جام جم سرا: این در حالی است که دست‌کم مسئولان سازمان حج و زیارت می‌توانند با اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف، زائران را از کیفیت پایین برخی از هتل‌ها در شهرهای زیارتی مطلع کنند تا این افراد قبل از رسیدن به این مراکز خود را برای شرایط نامناسب آن آماده کنند.
اواخر هفته گذشته آخرین زائران عمره امسال (که از اواخر آذر 92 شروع و هفته گذشته تمام شد) به کشور برگشته و اوایل ماه صفر نیز اعزام زائران عمره از سر گرفته میشود.
افزون بر این اعزام زائران عتبات عالیات نیز آغاز شده است، در این میان از برخی مشکلات همیشگی زائران مانند تاخیر در پروازها، قدیمی بودن برخی ساختمان هتل‌ها و نبود سیستم‌های خنک‌کننده مناسب که بگذریم نمی‌توان از مشکلات دیگری که براحتی قابل پیشگیری است، گذشت.
نکته اینجاست مشکلاتی که تعدادی از زائران با آن روبه‌رو شده‌اند هیچ ربطی به مسائلی مانند ساخت و ساز و طرح توسعه در شهرهای زیارتی نداشته و فقط به علت نبود نظارت دقیق اتفاق می‌افتد، برای نمونه یکی از زائرانی که مدتی قبل از سفر عمره به کشور بازگشته، به جام‌جم می‌گوید: هنگامی که برای استراحت به هتلم در شهر مدینه رفتم متوجه شدم ملحفه تخت با سیگار سوخته شده و مسئولان هتل آن را تعویض نکرده‌اند. مشکل این زائر با مراجعه و پیگیری خودش سرانجام برطرف شد، اما باید یادآور شد هرچند بالا رفتن نرخ ارز کمی هزینه‌ها را بالا برده است،
اما مسئولان سازمان حج و زیارت برای ارائه چنین خدمات حداقلی‌ای از زائران پول زیادی دریافت می‌کنند.
زائر دیگری نیز درباره مشکلاتش در سفر به خانه خدا عنوان می‌کند: قبل از رسیدن به شهر مدینه تصور می‌کردم با هزینه‌ای که پرداخت کرده‌ام در هتل مناسبی اقامت می‌کنم، اما هتلی که به من دادند تقریبا شبیه مسافرخانه بود، وقتی مشکلم را با مدیر کاروان در میان گذاشتم، متوجه شدم بخشی از پولی که پرداخت کرده‌ام هزینه بلیت هواپیما بوده است، این در حالی است که اگر زودتر از ماجرا مطلع می‌شدم در کاروان دیگری ثبت‌نام می‌کردم تا در هتل بهتری اقامت کنم.
نارضایتی یک‌سوم از زائران عمره
نکته اینجاست که خود مسئولان سازمان حج و زیارت نیز از‌نامناسب بودن خدمات آگاهی دارند، زیرا سعید اوحدی، رییس سازمان حج و زیارت با اشاره به اینکه 30 درصد از هتل‌های شهر مدینه به دلیل کیفیت پایین خدمات از گردونه ارائه خدمات به زائران خارج شده است، به جام‌جم می‌گوید: مثلا در عمره اخیر دو هتل در مدینه منوره به دلیل طرح توسعه تخلیه شد و ناچار شدیم هتل تعدادی از زائران را جابه‌جا کنیم، به همین دلیل طبیعی است بخشی از امکانات از بین برود، اما امیدواریم سطح کیفی خدمات افزایش پیدا کند.
با توجه با اینکه مسئولان سازمان حج و زیارت تصمیم به تعویض 30 درصد از هتل‌ها گرفته‌اند، می‌توان نتیجه گرفت در عمره امسال(93 ـ 92) یک‌سوم از زائران در هتل‌های نامناسب اقامت داشته‌اند. این در حالی است که بعید به نظر می‌رسد مسئولان بتوانند هتل‌های مناسبی برای جایگزین‌شدن پیدا کنند.
نصرالله فرهمند، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی عمره سعادت در این باره به جام‌جم می‌گوید: قرار است این مقدار هتل از‌گردونه ارائه خدمات خارج شود، اما معیار این است که اگر بتوانیم هتل مناسبی را جایگزین کنیم هتل‌ها ی قبلی را از گردونه خارج کنیم.
وی با اشاره به اینکه زیرساخت‌ها در شهر مدینه مناسب نیست، ادامه می‌دهد: بیشتر هتل‌هایی که در 10 سال گذشته در مدینه ساخته شده به دلیل طرح توسعه تخریب شده است افزون بر این براساس قانون جدیدی که در این کشور تصویب شد حدود یک میلیون کارگر نیز از عربستان اخراج شده‌اند.
فرهمند درباره اینکه برخی از زائران از خدمات نامناسب هتل‌ها مانند تمیز نبودن ملحفه‌ها گله دارند، عنوان می‌کند: براساس قرارداد هتل‌ها باید هر سه یا دو روز یک بار ملحفه‌ها را عوض کنند، دستورالعملی نیز وجود دارد که براساس آن نظافت باید اجباری انجام شود، به همین دلیل اگر در این میان مشکلی باشد مدیر راهنما یا مدیر ایرانی مقیم هتل باید این موضوع را پیگیری کند.
مهدی حضوری، رییس ستاد مدینه سازمان حج و زیارت نیز در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: اشکال کار این است که سازمان اطلاع‌رسانی دقیقی نداشته و زائران بدون اطلاع دقیق از خدمات دریافتی به عربستان اعزام می‌شوند. این در حالی است که درجه هتل‌ها و ایستگاه‌های پروازی سبب تغییر قیمت میشود، برخی از هتل‌ها نیز بر حسب دوری یا نزدیکی مسافت به حرم درجه‌بندی شده است.
وی یادآور میشود: زمانی که زائر در هتل با مشکل روبه‌رو میشود باید ابتدا به مدیر کاروان اطلاع بدهد، البته در تمام هتل‌ها شماره مسئولان ارزشیابی، بازرسی وجود دارد و زائران می‌توانند با آنها تماس بگیرند.
جالی خالی نظارت بر سازمان حج و زیارت
محمد باقری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره به جام می‌گوید: نظارت مناسبی روی سازمان حج و زیارت وجود ندارد. با توجه به ساختاری که در این سازمان حاکم است به نظر می‌رسد آنها پاسخگوی سیستم نیستند بنابراین در سازمانی که نظارت وجود نداشته باشد طبیعی است تخلفاتی صورت بگیرد.
به گفته وی، برای رفع مشکلات در این حوزه باید نظارت‌ها تقویت شده و ساختار به‌گونه‌ای تغییر کند که نظارت‌پذیر شود.باقری تاکید می‌کند: نکته دیگری که سبب شده خدمات مناسبی به زائر داده نشود این است که به قول معروف این سازمان خودش می‌برد و می‌دوزد.
به گفته وی، رفع این مشکلات باید بجد مطالبه شود و کمیسیون فرهنگی مجلس برای رسیدگی به این مسائل باید وقت بگذارد.
علی طاهری، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در گفت‌وگو با جام‌جم در این باره یادآور میشود: در عراق زیرساخت‌ها مناسب نیست، برای بهتر شدن شرایط باید تعاملات بهتری با مسئولان عراق و عربستان انجام بگیرد.
به گفته وی، مردم می‌توانند مشکلات خود را در این باره به اعضای کمیسیون فرهنگی گزارش کنند تا نمایندگان آنها را با مسئولان سازمان حج و زیارت در میان بگذارند.
طاهری تاکید می‌کند: پول زیادی از زائران گرفته میشود، با توجه به این مبلغ باید امکانات بیشتری به زائران داد.
حقوق فراموش شده زائران
در این میان باید تاکید کرد به دلیل اینکه زائران زیادی در صف انتظار برای سفر به خانه خدا هستند و برای رفتن به این سفر به پس‌انداز خود دست نزده‌اند، مسئولان سازمان حج و زیارت باید درباره خدماتی که ارائه میشود، اطلاعات درست و دقیقی به زائر بدهند تا به این شکل زائر بعد از رسیدن به هتل در مدینه، مکه یا کربلا، شرایط هتل ناراحت نشود.
مسئولان سازمان حج و زیارت دست‌کم باید نقشه و مشخصات هتل‌ها را به طور کامل برای زائران توضیح دهند تا زائر پیش از سفر کاروان خود را تغییر داده و هتلی مناسب با خواسته‌های خود پیدا کند.برای رسیدن به این هدف، مسئولان حج و زیارت باید از مدیران کاروان‌ها بخواهند تا توضیحات کاملی به زائران ارائه کنند.افزون بر این سازمان حج و زیارت میتواند مشخصات و نقشه هتل‌ها را روی سایت خود قرار دهد تا به این شکل، زائران اطلاعات لازم را در اختیار داشته باشند.
باید تاکید کرد اکنون زائران خیلی دیر از شرایط هتل خود مطلع می‌شوند، زیرا در جلسات آموزشی‌شان، اطلاعاتی درباره هتل خود به دست می‌آورند. این در حالی است که تمامی مدیران کاروان‌ها نیز در جلسات آموزشی، اطلاعات کاملی در این باره به زائر نمی‌دهند. در حالی که سفر عمره مانند دیگر سفرهای توریستی نیست و نیازی به بازارگرمی از سوی مدیران کاروان‌ها ندارد، درواقع نمی‌توان به زائری که سال‌ها انتظار کشیده رویای هتل‌های شیک و مناسب داد.
برای برطرف شدن این مشکل، سازمان حج و زیارت باید در اطلاعیه‌ای که منتشر می‌کند، درباره نقاط ضعف و قدرت هتل‌ها اطلاعاتی به زائران بدهد.افزون بر این باید تاکید کرد که مسئولان سازمان حج و زیارت باید نظارت دقیقی روی هتل‌هایی که با آنها قرارداد می‌بندند، داشته باشند، زیرا برخی از زائران نیز از نامناسب بودن وضع ملحفه، روبالشتی، سرویس‌های بهداشتی و نظافت اتاق‌ها گله دارند.برای تکرار نشدن چنین مشکلاتی می‌توان پیشنهاد داد سازمان حج و زیارت مفاد هر قراردادی را که با هتل‌ها می‌بندد، در تابلوی اعلانات هتل نصب کرده و روی سایت سازمان قرار دهد. به این شکل زائران از حقوق خود مطلع شده و به عنوان نمونه می‌دانند مسئولان هتل باید هر چند روز یک بار ملحفه‌ها را تعویض کنند.
درباره کیفیت پایین خدمات در عتبات عالیات نیز با توجه به مناسب نبودن زیرساخت‌ها حداقل می‌توان از توان جمهوری اسلامی ایران در این کشور استفاده کرد و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را برای ساخت هتل مناسب و به صورت مشارکتی در این کشور تشویق کرد.
مهدی آیینی - گروه جامعه