دکتر نازلی نمازی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو انجمن تحقیقات طب سنتی ایران به جام‌جم می‌گوید: پیاز غنی از ویتامین‌های C، B1، B2، B6 و حاوی میزان قابل توجهی پتاسیم، کلسیم و فسفر است. بیشترین اثرات مفید پیاز مربوط به ترکیبات آنتی‌اکسیدانی آن میشود.
کرستین، یک ترکیب با خاصیت آنتی‌اکسیدانی بالا در پیاز است که میتواند به بهبود زخم‌ها کمک کند و سبب کاهش بیماری‌های تخریب‌کننده اعصاب و انواع سرطان‌ها و جلوگیری از کاتاراکت (آب مروارید) شود و به دلیل داشتن خاصیت ضدانعقادی خون، اثرات قابل مقایسه‌ای با آسپرین دارد و به همین دلیل میتواند به پیشگیری از بیماری‌های قلبی ـ عروقی کمک کند.
همچنین پیاز حاوی ترکیبی با خاصیت پره‌بیوتیکی است که زمینه را برای افزایش رشد باکتری‌های مفید و کاهش باکتری‌های مضر روده فراهم آورده و در درمان و پیشگیری از برخی بیماری‌های گوارشی موثر است.
دیابتی‌ها پیاز بخورند؟
برخی افراد با این تصور که پیاز کاهنده قند و چربی خون است از آن به‌عنوان یک داروی درمانی استفاده می‌کنند.
این متخصص در این خصوص می‌گوید: مطالعات درخصوص اثرات پیاز بر قند و چربی خون در مدل انسانی محدود بوده و نتایج متناقضی در این باره گزارش شده است. بر این اساس، این موضوع که آیا پیاز میتواند سبب کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت یا سبب کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون شود در حال حاضر روشن نیست و نیازمند مطالعات بیشتر است.
کمک پیاز به رفع سرماخوردگی نتایج مطالعات حاکی از این است که پیاز دارای خواص درمانی مختلفی از جمله خاصیت ضدمیکروبی و کاهنده وضعیت التهابی است.
به گفته دکتر نمازی با توجه به خاصیت ضدباکتریایی و ضدویروسی سیر و پیاز، مصرف این دو سبزی میتواند هنگام سرماخوردگی به‌خصوص به شکل پخته موثر باشد. همچنین اثراتی از خاصیت تقویت‌کنندگی سیستم ایمنی با پیاز و سیر به دلیل آلیسین در آن مشاهده شده است که میتواند سبب کاهش عفونت‌های ویروسی و باکتریایی به‌خصوص در فصل زمستان شود.
بهترین نوع پیاز کدام است؟
بهترین نوع پیاز از دیدگاه طب سنتی پیاز سفید، بزرگ و آبدار است. طبیعت پیاز گرم و خشک است و گرمی آن در درجه سوم و خشکی‌اش در درجه اول قرار دارد. به گفته دکتر نمازی با توجه به مزاج پیاز، افراد با مزاج گرم بهتر است کمتر از آن استفاده کنند و در مصرف آن زیاده‌روی نکنند. پیاز برای تقویت اشتها و افزایش میل جنسی مناسب است، به‌خصوص اگر با گوشت پخته مصرف شود. خوردن پیاز به‌خصوص در سفر، مشکلات ناشی از آلودگی آب‌ها را میتواند از بین ببرد.
سردرد ناشی از مصرف پیاز
این متخصص تغذیه در پاسخ به این پرسش که چرا برخی افراد پس از مصرف پیاز دچار سردرد می‌شوند، می‌گوید: افرادی که مزاج گرم دارند و مستعد ابتلا به سردرد هستند نباید پیاز بخورند، زیرا مزاج پیاز گرم سبب تشدید درد در این افراد میشود، به‌خصوص اگر پیاز خام و تازه باشد. البته مصرف پیاز با سرکه (ترشی پیاز) اشتها را باز می‌کند و بخارات تولید شده در نتیجه مصرف پیاز به سر آسیب نمی‌رساند. بد نیست بدانید مصرف پیاز پخته با سرکه برای تقویت هاضمه مناسب است.
افزایش قدرت باروری با پیاز
از دیگر خواص پیاز که در طب سنتی به آن اشاره شده است خاصیت مدر بودن و قاعده‌آوری آب‌پیاز است. پیاز میتواند سبب دفع بلغم از بدن شود و دردهای مفصلی ناشی از سوءمزاج سرد و تر یا ناباروری‌های ناشی از این سوءمزاج را رفع کند.
دکتر نمازی ضمن اشاره به این موضوع می‌افزاید مصرف پیاز به دلیل مزاج گرم و نفاخیتی که دارد در مردانی که به دلیل کمی مایع منی نابارور هستند به همراه گوشت و زرده تخم‌مرغ توصیه شده و در رفع ضعف عمومی که خود سبب کاهش مایع منی و ناباروری میشود، موثر است.
همچنین مصرف ماهی کبابی به همراه پیاز خام از جمله غذاهای مفید در رفع کمی مایع منی در نتیجه سوءمزاج خشک دستگاه تناسلی است. شربت پیاز متشکل از250 گرم آب‌پیاز سفید و 500 گرم عسلی که جوشانده شده و کف آن گرفته شده نیز در افزایش قدرت باروری مفید است. البته به گفته این پژوهشگر در صورت مصرف پیاز به عنوان یک درمان‌کننده کمکی برای رفع بیماری، باید زیر نظر متخصص طب سنتی نوع مزاج فرد در نظر گرفته شود.
وقتی پیاز مضر میشود
یکی از مشکلات مطرح در طب سنتی که میتواند سبب بروز برخی بیماری‌ها از جمله کیست تخمدان، مشکلات ریوی و گوارشی شود نزله است.
به گفته دکتر نمازی، نزله هنگامی ایجاد میشود که ریزش فضولات دماغی به سمت حلق یا سینه باشد که سبب ایجاد ترشحات پشت حلق طی روز میشود. پیاز به اصطلاح طب سنتی بخارناک است و سبب تشدید نزله میشود. در نتیجه در افرادی که نزله دارند مصرف پیاز ممنوع است.
در کتب طب سنتی آمده است زیاده‌روی در مصرف پیاز برای مغز و چشم مضر است و سبب فراموشی میشود. مصرف مداوم پیاز در افرادی که دارای مزاج گرم هستند یا بیماری‌های ناشی از سوءمزاج گرم و خشک دارند، توصیه نمی‌شود. استفاده از پیاز خام در افراد مبتلا به سینوزیت، آلرژی، میگرن، سرگیجه و اختلال حافظه ممنوع است، زیرا سبب تشدید بیماری میشود.
چه کنیم تا از بوی بد پیاز بکاهیم؟
شستن پیاز با آب و نمک و خوردن آن با سرکه و همچنین مصرف آب انار و کاسنی بعد از خوردن پیاز، موجب اصلاح مضرات پیاز میشود.
دکتر نمازی می‌افزاید باقلا، مغز گردو، گشنیز و سرکه میتواند بدبویی ناشی از خوردن پیاز را کاهش دهد. در ضمن حرارت، انجماد و خشک کردن از خاصیت اشک آوری و بوی بد پیاز می‌کاهد.
نکته‌ای که در نگهداری و مصرف پیاز حائز اهمیت است جوانه زدن پیاز است. پیاز را باید در محیطی دور از آفتاب ترجیحا در جای تاریک با حداقل رطوبت که هوا در آن جریان دارد، نگهداری کرد تا جوانه زدنش به تاخیر بیفتد. در صورتی که پیاز جوانه زد باید قبل از مصرف جوانه را کاملا از پیاز جدا کنید و دور بیندازید.
فاخره بهبهانی - دانش و سلامت