این نگرانی بی‌دلیل هم نیست چراکه این کودک مبتلا به مننژیت شده است؛ بیماری‌ای که با وجود شباهت به آنفلوآنزا و عفونت شدید تنفسی در صورت رسیدگی دیر هنگام بسیار خطرناک و حتی مرگبار است. بیماری مننژیت منجر به التهاب پرده مغزی میشود و نوع باکتریایی آن برخلاف نوع ویروسی بسیار خطرناک است.
دکتر ساسان ساکت، فوق‌تخصص مغز و اعصاب کودکان با اشاره به این که مننژیت علت اصلی چهار درصد مرگ نوزادان است و از شش ماهگی تا پنج سالگی شیوع بیشتری دارد، به جام‌جم می‌گوید: تب و سردرد در بیماری‌های مختلفی دیده میشود که یکی از آنها آنفلوآنزاست. با وجود این، همراهی تب، سردرد، استفراغ و سفتی گردن که از نشانه‌های مننژیت است به ندرت در بیماری‌های خوش خیم دیده میشود و نیازمند توجه ویژه و مراجعه فوری به پزشک است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌افزاید: مراجعه هر چه سریع‌تر و بدون فوت وقت به پزشک، تنها اقدام اصلی والدین در چنین شرایطی محسوب میشود، چراکه استفاده خودسرانه از داروهای مسکن و تب‌بر ممکن است تشخیص و درمان را با تأخیر مواجه کند و در مننژیت باکتریایی عوارض مرگبار دارد. این بیماری‌ها به‌خصوص در هفته‌ها و ماه‌های اول تولد، اثری نامطلوب بر کودک دارد و اگر با تب شدید همراه باشد و منجر به حالت اغما شود، احتمال تاثیر بر رشد هوشی کودک و در نتیجه عقب‌ماندگی ذهنی بیشتر میشود. مننژیت ازجمله بیماری‌هایی است که اگر در دوران خردسالی به زودی و به موقع تشخیص داده و درمان نشود، موجب اختلالات مغز و سلسله اعصاب و بروز عقب‌ماندگی ذهنی می‌گردد.
آلوده شدن به عفونت‌های ویروسی و میکروبی
عمده‌ترین دلایل ابتلا به مننژیت، آلوده شدن به عفونت باکتریایی، ویروسی و با احتمال کمتر، عفونت قارچی است.
دکتر ساکت با بیان این مطالب می‌افزاید: از علل غیرویروسی و غیرشایع مننژیت غیرچرکی نیز می‌توان به داروهایی چون بروفن و IVIG (ایمونوگلبولین وریدی) و نیز بیماری‌های کاوازاکی، لوسمی، لوپوس (بیماری‌های خودایمنی) و میگرن اشاره کرد.
عفونت دوران بارداری، عامل اصلی خطر
خیلی از والدین تصور می‌کنند، نوزاد تازه به دنیا آمده آنها از طریق عفونت بیمارستانی مننژیت گرفته در حالی که عمده‌ترین عامل خطر ابتلا به مننژیت باکتریایی در نوزادان، عفونت مادری است. به همین دلیل، این متخصص تاکید می‌کند: درمان سریع عفونت مادران باردار (ازجمله تبخال تناسلی، سیفلیس، سرخجه و عفونت خونی) از مهمترین اقدامات پیشگیرانه در برابر مننژیت است.
| دکتر ساکت: استفاده خودسرانه از داروهای مسکن و تب‌بر ممکن است تشخیص و درمان مننژیت را با تأخیر مواجه کند |
وی می‌افزاید: عامل ایجاد مننژیت عفونی نوزادان در رحم مادر و در دوران جنینی منتقل میشود یا پس از زایمان و تولد کودک کسب میشود. البته تغذیه نشدن با شیر مادر و انجام ندادن واکسیناسیون در نوزادان و کودکان سالم نیز میتواند از علل ابتلا به مننژیت باشد. گرچه تولد نوزاد نارس، نقص سیستم ایمنی و ضربه به سر نیز میتواند از علل دیگر ابتلا به مننژیت باشد.
وقتی عوارض مننژیت به جا می‌ماند
مننژیت به‌خصوص در هفته‌ها و ماه‌های اول تولد، اثری نامطلوب بر کودک دارد و اگر با تب شدید همراه باشد و منجر به حالت اغما شود، احتمال تاثیر بر مغز و رشد هوشی کودک بیشتر میشود. به ویژه در چنین شرایطی احتمال بروز عقب‌ماندگی ذهنی در کودک نیز وجود دارد.
توجه داشته باشید، حدود 10 درصد مبتلایان به مننژیت می‌میرند و در صورت رسیدگی دیر هنگام و وارد شدن آسیب مغزی به کودک یا نوزاد، احتمال بروز مشکل شنوایی و حرکتی نیز وجود دارد.
درمان آنتی‌بیوتیکی باید به سرعت آغاز شود
بی‌شک شروع علائم ناگهانی مننژیت در نوزاد یا کودک با تب، سردرد، سفتی گردن ـ که البته در نوزادان دیده نمی‌شود ـ و بی‌قراری و ناخوشی حاد است که معمولا کمتر از یک هفته طول می‌کشد. البته بی‌حالی و سردرد کودک ممکن است چندین هفته به طول انجامد.
این متخصص مغز و اعصاب کودکان می‌گوید: تنها راه تشخیص قطعی بیماری، گرفتن مایع مغزی ـ نخاعی است. بی‌شک برای هر کودک با تظاهرات بالینی مننژیت غیرچرکی تا وقتی نتیجه کشت مایع مغزی‌ـ نخاعی از نظر باکتری منفی اعلام شود، باید از درمان آنتی‌بیوتیکی استفاده کرد.
دکتر ساکت با تاکید بر ضرورت تداوم درمان آنتی بیوتیکی طی 10 روز تا سه هفته در صورت تائید بیماری از نوع باکتریایی می‌افزاید: درباره سایر مننژیت‌های غیرچرکی، درمان شامل استراحت در بستر و محیط آرام و استفاده از ضددرد خفیف میشود. درمان پیشگیرانه با داروهای خاص در موارد ابتلای کودک به مننژیت باکتریایی نیز معطوف به افراد خانواده کودک و افرادی میشود که در تماس نزدیک با کودک هستند. البته این ملاحظات درمانی شامل پرسنل درمانی مراقب کودک نیز میشود.
پونه شیرازی
دانش و سلامت