلی مصرف دارو باید قطع شود و از درمان جایگزین استفاده شود.
ضربه‌های مغزی خطرناک
ضربه‌های متعدد به سر و خونریزی‌های مکرر در پی آن میتواند فرد را مانند محمدعلی کلی (بوکسور مشهور جهان) به بیماری پارکینسون مبتلا کند.
دکتر اشرافی، بوکسورها را از جمله افراد در معرض خطر عنوان می‌کند و می‌گوید: ضربات متعدد باعث خونریزی‌های جزئی در قشر و عمق مغز و در نتیجه بیماری فرد میشود. البته باید یادآور شد فردی که بر اثر تصادف یک بار دچار ضربه مغزی شده است به پارکینسون مبتلا نمی‌شود. ضربات مکرر باعث خونریزی‌های مزمن و خطر ابتلای فرد به این بیماری و زوال عقل میشود.
بیماری‌های موثر در ابتلا به پارکینسون
به گفته دکتر اشرافی، ابتلای فرد به علائم پارکینسون زیر 40 سالگی میتواند ناشی از ابتلای فرد به بیماری متابولیکی ویلسون باشد. این بیماری بر اثر رسوب مس در بخش‌های مختلف بدن همچون مغز، چشم، کلیه، کبد و در مغز استخوان بروز می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که ابتلا به بیماری‌های خاصی همچون هپاتیت یا یبوست میتواند به پارکینسون منجر شود، می‌گوید: بیماری کبد میتواند باعث تغییر در مغز و اختلال در آن شود و فرد را با علائمی شبیه پارکینسون مواجه کند، اما باعث ابتلای فرد به پارکینسون نمی‌شود. علاوه بر این، افرادی که مدت زمان طولانی مبتلا به یبوست هستند، بیشتر در معرض ابتلا به پارکینسون هستند، اما این مساله هنوز قطعی نیست.
محدودیت درمان
پارکینسون فعلا درمان قطعی ندارد. دارو و کاشت الکترود در مغز تنها راه‌های کنترل بیماری است. به گفته دکتر اشرافی، بیماری در چند سال اول با مصرف دارو قابل کنترل است، اما با پیشرفت آن و بروز عوارض دارویی، در صورتی که فرد آلزایمر، بیماری‌های عروقی و فشارخون نداشته باشد، میتواند تحت عمل جراحی قرار گیرد. این متخصص مغز و اعصاب درباره درمان بیماری با کمک سلول‌های بنیادی می‌گوید: این روش درمانی هنوز جایگاهی ندارد و به اثبات نرسیده است.خوانندگان مراقب باشند به دام تبلیغات برخی افراد مدعی درمان با این روش نیفتند.
اختلال بویایی و خواب را جدی بگیرید
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد، افرادی که دچار اختلال در بویایی یا خواب هستند، بیشتر در معرض ابتلا به پارکینسون قرار دارند. در واقع این اختلالات می‌توانند پیش زمینه ابتلای فرد به این بیماری باشند. بر این اساس، افراد در صورت مشاهده این اختلالات باید به پزشک مراجعه کنند. به خاطر داشته باشید افسردگی، علائم شناختی، اضطراب، اختلال خواب، آپنه، سندرم پای بیقرار، اختلالات دستگاه عصبی خودکار، یبوست و اختلال ادراری عوارض دیگر این بیماری هستند.
سهیلا فلاحی
دانش و سلامت