جام جم سرا: نکته مهم درباره خود کنترلی بر ادرار کودکان آن است که روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن در کودکان مختلف، متفاوت است. البته نگه داشتن ادرار در کودکانی با مثانه سالم که از نظر مغزی و نخاعی طبیعی باشند، معمولا حدود دو سالگی اتفاق می‌افتد. یعنی معمولا کودکان دو ساله قادرند طی روز ادرارشان را کنترل کنند، اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند و در مقطع چهار تا پنج سالگی، مراکز عصبی مغزشان این توانایی را به دست می‌آورد تا انقباضات مثانه را در خواب نیز کنترل کند.
با این حال بسیاری از والدین نسبت به شب‌اداری کودکانشان در سنین بالاتر احساس نگرانی می‌کنند و می‌خواهند بدانند این شرایط موقتی است یا مربوط به بیماری جدی دیگری است.
دکتر امیر ایجادی، فوق‌تخصص جراحی کلیه در گفت‌وگو با جام‌جم در این باره می‌گوید: شب‌ادراری در کودکان یک نشانه است و لزوما یک بیماری محسوب نمی‌شود. شب‌ادراری ممکن است جزئی از روند تکامل مثانه باشد که در سه تا پنج سالگی اتفاق بیفتد یا ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های خطرناک دستگاه ادراری یا مغزی ـ نخاعی محسوب شود.
اگر شب اداری سرشتی باشد
بررسی‌ها نشان داده است اگر یکی از والدین در کودکی مبتلا به شب‌ادراری بوده باشد به احتمال 30 درصد و اگر هر دو والد، شب‌ادراری را تجربه کرده باشند به احتمال 70درصد، فرزندشان به این عارضه مبتلا میشود. در چنین شرایطی علت ابتلای کودک به شب‌ادراری، سرشتی محسوب میشود.
به گفته دکتر ایجادی، آنچه در کودکان مبتلا به شب‌ادراری سرشتی اهمیت دارد این است که ابتدا باید بررسی شوند که عفونت ادراری نداشته باشند، چراکه شایع‌ترین علت اختلال رشد در بچه‌ها عفونت‌های ادراری است که شناخته نمی‌شود. به بیان دیگر، شب ادراری علامتی از بیماری‌های کلیوی و سیستم ادراری است. پس این مساله ابتدا باید از سوی والدین مورد بررسی قرار بگیرد. ولی شب‌اداری بویژه از نوع سرشتی در کودکی که اختلال رشد، کم‌خونی و ضعف ندارد خوش‌خیم تلقی میشود و پس از مدتی خود به خود برطرف میشود.
این اورولوژیست می‌افزاید: شب‌ادراری در کودکانی که فقط شب‌ها خود را خیس می‌کنند و طی روز با این مشکل روبه‌رو نیستند و علائمی از اختلال رشد را نیز بروز نمی‌دهند، خوش‌خیم محسوب میشوند، پس والدین نسبت به این نوع شب‌ادراری که با علامت‌های دیگری همراه نیست نباید نگران و در پی درمان پزشکی خاصی باشند، چراکه رفع این مشکل با برخورد صبورانه و به دور از تنش بتدریج ممکن است. البته ناگفته نماند گاهی شب‌ادراری ناشی از مشکلات احساسی و عاطفی در کودک است و گاهی حتی در کودکانی که استفاده از دستشویی را بدرستی آموخته‌اند نیز به دلیل بروز مشکلات عاطفی بروز می‌کند.
خواب‌سنگین‌ها، شب‌ادراری دارند
شاید ابتدا باورش منطقی به نظر نرسد، ولی واقعیات علمی نشان داده است کودکانی که به نوعی اختلال خواب مبتلا هستند یعنی خوابشان بسیار سنگین است، شب‌ادراری پیدا می‌کنند.
دکتر ایجادی با اشاره به این موضوع می‌گوید: این دسته از کودکان با سر و صدای زیاد هم از خواب بلند نمی‌شوند و اگر پیش از خواب، مایعات زیادی بنوشند قادر نخواهند بود برای ادرار کردن از خواب بلند شوند و به این دلیل خود را در خواب، خیس می‌کنند. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان داده است که بیش‌فعالی نیز میتواند در بروز شب‌ادراری موثر باشد که این موارد به بررسی و درمان‌های روانپزشکی نیاز دارد.
شب‌ادراری‌های خطرناک
فراموش نکنید شب‌ادراری به عنوان یک عارضه اولیه، خوش‌خیم محسوب میشود، اما در صورتی که به عنوان یک عارضه ثانویه مطرح باشد به بررسی دقیق پزشکی از بیماری‌های خطرناک‌تری نیاز دارد. در واقع، در نوع اولیه این عارضه، شب‌ادراری کودکان تا پنج سالگی طبیعی تلقی میشود و تداوم آن پس از این سن نیاز به درمان دارد.
دکتر ایجادی با تاکید بر این که والدین باید به نوع ثانویه شب‌ادراری بیش از نوع اولیه آن توجه داشته باشند، توضیح می‌دهد: کودکانی که در گذشته شب‌ادراری داشته‌اند و این عارضه در آنها رفع شده و پس از مدتی دوباره مبتلا به این مشکل میشوند باید از نظر ابتلا به تومور‌های مغزی و ضایعات مغزی و نخاعی مورد بررسی قرار بگیرند. حتی گاهی صرع و تشنج ابتدا خود را با بی‌اختیاری ادرار و شب‌ادراری بروز می‌دهد. پس شب‌ادراری ثانویه ممکن است خبر از بیماری‌های خطرناک و جدی مغزی نخاعی بدهد.(پونه شیرازی / گروه سلامت)