در این مبحث به این عوامل ایجاد کننده سرطان اشاره می کنیم.
١. چربی
در بررسی هایی که انجام شده ارتباطی بین سرطان و میزان چربی رژیم غذایی مشاهده می شود. نقش چربی در رژیم غذایی و ایجاد سرطان پستان، کولون، ریه و پروستات مشاهده شده است؛ اما چون چربی به تنهایی در برنامه غذایی استفاده نمی شود، مکانیسم اثر آن نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. ولی کاهش مصرف چربی از عود سرطان پروستات جلوگیری می کند. به همین علت توصیه می شود در رژیم غذایی خود از خوردن مواد غذایی پرچرب خودداری کنید.
٢. الکل
بررسی های اپیدمیولوژیک نشان داده است که الکل در ایجاد سرطان به خصوص سرطان های دهان، حلق، حنجره و مری مؤثر است. الکل روی بافت هایی که در هنگام مصرف در تماس با آن هستند اثر بیشتری می گذارد. استالدئید ماده ی حاصله از متابولیت الکل در بدن است که به عنوان کارسینوژن شناخته شده است. مصرف الکل به خصوص آب جو با افرایش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال همراه است.
روش تهیه غذا نیز اهمیت خاصی دارد زیرا در صورت پخت نامناسب باعث وارد شدن مواد سرطان زا به خصوص هیدروکربن های آروماتیک (مانند بنزوپیرن) و آمین های آروماتیک به غذا می شوند. این عوامل در سرخ کردن غذا و یا دودوی کردن گوشت به وجود می آیند
٣. پروتئین
پروتئین نیز مانند چربی مکانیسم دقیق آن مشخص نیست ولی در رژیم های پرپروتئین که حاوی گوشت زیاد و چربی و میزان کم فیبر است احتمال خطر ابتلا به سرطان کولون و سرطان پیشرفته پروستات بیشتر است. معمولاً در رژیم هایی که میزان پروتئین کمتر از نیاز استاندارد است، رشد تومور دچار وقفه می شود. پس در مصرف پروتئین حد اعتدال آن مهم است (به طور میانگین در روز نیاز به پروتئین 18 درصد انرژی دریافتی است).
٤. شیرین کننده های مصنوعی
دانشمندان در سال 1990 پی بردند که شیرین کننده های مصنوعی باعث افزایش تومور مثانه می شود. مصرف روزانه 2500 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باعث این مهم می شود. از این شیرین کننده ها می توان به ساخارین و سیکلامات اشاره کرد. در مورد آسپارتام هنوز نتیجه ای در ارتباط با سرطان مشاهده نشده است.
٥. نیتریت ها، نیتروزآمین ها
نیتروزآمین ها کارسینوژن های بسیار قدرتمندی هستند. نیترات ها می توانند به نیتریت تبدیل شوند و نیتریت ها در بدن با مواد دیگر ترکیب و نیتروزآمین ها را تولید کنند که این فرآیند در بزاق، کولون و مثانه انجام می شود.
به گزارش تبیان، نیترات ها در مواد غذایی مختلف وجود دارند ولی منبع اصلی آن آب آشامیدنی و سبزیجات است. از نیترات سدیم و پتاسیم در تهیه برخی مواد غذایی استفاده می شود از جمله ایجاد رنگ صورتی در سوسیس و کالباس. پس باید میزان مصرف این مواد را به حداقل رساند. نیتروزآمین ها در توتون و دود آن نیز وجود دارند.
٦. هورمون ها، داروها
افزایش برخی هورمون های بدن در ایجاد سرطان و برخی داروها در پیشگیری از سرطان ها نقش دارند. برای مثال:
* آندروژن ها در ایجاد سرطان پروستات نقش دارند.
* پرولاکتین یکی از عوامل تسریع کننده بروز سرطان پستان است.
* داروی تاموکسیفن و آنتی آستروژن، از سرطان پستان و کولون پیشگیری می کند.
* فولات و رتینول از سرطان کارسینومای کولورکتال پیشگیری می کند.
* شواهدی نیز مبنی بر اثر آسپرین و ضدالتهاب های غیر استروئیدی (NSAIDS) در پیشگیری از بعضی سرطان ها وجود دارد.
٧. روش طبخ غذا
روش تهیه غذا نیز اهمیت خاصی دارد زیرا در صورت پخت نامناسب باعث وارد شدن مواد سرطان زا به خصوص هیدروکربن های آروماتیک (مانند بنزوپیرن) و آمین های آروماتیک به غذا می شوند. این عوامل در سرخ کردن غذا و یا دودی کردن گوشت به وجود می آیند که ممکن است باعث ایجاد سرطان معده و مری شوند.
دانشمندان در سال 1990 پی بردند که شیرین کننده های مصنوعی باعث افزایش تومور مثانه می شود. مصرف روزانه 2500 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باعث این مهم می شود. از این شیرین کننده ها می توان به ساخارین و سیکلامات اشاره کرد
٨. آکریلامید
آکریلامید در غذاهای نشاسته ای که با حرارت زیاد (بالاتر از 120 درجه سانتی گراد) سرخ شوند، ایجاد می شود. در بررسی ها بیشترین میزان آن در چیپس، سیب زمینی سرخ شده، بیسکویت، اسنک، کراکر و نان تست یافت شد. چون آکریلامید در تمام بدن به طور یکنواخت پخش می شود نمی توان آن را در ایجاد نوع خاصی از سرطان دخیل دانست. در غذاهایی که به سرعت آماده می شوند (fast food) آکریلامید 300 برابر میزان مجازی است که توسط آژانس حفظ محیط زیست امریکا برای آب آشامیدنی تعیین کرده است. برای همین بهتر است مواد نشاسته ای در حرارت بالا سرخ نشوند.
٩. حشره کش ها و علف کش ها
این مواد حاوی آرسنیک هستند. آرسنیک می تواند بعد از مدت طولانی (حداقل 13 سال) باعث بروز سرطان پوست شود. قبل از مصرف، میوه و سبزی باید به دقت شستشو شوند تا مواد شیمیایی آن از بین برود.
١٠. آهن
در بررسی های تجربی دیده شده آهن اضافی، باعث تسریع تولید تومور می شود. آهن اضافی می تواند احتمال سرطان روده، کولون، ریه، کبد و پستان را بالا ببرد. البته مکانیسم دقیق آن نا شناخته است، شاید به دلیل تولید رادیکال های آزاد در بدن که یکی از عوامل ایجاد سرطان هستند باشد.