یکی از مهمترین آسیب‌هایی که دانش‌آموزان را در دوران تحصیلی تهدید می‌کند ناشی از حمل کیف‌های غیراستاندارد و سنگین و نیز کفش‌های تنگ، گشاد و نامناسب است. در واقع ضعف عضلات دانش‌آموزان سبب تشدید مضرات حمل کیف سنگین روی دوش آنان میشود که کجی ستون فقرات از مهمترین عوارض ناشی از آن است.
از سوی دیگر، افزایش گودی کمر، ایجاد قوز پشت، گرفتگی عضلات و افتادگی و دردناکی گردن نیز ازجمله عوارض شایع حمل کیف سنگین در دانش‌آموزان است که در سال‌های بعدی زندگی‌شان آنان را بشدت تهدید خواهد کرد.
البته دکتر فرزانه ترکان، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، کوله‌پشتی‌های دو بنده همراه بند کمر را بهترین وسیله برای حمل وسایل دانش‌آموزان می‌داند و می‌گوید: استفاده صحیح از کیف، بسیار مهم است. کما این که استفاده از یک بند کوله‌پشتی از سوی بسیاری از دانش‌آموزان باعث وارد کردن فشار به یک طرف بدن (روی گردن و شانه) میشود که به خودی خود دردهای عضلانی برای دانش‌آموز در پی دارد.
کیف‌های دانش‌آموزی استاندارد
کیف دستی وسیله‌ای مناسب برای دانش‌آموز نیست؛ چراکه استفاده از این کیف باعث فشار به یک طرف اندام فوقانی میشود و پس از مدتی فرد به دردهای ناحیه آرنج و مچ و حتی درد گردن دچار میشود.
دکتر ترکان با اشاره به مطالب فوق در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: کیف دانش‌آموزی باید حتما کوله‌پشتی باشد که از دو بند آن در ناحیه شانه استفاده شود و در صورت وجود بند در ناحیه کمر، این بند سوم هم بسته شود تا با افزایش نقاط اتصال و تقسیم وزن کوله‌پشتی، فشار کمتری به بدن وارد شود. در این صورت می‌توان گفت این وسیله از نظر پزشکی بیشتر مورد تائید است.
البته نکته‌ای که در بسیاری موارد نادیده گرفته میشود نقش موثر معلمان در سلامت دانش‌آموزان است. کما این که برای جلوگیری از وارد آمدن آسیب‌های ناشی از کیف‌های سنگین بر دانش‌آموزان، معلمان باید با تدوین برنامه هفتگی مناسب و جلوگیری از حمل روزانه کتاب‌های اضافی، مانع سنگینی کیف دانش‌آموزان شوند.
کفش نه تنگ باشد، نه گشاد
کفشی از نظر طبی استاندارد است که از پای فرد محافظت کند. کفش باید کاملا روی پا را بگیرد. یعنی هر نوع کفش یا دمپایی که پا در آن لق بزند پوشش مناسبی از نظر طبی نیست.
این متخصص طب فیزیکی درخصوص ویژگی‌های کفش مناسب برای دانش‌آموزان توضیح می‌دهد: گاهی والدین برای فرزاندشان کفشی می‌خرند که بسیار به پایشان تنگ (کیپ) است.
یعنی به توصیه فروشندگان عمل می‌کنند که می‌گویند کفش پس از مدتی جا باز می‌کند. در حالی که این یک باور غلط است و کفش از همان ابتدا باید مناسب پا بوده و فرد در آن احساس راحتی کند. بهترین کفش برای دانش‌آموز کفش ورزشی است که اندازه‌اش با بند قابل تنظیم باشد، البته برای دانش‌آموزان دبستانی بهتر است به جای بندی، چسبی باشد تا بند آن به طور مکرر باز نشود.
وی با اشاره به این که کفش باید حداکثر نیم سایز از پا بزرگ‌تر باشد، یادآور میشود: در عین حال باید از خرید کفش‌های گشاد هم امتناع کرد. چراکه در این قبیل کفش‌ها فرد ناگزیر است از عضلات پا برای نگهداری کفش استفاده کند که از نظر پزشکی مناسب نیست. در حالی که باور اشتباه عموم بر این است که کفش راحت طبی، کفشی است که پا در آن لق بخورد و به پا فشار نیاورد. بعلاوه بهترین زمان برای خرید کفش عصر است چرا که پا در بزرگترین سایز خود قرار دارد.
کودکان، کفش پاشنه بلند نپوشند
دکتر ترکان کفش‌هایی با پاشنه بلند که فرم پا را عوض می‌کنند کفش مناسبی برای کودکان ندانسته و تاکید می‌کند: کفش بدون پاشنه هم باید لژ محافظی بین کف پا با زمین داشته باشد که سراسر پا از پنجه تا پاشنه را بپوشاند. چون کفش تخت و بدون پاشنه هم برای فعالیت مناسب نیست. از دیگر ویژگی‌های کفش مناسب برای دانش‌آموزان، وجود کفی است تا از برخورد کف پا با زمین محافظت کند از این‌رو کفی باید ضخامت مناسبی داشته باشد و نازک نباشد.
وی تاکید می‌کند: برخلاف باور عموم مبنی بر مناسب بودن کفش‌های مارک‌دار بسیاری از کفش‌ها با مارک‌های معروف در بازار از نظر طبی مشکل دارد و از پا محافظت نمی‌کند. بعلاوه دانش‌آموز نباید کفش چرم مصنوعی بپوشد، زیرا پا عرق می‌کند و هوا در کفش جریان ندارد. کفش باید طوری باشد که دانش‌آموز برای ساعت‌ها در آن احساس راحتی کند.
پونه شیرازی - دانش و سلامت