جام جم سرا: موتورسیکلت‌های بنزینی خیلی وقت است عمرشان را کرده‌اند، حالا وقت آن رسیده که عرصه را برای ورود نسل جدیدی از موتورسیکلت‌ها باز کنند. موتورهایی که به آنها لقب موتورهای پاک داده‌اند، نه صدایشان روی اعصاب است و نه قرار است دودی از آنها خارج شود که نفس شهرها را به شماره بیندازد. تکنولوژی‌ای که بیش از یک دهه است پایش به خیابان‌ها و معابر بسیاری از کلانشهرهای دنیا باز شده، قراراست به همین زودی‌ها برای اولین بار در تهران هم چشم‌ها به جمالش روشن شود.
دیر و زود دارد، اما سوخت و سوز ندارد. ابتدای کار قرار است اختیاری باشد، با تسهیلات تشویقی برای آنهایی که می‌خواهند در کاهش آلودگی هوای شهرشان سهیم باشند، اما در آینده نزدیک شرایط فرق خواهد کرد، موتورسیکلت‌های بنزینی باید از دور خارج شود، هیچ اما و اگری هم ندارد.
قرار است بزودی طرحی با همکاری مشترک دولت و مجلس نوشته شود که براساس آن در هفت کلانشهر کشور موتورسیکلت‌های بنزینی شماره‌گذاری نشود و همزمان با آن طرح جایگزینی موتورهای برقی با موتورهای بنزینی به اجرا درآید. همه چیز برای ورودشان آماده شده است، موتور برقی نسخه جدیدی است که برای مبارزه با آلودگی هوا و آلودگی صوتی در کلانشهرها پیچیده شده است، چون گفته میشود با جایگزین شدن موتورسیکلت‌های برقی با موتورهای بنزینی دیگر سهم 25 درصدی موتورسیکلت‌ها به عنوان یکی از منابع متحرک انتشار آلودگی هوا و سهم 48 درصدیشان در آلودگی صوتی به کلی حذف خواهد شد و آن وقت شاید بتوان امیدوار بود ساکنان کلانشهرهای آلوده روزهای بیشتری هوای پاک تنفس کنند.
ماجرای تردید موتورسواران
این روزها بیش از هر کسی آنهایی که روزشان را روی ترک موتورسیکلت‌های بنزینی به شب می‌رسانند، پیگیر اخبار مربوط به موتورهای برقی هستند. آنهایی که یا موتور وسیله امرار معاششان است یا وسیله‌ای که صرفا از آن برای تردد در سطح شهر استفاده می‌کنند.
جالب این که وقتی پای حرف‌هایشان می‌نشینیم، نوعی نگرانی و دغدغه از لابه‌لای گفته‌هایشان پیداست. رجبیان، یکی از همین افرادی است که بیش از یک دهه است موتورسیکلت بنزینی دارد و با این وسیله به عنوان پیک موتوری در یک اداره دولتی مشغول به کار است. وقتی از او درباره موتورهای برقی می‌پرسیم، چندان از این موضوع استقبال نمی‌کند.
او به ابهاماتی اشاره می‌کند که دغدغه بسیاری از صاحبان موتورهای بنزینی است که می‌خواهند در طرح خرید موتورهای برقی ثبت‌نام کنند، اما به دلیل همین ابهامات مردد هستند.
وی می‌گوید: از کجا معلوم که این موتورها به اندازه موتورسیکلت‌های بنزینی سرعت و قدرت داشته باشند بخصوص وقتی این موتور وسیله امرار معاش یک خانواده باشد. او حتی موتورهای بنزینی و موتورهای برقی را نیز با یکدیگر مقایسه کرده و می‌گوید: در شرایطی که همین حالا میشود با ده میلیون تومان یک موتور پالس هندی با مصرف بسیار کم خرید چرا باید برویم سراغ موتوری که برای اولین بار قرار است وارد کشور شود و اصلا نمی‌دانیم چطور کار می‌کند.
او تاکید می‌کند: نه فقط من بلکه فکر می‌کنم این گفته بسیاری از صاحبان موتورسیکلت‌های بنزینی است که تا وقتی موتورهای برقی امتحانشان را در کشور ما پس ندهند و مسئولان نگرانی‌های ما را از بابت کارکرد این موتورها، هزینه شارژ و موضوع تعمیرگاه‌ها برطرف نکنند، به ما حق بدهید که برای دل کندن از همان موتورهای به قول معروف قدیمی و بنزینی و تصمیم برای خرید موتورهای برقی مردد باشیم. شاید آن دسته از صاحبان موتورسیکلت‌های بنزینی که این روزها هنوز نتوانسته‌اند برای ثبت‌نام موتورهای برقی تصمیم بگیرند، اگر این گزارش را بخوانند راحت‌تر بتوانند درباره این که آیا می‌خواهند یک موتوربرقی خریداری کنند یا نه، تصمیم بگیرند.
موتورهای برقی از کجا می‌آیند
فقط چند ماه است که حرف آمدنشان همه جا پیچیده است، هرچند از آن موقع تا این روزها که خبر ثبت‌نام از متقاضیان برای پیش‌فروش این موتورها داغ است، برای رسیدن به اتفاق نظر جمعی درباره آمدن یا نیامدن موتورسیکلت‌های برقی وقت زیادی هدر نرفت، با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد مسئولان برای پیچیدن این نسخه به عنوان راهکاری برای کاهش آلودگی هوا دیر تصمیم گرفتند.
کلانشهرهای کشور ما اولین نقطه برای شروع کار موتورسیکلت‌های برقی نیستند چون آنها از حدود یک دهه پیش تاکنون پایشان به خیابان‌های کشورهایی مانند تایوان، چین، کره، ژاپن، استرالیا، آمریکا و ایتالیا باز شده است.
مدیرپروژه موتورهای برقی و حمل و نقل هیبرید شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به جام‌جم می‌گوید: بیش از یک سال برای بررسی‌های کارشناسی به منظور ارزیابی عملکرد موتورسیکلت‌های برقی در این کشورها وقت صرف شده است و در واقع نسل جدید موتورسیکلت‌ها در حالی وارد کشورما می‌شوند که این وسیله با گذشت بیش از یک دهه به بلوغ کامل در تکنولوژی رسیده است.
حسین افشین معتقد است پرونده موتورسیکلت‌های بنزینی خیلی پیشتر از اینها باید بسته می‌شد چراکه موتورسیکلت‌های بنزینی از همان حدود چهاردهه قبل که به کشور راه پیدا کردند تاکنون همچنان با همان تکنولوژی قدیمی چهار دهه پیش تولید می‌شوند و چون دغدغه اصلی درباره این موتورها صرفا قیمت ارزان آن بود همین موضوع باعث شد دستگاه‌های مسئول از توجه به دیگر مولفه‌ها غافل شوند.
افشین می‌گوید: بررسی‌های انجام شده در دانشگاه شریف نشان می‌دهد هر موتورسیکلت بنزینی حداقل به اندازه هشت خودروی یورو 2 آلودگی ایجاد می‌کند که بسیاری از کلانشهرهای دنیا سال‌ها پیش استفاده از تکنولوژی حمل و نقل پاک را در پیش گرفته‌اند. موتورهای برقی از آلودگی صوتی و آلودگی هوا مبرا هستند، اما این تنها ویژگی موتورهای برقی نیست. مدیر پروژه موتورهای برقی توضیح می‌دهد توان این موتورها 3000 وات است و باتری آنها هر سه سال یک بار باید عوض شود.
نگران شارژ موتورها نباشید
صاحبان موتورسیکلت‌های بنزینی سال‌هاست به فوت و فن‌های موتورهایشان عادت کرده‌اند و به قول معروف قلق آن را خوب یاد گرفته‌اند، مثلا به این عادت کرده‌اند که برای بنزین زدن به پمپ بنزین بروند، حالا اینکه به آنها گفته شود از این به بعد قرار است موتوری سوار شوند که به جای بنزین با برق کار می‌کند، برایشان جالب والبته با کلی ابهام و پرسش همراه خواهد بود.
این که موتورهای برقی چطور کار می‌کنند؟ چطور شارژ می‌شوند؟ کجا باید شارژ شوند؟ و پرسش‌های دیگر.
مدیر پروژه موتورهای برقی در این باره توضیح می‌دهد: شارژ کردن موتورسیکلت‌های برقی خیلی راحت است فقط کافی است دوشاخه را به پریز بزنید. با این حال برای این که موتور شما به طور کامل شارژ شود چهار ساعت زمان لازم است، اما اگر عجله دارید، می‌توانید به مکان‌هایی در سطح شهر که مخصوص شارژ کردن موتورهای برقی راه‌اندازی شده است، مراجعه کنید. این مکان‌ها به طور سریع ظرف 20 دقیقه موتورشما را شارژ کامل می‌کنند.
به گفته وی، قراراست اولین مکان شارژ سریع و فوری موتورهای برقی به طور آزمایشی در منطقه 12 تهران راه‌اندازی شود و بتدریج از این مکان‌ها در مناطق دیگری از شهر نیز ایجاد شود تا موتورسواران در هر نقطه از شهر که شارژ شان تمام شد، بتوانند مانند جایگاه‌های عرضه بنزین، موتورشان را شارژ کنند. با هر بار شارژ کردن این موتورسیکلت‌ها شما می‌توانید تا 100 کیلومتر پیمایش داشته باشید. حالا اگر خیلی اهل حساب و کتاب هستید و می‌خواهید بدانید هزینه برق موتورسیکلت برقی از لحاظ اقتصادی به نفع‌تان است یا این که به همان موتورسیکلت قدیمی‌تان بنزین بزنید ما جواب‌تان را می‌دهیم.
افشین می‌گوید: هر بار شارژ چهار ساعته موتورهای برقی که یک شارژ کامل محسوب میشود، معادل ریختن دو لیتر بنزین در باک موتور است با این تفاوت که هزینه شارژ چهار ساعته 210 تومان میشود در حالی که هزینه دو لیتر بنزین میشود 2000 تومان.
عبور موتورها از هفت‌خوان بررسی کارشناسی
از همان وقتی که خبر آمدن موتورسیکلت‌های برقی همه جا پیچید، کشورهای تولیدکننده زیادی داوطلب شدند که موتورهای برقی تولیدیشان را روانه بازار کشورمان کنند، اما ماجرا به این آسانی‌ها هم که فکر می‌کنید نیست چراکه به گفته مدیر پروژه موتورهای برقی باید از بین تنوع مدل موتورهای برقی آن نوعی انتخاب می‌شد که با ویژگی‌های آب و هوایی و جغرافیای زمین برای استفاده در شهرهای ما سازگاری داشته باشد. از آنجا که موتورهای برقی به طور آزمایشی قرار است برای اولین بار در پایتخت مورد استفاده قرار بگیرد پس بررسی و در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و جغرافیای زمین این کلانشهر در انتخاب بهترین نوع موتورسیکلت وارداتی قطعا مدنظر قرار گرفته است.
افشین توضیح می‌دهد: بسیاری از موتورهایی که برای بررسی آمده بودند استانداردهای لازم را نداشتند، ما سختگیرانه نگاه کردیم چراکه معتقدیم تکنولوژی‌ای که برای اولین بار قرار است وارد کشور شود، باید موفق باشد و این طور نباشد که موتور برقی وارد تهران شود و بعد همه بگویند این مشکلات را دارد و شما نمی‌دانستید بنابراین موتورهایی که تائیدیه گرفتند کیفیت بالایی دارند.
به گفته وی، تاکنون شش نوع موتورسیکلت متعلق به چهار شرکت از بین 20 نوع موتوری که معرفی شده بود پس از انجام تست‌های کارشناسی موفق به گرفتن تائیدیه شده‌اند، همچنین پنج شرکت دیگر هم هستند که تائیدیه مشروط به آنها داده شده و قرار است اشکالاتی را که داشته‌اند، رفع کنند و دوباره از آنها تست گرفته شود تا بتوانند محصولاتشان را عرضه کنند. این مقام مسئول درباره برخی از نکاتی که در انتخاب موتورهای برقی مدنظر بوده است توضیح می‌دهد: به طور مثال با در نظر گرفتن این نکته که شیب زمین در تهران از پنج تا 15 درجه متغیر است، موتورهای برقی این ویژگی را دارند که تا شیب 30 درجه هم با سرعت 40 کیلومتر بر ساعت حرکت کنند.
در ادامه گفته‌های مدیر پروژه موتورهای برقی و حمل و نقل هیبرید شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، ذکر این نکته ضروری است که وقتی با تعدادی از موتورسواران درباره سرعت موتورهای برقی گفت‌وگو کردیم آنها معتقد بودند این سرعت در مقایسه با سرعت موتورهای بنزینی پایین است که مدیر پروژه موتورهای برقی در پاسخ به این نگرانی می‌گوید: نسل فعلی موتورسیکلت‌های برقی که هم‌اکنون در دنیا هم به کار می‌رود دارای همین سرعت است و این فعلا سرعت استاندارد تعریف شده برای موتورهای برقی است.
افشین تاکید می‌کند: شرکت‌های واردکننده موتورهای برقی که استانداردهای مورد نظر را دارا هستند تقریبا از این لحاظ در سطح مشابهی از استانداردها قرار دارند و از نظر قیمت هم تفاوت چندانی با هم ندارند، با این حال براساس نوع و مدل، باز هم متقاضیان حق انتخاب خواهند داشت که موتورشان را از کدام شرکت واردکننده خریداری کنند.
راه‌اندازی تعمیرگاه‌های مجاز
یکی از نگرانی‌هایی که صاحبان موتورهای بنزینی را برای خرید موتورهای برقی مردد کرده نگرانی از بابت احتمال خراب شدن آنهاست.
آنهایی که چند سالی است بر ترک موتورهای بنزینی می‌نشینند حالا برای خودشان یک پا تعمیرکار موتور سیکلت هم شده‌اند. خیلی وقت‌ها در صورتی که موتورشان دچار نقص و مشکلی شود بدون این که نیازی به مراجعه به تعمیرگاه داشته باشند خودشان دستی به سر و گوش موتورشان می‌کشند و آن را دوباره راه می‌اندازند، اما در مورد موتورهای برقی چون فکر می‌کنند قراراست با تکنولوژی جدیدی آشنا شوند، از این بابت نگرانند که اگر موتورشان خراب شد آیا تعمیرگاهی وجود دارد که بتوان بدون دغدغه موتور را برای تعمیر به آنجا برد.
مدیر پروژه موتورهای برقی، اما خیال متقاضیان خرید موتورسیکلت برقی را از این بابت راحت کرده و می‌گوید: شرکت‌هایی که به عنوان واردکننده موتورسیکلت‌های برقی از چند کشور انتخاب شده‌اند، موظف هستند تعمیرگاه‌های مجاز موتورسیکلت‌های برقی را در نقاط مختلف شهر دایر کنند، ضمن این که هر کدام از شرکت‌های واردکننده در هر نوع و مدلی از موتورسیکلت‌ها برای محصولشان خدمات پس از فروش در نظر گرفته‌اند.
موتورهای برقی بزودی در 7 کلانشهر آلوده
تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، کرج و اهواز، هفت کلانشهر آلوده کشور است که اتفاقا سهم منابع متحرک در انتشار آلودگی در هوای این کلانشهرها بسیار بالاست که موتورسیکلت‌ها از این قاعده مستثنا نیستند.
این شهرها بیش از دیگر شهرهای کشور با بحران آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند بخصوص در روزهایی که آلودگی هوا از حد مجاز فراتر می‌رود و عرصه را برای انجام کار و زندگی روزمره به شهروندان ساکن این کلانشهرها تنگ می‌کند. همین موضوع باعث شده سازمان‌ها و دستگاه‌های متولی آلودگی هوا، با ارائه راهکارهایی به کنترل و کاهش این بحران کمک کند. در این زمینه مدیر پروژه موتورهای برقی از اتفاقی خبر می‌دهد که قرار است به همین زودی‌ها سرنوشت موتورسیکلت‌های بنزینی را در هفت کلانشهر آلوده کشور روشن کند.
به گفته افشین براساس طرح مشترکی که بزودی با همکاری دولت و مجلس ارائه خواهد شد، قرار است شماره‌گذاری موتورسیکلت‌های بنزینی در هفت کلانشهر آلوده کشور متوقف شود و همزمان با آن طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی با موتورهای بنزینی به اجرا گذاشته شود.
حالا باید منتظر ماند و دید با وجود تسهیلاتی که در نظر گرفته شده و مزیت‌هایی که مسئولان دستگاه‌های متولی درباره موتورهای برقی برمی‌شمارند، آیا صاحبان موتورسیکلت‌های بنزینی رغبتی به ثبت‌نام برای خرید نسل جدید موتورسیکلت‌ها از خود نشان خواهند داد؟
مسئولان امیدوارند با جایگزینی تدریجی موتورهای برقی در کلانشهرهای کشور که تهران در این زمینه پیشقدم شده است، در آینده نزدیک پرونده موتورسیکلت‌های بنزینی برای همیشه در کشورمان بسته شود؛ به این امید که این اقدام شهرهایمان را یک قدم به سوی آسمانی آبی و هوای پاک نزدیک‌تر کند.
پوران محمدی/ گروه جامعه