البته خود بیماری ممکن است چندان تازه نباشد و ما از خیلی قبل‌تر آن را بشناسیم؛ اما ربطش به فصل یا موسمی از سال در بسیاری از موارد با پژوهش‌های علمی جدید روشن میشود. جالب است که بعضی از این نتایج در نگاه اول بی‌ربط به نظر می‌رسد. مثلا ربط سرماخوردگی یا بیماری‌های مشابه آن با فصل سرما کاملا باورپذیر است، زیرا با تجربه زندگی روزمره ما براحتی جور درمی‌آید؛ ولی شاید ربط «تشدید درد زانوها» با فصل زمستان چندان باورپذیر نباشد. به عبارت دیگر، وقتی می‌شنویم زمستان دردهای مفصلی، بویژه آرتروز زانو را تشدید می‌کند ممکن است تعجب کنیم، اما این یک یافته کاملا علمی است. به گزارش مجله پریونشن، پژوهشی که اخیرا در نشریه بالینی درد منتشر شده، حکایت از آن دارد که مبتلایان به آرتروز زانو در زمستان بیشتر از سایر فصول سال شکایت می‌کنند. اما چرا؟
پژوهشگران برای پاسخ به این مساله گروهی از افراد مبتلا به آرتروز زانو را انتخاب کرده‌اند و آنها را به دو دسته تقسیم کرده‌اند. دسته نخست افرادی بودند که در طول زمان پژوهش ویتامینD کافی دریافت می‌کردند و آزمایش‌ها کمبودی در این زمینه نشان نمی‌داد. دسته دوم مبتلایانی بودند که در این مدت ویتامین D کافی به بدن‌شان نرسیده بود و به همین دلیل به کمبود این ویتامین نیز مبتلا بودند. با مطالعه دقیق وضع سلامت این افراد، در پایان کار مشخص شد که افراد دسته دوم بسیار بیش از افراد دسته اول از درد زانو شکایت داشتند. به‌علاوه زانوی افراد دسته اول عملکرد بسیار بهتری از زانوی افراد مبتلا به کمبود ویتامین D نشان می‌داد. یک نکته بسیار جالب در این پژوهش آن است که دو مشکل فوق را کاملا مستقل از وزن افراد سنجیده‌اند و این نتایج را به دست آورده‌اند. به عبارت ساده‌تر، فرد مبتلا به آرتروز زانو چه اضافه‌وزن داشته باشد و چه نداشته باشد، در صورت کمبود ویتامین D وضع بیماری‌اش وخیم‌تر خواهد شد.
توجه به این نکته مهم است که این پژوهش هرگز منکر تاثیر وزن افراد در میزان ویتامین D بدن آنها نمی‌شود. در واقع مطابق نتایج پژوهش‌های دیگر، چاقی به خودی خود بر میزان ویتامین D بدن تاثیری جدی دارد. یعنی هرچه وزن بدن از حالت طبیعی بیشتر باشد، احتمال ابتلا به کمبود ویتامین D بیشتر خواهد بود. بر این اساس افراد چاق، نه تنها به دلیل تاثیر مستقیم وزن بر زانوها بلکه به دلیل تاثیر وزن در کاهش میزان ویتامین D نیز، در آرتروز زانو باید وضع وخیم‌تری از افراد لاغر یا دارای وزن متناسب داشته باشند.دکتر تونی گلور، یکی از پژوهشگران دانشگاه فلوریدا می‌گوید: کمبود ویتامین D ممکن است به چند طریق بر زانوها تاثیر بگذارد. یکی آن‌که کمبود این ویتامین میزان التهاب را در بدن فرد بالا می‌برد. طبعا یکی از نتایج این افزایش التهاب افزایش درد ناشی از آرتروز زانو خواهد بود. مساله دیگر تاثیر این کمبود بر کیفیت استخوان‌های بدن است. پژوهشگران می‌گویند که کمبود بیش از حد سبب کاهش شدید کیفیت استخوان‌های بدن خواهد شد. دکتر گلور در ادامه هشدار می‌دهد که کمبود ویتامین D مشکل شایعی است. در واقع، مطالعه‌ای که اخیرا در نشریه تحقیقات تغذیه منتشر شده حاکی از آن است که میزان ویتامین D حتی در جامعه آمریکا نیز مشکلی مهم به حساب می‌آید. در واقع، این ویتامین در بدن 42 درصد آمریکایی‌ها به قدری کم است که می‌توان آن را «وضعیت خطر» نامید. اما در این میان زمستان چه نقشی دارد؟ در واقع بخش اصلی ویتامین D بدن در معرض آفتاب مستقیم تامین میشود. روشن است که در زمستان، که اکثر مردم از آفتاب چندانی بهره نمی‌برند، میزان ویتامین D کاهش چشمگیری خواهد یافت و در نتیجه عوارض آن نیز بیش از پیش خود را نشان خواهد داد.
اگر از وضع ویتامین D بدن‌تان اطمینان ندارید، یک آزمایش خون ساده کمک بسیار موثری است. در صورت ابتلا به کمبود این ویتامین، مصرف یک دوره چندماهه ویتامین D که البته میزانش را باید پزشک متخصص تعیین کند، خواهد توانست میزان این ویتامین را در بدن‌تان افزایش دهد، اما اگر آنچه تاکنون در این نوشته خوانده‌اید نتوانسته مجاب‌تان کند که کمبود ویتامین D مساله بسیار مهمی است، به این نکته توجه کنید که کمبود ویتامین D خطر بروز زوال عقل را دو برابر می‌کند.
مسعود ایثاری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
655