به گزارش مشرق، مجید هدایتی‌نسب، رسانه تعاملی امکان پخش فیلم و سریال با قابلیت انتخاب و بازگشت به عقب، موسیقی، پخش زنده، بازی، موضوعات مربوط به آموزش، سلامت، ارائه خدمات دولت الکترونیک و سایر خدمات را بر بستر IP و از طریق تلویزیون، تبلت یا گوشی‌های هوشمند برای عموم مردم به ارمغان می‌آورد.
اواخر سال گذشته شرکت‌های ایلانرم‌افزار، مبین‌وان، بهسیما، پیک‌آسا، آی‌سیما و صباسل موفق به اخذ پروانه VOD با نام ایرانی سند (سامانه نمایش درخواستی) شدند که جهت مشخص شدن رسالت کاری رسانه تعاملی در ایران، میزبان مهدی نیامنش مدیر عامل شرکت پیک‌آسا و سهیل عالمی مدیر عامل شرکت ایلانرم‌افزار بودیم.
در بخش اول این نشست، مدیران مدعو از کشیده شدن صداوسیما به راه‌های مختلف در بحث آی‌پی مدیا، بومی‌سازی تکنولوژی رسانه تعاملی، سرافکنده شدن سلوشن‌های خارجی در برابر نمونه ایرانی، ابداع راهکارهای نوین برای جلوگیری از کپی شدن فیلم‌های تلویزیون اینترنتی تا رقابت بی‌معنای صداوسیما در این عرصه گفتند.
حال در بخش پایانی نشست رسانه‌های تعاملی که مشروح آن را در زیر می‌خوانید با چالش‌های پیش‌روی اجرای این پروژه ملی که سال‌هاست از اجرای آن عقب افتاده‌ایم، بیشتر آشنا خواهید شد.
- فعالیت بدون مجوز OTTهای خارجی (ابزار انتقال دهنده محتوای نوشتاری، عکس و فیلم از طریق بستر IP) در کشور تا چه اندازه بر زوال فعالیت‌های قانونی تأثیرگذار است و آیا صنعت VOD هم از این رویه دچار آسیب میشود؟
نیامنش: OTTها صنعت مکمل و رقیب VOD هستند با این تفاوت که تولید محتوا با کاربران این شبکه هاست.
OTTها تهدیدی برای VOD به نظر من OTT در ایران میتواند باعث اذیت VOD شود و دلیل این موضوع هم مشخص است؛ یکسری شرکت‌های بی‌هویت و حتی بی‌قید و بند در بازار کشور جولان می‌دهند و هر کاری دوست داشته بانشد، انجام می‌دهند.
اصلا منطق این کار را متوجه نمی‌شوم که چطور بدون هیچ ضابطه‌ای اجازه فعالیت به بیگانگان در این عرصه داده میشود و هیچ کاری هم به کار آنها نداریم.
با وجود این شرایط حضور OTTها در بازار قطعا تهدید بزرگی برای VODها و فعالیت‌های داخل کشور خواهد بود.
تنها راه حیات و رقابت در چنین فضایی، تولید محتوای فاخر به اندازه توان و دوری از محتوای زرد است. با ایجاد ارزش برای محتوا قادر خواهیم بود که مردم را به پرداخت پول برای دریافت سرویس ترغیب کنیم.
البته به هیچ عنوان مخالف کار کردن OTTها نیستم زیرا همین تلگرام در حال حاضر کار راه‌انداز است اما اینکه برنامه‌ای به راحتی و بدون هیچ قاعده‌ای در مملکتی دیگر بتازد چندان کار عاقلانه‌ای نیست.
- در واقع شما حامی تدوین آئین‌نامه ساماندهی OTTها هستید؟
عالمی: سرویس‌های ارتباطی بسیاری وجود دارد که بدون هیچ نظارتی در حال کار هستند و بسته به نوع حوزه فعالیت‌شان باید به کار آنها رسیدگی شود اما در حوزه کاری ما تهدید بزرگتر "بی‌نام کار کردن" وجود دارد.
سایت‌های فروش فیلم و ویدئو ریسک کشور هستند
در حال حاضر یکسری وب سایت جهت دانلود فیلم با امکان پرداخت از طریق کارت بانکی وجود دارد که نشان می‌دهد در سیستم بانکی کشور نیز رجیستر شده‌اند. این سایت‌ها محتواهای بدون مجوز نشر (Right) را بارگذاری و مردم هم خیلی راحت با اشتراکی 10-12 هزار تومانی در ماه، آنها را دانلود می‌کنند.
اصلا این شیوه فعالیت قابل درک نیست زیرا زمانیکه ما می‌خواهیم فیلمی بارگذاری کنیم، باید از 100 فیلتر بگذریم اما آنها خیلی راحت به کپی کاری مشغول هستند. به نظر من این موضوع ریسک بسیار بزرگی برای صنعت کشور است و باید به شکلی جدی موضوع ساماندهی را در دستور کار قرار دهیم.
جالب است چند وقت پیش برای تهیه چند فیلم کارتونی به سوپر مارکت رفتم و از قضا متوجه کد یکسان سه پَک DVD که شامل سه کارتون
- مجوز VOD که از سمت وزارت ارشاد به شما اعطاء شد، هزینه‌ای هم در بر داشت؟
عالمی: پروانه‌های اعطاء شده به ما کاملا رایگان بود اما یکسری پیش‌نیازها برای دریافت آن وجود داشت. به عنوان مثال داشتن زیرساخت مناسب و تجهیزات منصوبه در دیتاسنترها برای ارائه خدمات به 100 هزار کاربر از جمله مواردی بود که پیش از اعطای پروانه VOD مورد بازرسی قرار گرفت.
- دولت علاوه بر چشم پوشی روی حق لایسنس VOD، حق‌السهمی هم از محل فروش خدمات این حوزه طلب نکرد تا به این طریق کمکی به صنعت رسانه تعاملی کرده باشد اما چنین حمایت‌هایی در برابر تمامی چالش‌های احتمالی این حوزه نظیر رقابت ناعادلانه با OTTهای خارجی کافی است؟
نیامنش: بیشترین تمرکز باید روی شکل‌دهی بازار این حوزه باشد. در این راستا یکی از ریسک‌های بزرگ این است که وزارت ارشاد با نگاه بر ابعاد فرهنگی می‌خواهد بازار را شکل دهد در حالیکه وزارتخانه‌هایی مانند وزارت ارتباطات بیشتر دیدگاه اقتصادی دارند.
حقالسهم دولت از VOD همان مالیات پرداختی ماست نکته دیگری که اشاره کردید نادیده گرفتن حقالسهم دولت بود اما فعالان این عرصه از محل پرداخت مالیات، همچنان سهم دولت را پرداخت می‌کنند.
این موضوع مصداق همان رقابت ناعادلانه با بسترهای خارجی نظیر نتفلیکس است که بدون هیچ مجوزی، نیازی به پرداخت مالیات بابت فعالیت‌شان در کشور نخواهند داشت.
عالمی: بنده هم می‌خواهم بگویم وقتیکه مسئولان وزارت ارشاد عنوان کردند دولت از حقالسهم خودش گذشت به این معنی نیست هیچ سهمی از فعالیت VOD نمی‌گیرد بلکه دارندگان این پروانه هم مانند شرکت‌های دیگر باید مالیات بپردازند.
برخلاف شرکت‌های فرهنگی دارندگان VOD باید مالیات دهند
ضمن اینکه برخلاف شرکت‌های دیگر فرهنگی که از پرداخت مالیات معاف هستند اما ما باید حداقل 25 درصد از سودمان را مالیات دهیم.
- در بخشی از صحبت‌های دکتر نیامنش به فیلترینگ اقتصادی جهت راهکاری برای حمایت از تولیدات داخلی و توانمندی صنعت نرم‌افزاری اشاره شد؛ می‌خواهم بپرسم آیا با اتخاذ چنین تدابیری صنعت داخلی بخصوص در حوزه فعالیت شما (خدمات رسانه تعاملی) راهی برای جهانی شدن خواهد داشت و بازیگرانی چون شما قدرت برنامه‌ریزی صادراتی پیدا می‌کنند؟
نیامنش: در حوزه ICT حتما بایستی نهادی وجود داشته باشد که به حمایت از شرکت‌های دانش بنیان بپردازد و نحوه حمایت آن هم از میان برداشتن موانع روشن کسب‌وکار شرکت‌های این حوزه باشد.
حرف‌هایمان را می‌شنوند اما به دادمان نمی‌رسند مشکل امروز ما این است که همه شنونده موانع هستند و هیچ کس برای حمایت از تولید داخلی اقدامی نمی‌اندیشد. به عبارت دیگر هنوز متولی مشخصی در حوزه فعالیت ما وجود ندارد که مانع ایجاد شرایط رقابت ناعادلانه محصولات بومی با نمونه‌های خارجی شود.
بگذارید شفاف‌تر عرض کنم؛ رفع موانع کسب‌وکار یعنی فرضا نتفلیکس وارد بازار کشور شده و تصمیم دارد سرویس خود را با اشتراک ماهیانه مبتنی بر واحد پولی کشورمان (ریال) در اختیار کاربران ایرانی قرار دهد در اینجا نهاد مربوطه وارد میدان میشود و برای حمایت از بذر کاشته شده VOD جلوی این کار را می‌گیرد.
زیرا گشایش پای آن سرویس خارجی با پشتوانه قوی، بذر سرویس‌های داخلی را عقیم می‌کند. در حال حاضر جای آن نهاد خالی است.
حمایت، نیازمند نهادی با لابی قوی در حد شورای عالی فضای مجازی است آن نهاد باید به منزله پنجره واحدی با لابی قوی برای رفع معضلات کسب‌وکارهای ICT باشد و در شرایط ترسیمی برود و با ارگان‌هایی نظیر شورای عالی فضای مجازی، وزارتخانه‌ها، دستگاه‌های قضایی و اجرایی و نهادهای مربوطه صحبت کند تا بتواند رسالت خود را به انجام برساند.
البته نهادهایی همچون شورای عالی فضای مجازی و معاونت علمی در این زمینه به حرف‌هایمان گوش می‌دهند اما به دادمان رسیدگی نمی‌کنند.
دانستن زمان فیلترینگ اقتصادی خیلی اهمیت دارد.
مالیات شرکت‌های ICT نیم درصد بودجه است فرض کنید نتفلیکس و امثالهم فردا یا پس فردا وارد کشور شود و بعد اقدام به فیلتر کنیم، در چنین شرایطی کسی فیلتر آنها را نمی‌پذیرد.
روش‌های حمایتی دیگری هم نظیر صرف نظر از مالیات پرداختی شرکت‌های ICT است. طبق آماری که داشتم نیم درصد بودجه دولت از مالیات شرکت‌های ICT تأمین میشود که عدد بزرگی نیست و به راحتی میتوان از آن صرف نظر یا حداقل برای مدت چند سال این شرکت‌ها را از پرداخت مالیات معاف کرد.
عالمی: تمامی مواردی که اقای دکتر اشاره کردند درست است اما موضوع دیگر به نظرم حق کپی رایت است. وقتی یک برنامه ویندوز، آفیس یا... در بازار با قیمت دو هزار تومان فروخته میشود چه مزیت رقابتی برای شرکت ایرانی تولید کننده نرم‌افزار ایجاد می‌کند؟!
مخالفت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای با ضابطه‌مند شدن کپی رایت جالب است زمانیکه نظام صنفی رایانه‌ای هم تشکیل شد این موضوع را مطرح کردیم اما به نحو عجیبی همه با آن مخالفت کردند.
- دلیل مخالفت آنها که خودشان از فعالان بازار نرم‌افزار بودند، چه بود؟!
عالمی: فکر می‌کردند اگر رایت نرم‌افزارهای خارجی رعایت شود باید پول هنگفتی بابت نرم‌افزارهای نصب شده در شرکت‌شان بپردازند در حالیکه غافل از این بودند که این دغدغه برای مشتری هم ایجاد میشود و در چنین شرایطی می‌توانند نرم‌افزار داخلی را با شرایط رقابتی در بازار ارائه کنند.
باید رصد درستی نسبت به اشکالات موجود در این حوزه صورت گیرد و راه‌حل مناسبی برای آن در نظر گرفته شود.
- در حوزه تأمین محتوا و شکل دادن بانک اطلاعاتی سامانه‌های خود چه رویکردی در نظر گرفته‌اید و قرار است فیلم‌های خارجی را به چه طریقی تأمین کنید و در اختیار مخاطبان قرار دهید؟
عالمی: اگر محتوایی از گمرک و به شکل قانونی وارد کشور شود اصلا ارزان نیست و یک DVD حدود 20 دلار قیمت خواهد داشت.
نیامنش: پس با این حساب وقتی محتوایی خارجی خریداری می‌کنید، حق گمرک را چه می‌کنید؟
عالمی: برای محصولات فرهنگی با پروسه‌ای که گذاشتند اگر طرف شما یک شرکت رسانه‌ای صوتی تصویری معاف از مالیات باشد هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند. چون شما خرید را از او و او از آن طرف انجام می‌دهد.
روال قانونی دستیابی به محتوای خارجی نیامنش: بالاخره یکی این وسط باید قانون را دور بزند.
- یعنی برای دریافت محتوای مورد نیازتان باید حداقل به یک لینک غیرمجاز وصل شوید؟
عالمی: به هیچ عنوان اینطوری نیست. بگذارید روال رسیدن به محتوای صوتی و تصویری مورد نیاز را اینگونه شرح دهم که یک موسسه فرهنگی با معافیت از مالیات، محصولاتی را به شکل قانونی و پرداخت کامل هزینه‌های مربوط به نسخ اصلی خریداری می‌کند و ما هم نیازهایمان را با خرید لایسنس از طرف آن، پوشش می‌دهیم.
- با این حساب و مزیت قیمتی که ایجاد می‌کنید، مسیر فعالیت برای محصولات فرهنگی قاچاق نظیر CD و DVDهای موجود در بازار را مسدود خواهید کرد؟
عالمی: فعالیت به صورت رقابتی این مسیر را متصور میشود اما به شرطی که ارگان‌های ناظر بر محصولات قاچاق، مانع ورود محصولات فرهنگی با این خصوصیات به کشور شوند و جلوی فروشندگان بدون مجوز را بگیرند.
نوع دیگری از تهدید بر این حوزه سایه افکنده که منجر به رونق آن شده است؛ دوبله‌های رایگان فیلم‌های خارجی معضلی هستند که باید چارچوبی برای آنها لحاظ شود.
بسیاری از این اتفاقات که به عنوان معضل مطرح می‌کنیم، به واسطه اعمال محدودیت‌های خاص و سنگین بوده است. قطعا اگر صدور مجوز برای انجام یک کار قانونی زمان زیادی ببرد، متقاضیان به بی‌راهه کشیده می‌شوند.
- گسترده نبودن زیرساخت ارتباطی یکسان در کشور و عدم دسترسی به پهنای باند در نقاط دور افتاده را هم می‌توانیم به عنوان چالش و معضلی دیگر در روند توسعه سرویس‌های شما دانست؟
عالمی: شبکه مخابرات کشور بسیار باکیفیت شدهاست. شاید دسترسی به اینترنت در تمامی مناطق ممکن نباشد اما از اینترانت در بسیاری از نقاط تست گرفته‌ایم که جواب هم داده است.
دسترسی به VOD برای همه مردم کشور امکانپذیر است؟ جالب است بدانید در یکی از ده‌های استان مازندران تستی روی خطوط ADSL انجام شد که 12 مگابیت بر ثانیه سرعت دانلود اینترنت داد. حال با در نظر داشتن این موضوع، باید بدانید که دسترسی بر سرورهای داخلی خیلی بهتر از این است.
در حال حاضر چندین میلیون کاربر ADSL و 3G در کشور وجود دارد و سرویس‌های زیرساختی و ارتباطی هم به اندازه‌ای که باید کفایت کار ما را می‌کند. در واقع اکنون توانسته‌ایم روی بستر ADSL تفاوت قیمتی برای اینترنت و اینترانت ایجاد کنیم که اگر این کار را برای دیگر بسترهای ارتباطی هم انجام دهیم، موضوع حل شده است.
رسانه تعاملی چه میزان پهنای باند می‌خواهد؟ به طور کلی در حال حاضر مشکلی از منظر عرض باند وجود ندارد و کُدِک‌های جدید نیز سالانه منجر به کاهش عرض باند لازم برای ارائه سرویس‌ها میشود. چهار سال پیش برای ارائه سرویس VOD حداقل به 2Mbps پهنای باند نیاز داشتیم اما الان با یک مگابیت بر ثانیه هم می‌توانیم سرویس‌دهی کنیم.
- اشاره‌ای به تکنولوژی 3G داشتید و این نشان از تکیه شما به این فناوری جهت ارائه خدمات از طریق بستر تلفن همراه دارد اما در حال حاضر گوشی‌هایی که این نسل را پشتیبانی می‌کنند کاملا فراگیر نشده و به اندازه تمامی مشترکان موبایل نیست لذا برنامه‌ریزی توسعه‌ای شما در نقاطی که فاقد پهنای باند ثابت و سیار باشیم با کندی مواجه میشود. فکری برای این موضوع کرده‌اید؟
نیامنش: تا به خودمان بیاییم این مشکل حل شده است زیرا شیب رشد همراه اول و ایرانسل در ارائه خدمات 3G و 4G بسیار بیشتر از شیب رشد ماست. آنها یکی از درایورهای اصلی رشد این صنعت هستند زیرا به شدت دنبال استفاده مشترکان موبایل از دیتا هستند.
چالش اصلی سمت ارشاد است ریسک و چالش اصلی فعالیت در حوزه ما مربوط به بخش وزارت ارشاد و رقابت نابرابر میشود. در بخش تکنیکال با مشکل خاصی روبرو نیستیم.
- نقش امثال همراه اول و ایرانسل در شتاب‌بخشی به فعالیت‌های شما چگونه است؟
40 درصد ترافیک اینترنتی همراه اول، ویدئویی است نیامنش: همانطور که عرض کردم نقش آنها در فعالیت‌های ما بسیار پررنگ است. در حال حاضر 40 درصد ترافیک اینترنتی همراه اول مربوط به ویدئو است و این نرخ برای اپراتورهای دنیا روی 50 تا 60 درصد قرار دارد. قطعا تا سه چهار سال آینده سهم ویدئو در این اپراتور به 80 درصد هم می‌رسد.
شبکه‌های مخابراتی ایران به هیچ عنوان از دنیا عقب نیست.
عالمی: پیاده‌سازی نسل‌های جدید ارتباطی نظیر LTE شاید با ساختارهای شهری در تعارض باشد اما در حال حاضر شاهد هستیم که این نسل از فناوری با ساختار شهری ما خوب کار می‌کند. معمولا ساختمان‌ها مانع حرکت فرکانس‌های LTE میشود و در کشورهای رده اول دنیا شاهد این چالش هستیم.
- شما به دنبال ساماندهی محتوای صوت و تصویر در کشور یا به نوعی تحول در اقتصاد سینما هستید، چه تضمینی وجود دارد تا دسترسی غیرمجاز به سامانه‌های شما بلاک شده باشد و شاهد شکل‌گیری بازاری پنهانی از سمت دیگر ماجرا نباشیم؟
عالمی: در بخش امنیت و حفاظت از دارایی‌ها، سطح‌بندی‌های مشخصی را داریم. اینطور تصور کنید که افراد اسناد معمولی را در کشوی میزشان و اسناد گران‌تر را در گاو صندوق نگهداری می‌کنند.
علی‌رغم اینکه فناوری اطلاعات هم امکان تمامی این رده‌بندی‌های امنیتی را فراهم آورده است اما هیچگاه هیچ سیستمی در دنیا وجود ندارد که به طور 100 درصد نفوذناپذیر و ایمن باشد. در بسیاری از موارد شاهد لو رفتن اطلاعات سازمان‌های بزرگی نظیر ناسا و حتی کمپانی‌های ارائه کننده خدمات امنیتی بوده‌ایم که خودشان امنیت را ارائه می‌دادند.
VOD هزینه کپی CD و DVD را بالا می‌برد مدعی نیستیم که با ارائه VOD جلوی کپی CD و DVD را در کشور می‌گیریم زیرا این کار به راحتی انجام میشود و دستگاه‌هایی وجود دارد که از DVD اصلی به شکل هم‌زمان هشت نسخه کپی می‌کند.
سرویس‌های تعاملی امکان مشاهده فیلم و سریال را از طریق موبایل و ستاپ‌باکس با کیفیت HDMI فراهم می‌کند و همین موضوع باعث کاهش رغبت عمومی به DVDهای کپی و حذف دلالان میشود.
بعد از این مرحله وارد سیستم کدگذاری تصویری می‌شویم که اجازه کپی‌برداری از نمایشگر گوشی و تلویزیون را نمی‌دهد؛ بنابراین شمار بیشتری از واسطه‌گران که دست به کپی می‌زدند، با این روش حذف می‌شوند.
باز هم تأکید می‌کنم آمار جرم و جنایت هیچگاه در دنیا به صفر نمی‌رسد اما سعی می‌کنیم در این حوزه آن را به حداقل برسانیم و به مرور بر امنیت سیستم‌های خود بیفزاییم.
- گفته میشود پروانه‌های شما را مؤسسه رسانه‌های تصویری از سمت وزارت ارشاد اعطاء کرده، دلیل این واسطه‌گری چه بوده است؟
عالمی: پروانه‌ها را مستقیما وارت ارشاد به ما داده است.
نقش رسانه‌های تصویری در مجوزهای VOD رسانه‌های تصویری هم‌مان با شروع داستان ویدئوی خانگی در سال 72 شکل گرفت و اولین ویدئو رسانه رسمی کشور شد. کاری هم که در زمینه VODها انجام داد صرفا گره‌گشایی بود نه واسطه‌گری؛ واسطه‌گر به کسی گفته میشود که دنبال سودی باشد.
البته این مؤسسه یکسری کارهای دیگر نظیر بررسی فنی ادعای شرکت‌های متقاضی ارائه خدمات رسانه تعاملی را انجام داد اما نهایتا مجوز ما را از سازمان امور سینمایی و سمعی بصری کشور صادر کرد.
- واقعا راه‌اندازی رسانه تعاملی در کشور نیازمند این تعداد پروانه و مجوزی که برای متقضایان صادر شد، بود و آیا این رویه آینده صنعت را با چالش جزیره‌ای افتادن خدمات و سهم‌خواهی کسانی که به نیات دیگری این پروانه را دریافت کردند، مواجه نمی‌سازد؟
عالمی: با این دیدگاه موافق نیستم زیرا قبل از پیش کشیده شدن بحث پروانه VOD، مجوز صادر نمی‌کردند و به عبارتی دیگر مجوزها رانت شده بود. در وقاع کسانیکه موفق به اخذ مجوزی خاص در یک حوزه می‌شدند اقدام به دلالی و طلب پول هنگفتی برای واگذاری آن می‌کردند.
هر کس بخواهد میتواند پروانه VOD بگیرد
اگر در گذشته درصدد دریافت موافقتی اصولی می‌بودیم بایستی کلی معطل می‌شدیم اما الآن هر کس بخواهد میتواند بدون پرداخت پول و حق لایسنس، پروانه بگیرد.
اتفاقا در راستای صحبت و دغدغه شما، مجموعه‌ای متشکل از دارندگان پروانه VOD را شکل داده‌ایم تا به این شکل بتوانیم با یکدیگر کار کنیم و لذا آنجا هم مطرح شد که بهتر است دیگر در این زمینه پروانه‌ای صادر نشود اما مؤسسه رسانه‌های تصویری با این موضوع مخالفت کرد و گفت بگذارید هر کسی توانمندی دارد بیاید و بخشی از کار را بگیرد.
بازار رسانه تعاملی در آزادی کامل
بنابراین کسی از دریافت پروانه VOD منع نشده است. این موضوع باعث میشود کسانیکه توانایی نداشته باشند از دور رقابت‌ها حذف شده و سایرین رشد کنند.
به نظر من بازار آزاد خیلی بهتر از بازار محدود شده است زیرا در بازار محدود شده برخی می‌گویند اگر دست ما را باز می‌گذاشتند یا مثلا پروانه می‌دادند، چنین و چنان می‌کردیم اما در بازار آزاد هیچ کسی نمی‌تواند ادعای واهی کند.
- این آزادی علاوه بر اینکه میتواند امیدی واهی برای عده‌ای ایجاد کند که نتیجه‌ای جز شکست سرمایه‌گذاری‌ها در بلند مدت ندارد.
عالمی: اگر رقمی از متقاضیان دریافت پروانه گرفته می‌شد شاید این دغدغه ایجاد و حتی بحث پروانه فروشی پیش کشیده می‌شد اما در این بخش هیچ رقمی بابت حق لایسنس دریافت نکرده‌اند.
محدود کردن بازار نیز همانطور که گفتم باعث میشود همیشه یک مدعی باشد که حقش پایمال شده است. فرض کنید الآن بگویند قرار است 10 پروانه در حوزه‌ای خاص ارائه شود، چه کسی قادر است تعیین کند که پروانه باید به چه متقاضیانی اعطاء شود؟!
مقایسه پروانه‌های VOD با مجوز راه‌اندازی بانک
در حوزه‌های کلان مثل امور بانکی که بحث بر سر سرمایه‌گذاری‌ها است، نهاد تصمیم‌گیر رقمی را به عنوان حق پروانه فعالیت در نظر می‌گیرد. در این شرایط باید پشتوانه‌ای برای حاکمیت جهت ارائه پروانه وجود داشته باشد زیرا با سرمایه ملت طرف است.
در حوزه ارتباطات هم نمونه‌های مشابه فراوانی داریم؛ مثلا دولت برای اعصای پروانه‌های ارتباطات ثابت (FCP) رقمی را به عنوان حق لایسنس می‌گیرد و استدلالش هم این است وقتی شرکتی می‌خواهد به چند میلیون کاربر ارائه خدمات دهد و فیبرنوری بکشد پس باید حداقل مقدار مشخصی پول جهت تضمین این وعده‌ها داشته باشد.
حالا اگر کسی عقلش را به کار نیندازد و بدون توجه به شرایط، هزینه سنگینی را متحمل شود پای خودش هست.
- جالب است که اکثر شرکت‌های دارنده پروانه VOD به نوعی با اپراتورهای موبایل رابطه‌ای نزدیک دارند و تنها یک اپراتور اقدام به دریافت مجوز به صورت مستقیم کرده است. این موضوع کمی رقابت را ناعادلانه نمی‌کند؟
عالمی: قطعا در این موضوع اشکال وجود دارد. در دنیا هیچگاه اجازه نمی‌دهند کسی تبدیل به انحصار شود و برای جلوگیری از این پروسه، قوانین مشخصی دارند.
جای خالی قانون ضد انحصار به شدت احساس میشود در کشور ما به شدت جای خالی قانون ضد انحصار احساس میشود. شرکت دولتی AT&T را به واسطه انحصار خرد کردند تا در حوزه مخابرات بازیگران دیگری هم بتوانند رقابت کنند.
قانون ضد انحصار نه تنها برای ما بلکه برای تمام فعالان اقتصادی کشور یک ضرورت است. بخش‌های بزرگ اقتصادی در کشور داریم که همه چیز را یکپارچه در دست دارند و کسی نمی‌تواند با آنها رقابت کند، قانون ضد انحصار دقیقا به برخورد با این رویه می‌پردازد و منجر به رونق اقتصادی میشود.
مشکل ما در این است که قانون‌هایی این چنینی نداریم و اصلا در زمینه قانون‌گذاری پویا نیستیم. برخی قوانین ما به سال‌های 1338 و 1343 باز می‌گردد در حالیکه الان سال 1395 است.
قانون‌ها اگر بروز شوند بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور حل شده و حتی برخی دغدغه‌های کنونی از بین می‌رود.
- با توجه به اینکه مدیر عامل مؤسسه رسانه‌های تصویری عنوان کردند که اگر مشترکان VOD کمتر از 500 هزار کاربر تا آخر سال باشد این صنعت نمی‌تواند قد علم کند، چه برنامه‌ای در حوزه جذب مشترک به صورت مشخص دارید؟
عالمی: از بین مجموعه شرکت‌های این حوزه در حال حاضر آفرینک با 130 هزار کاربر، بیشترین اشتراک را دارد. تمامی شرکت‌ها برنامه و اهدافی به همین منوالی دارند که به نقل از آقای ابطحی اشاره کردید.
هدف‌گذاری ایلانرم‌افزار این است که برای سال جاری به 500 هزار کاربر برسد. البته نباید فراموش کنیم که مشترکان یک سرویس می‌توانند در سامانه دیگری از VODها هم اشتراک داشته باشند.
فضای رسانه تعاملی مانند جنگلی بزرگ است نیامنش: فکر می‌کنم در دو سال اول فعالیت هیچ کدام از VODها رقیب هم نشوند زیرا فضای رسانه تعاملی مانند جنگل بزرگی است که هر کدام از ما در گوشه‌ای از آن چادر زده‌ایم و اصلا مشخص نیست چه زمانی همدیگر را پیدا کنیم لذا ایجاب می‌کند هوای هم را داشته باشیم.
دغدغه اصلی تمامی ما شکستن ریسک‌های بازار و شکل گرفتن آن است و حتی حاضر هستیم در برخی موارد پاسکاری‌هایی با هم داشته باشیم تا بازار شکل گیرد.
عالمی: در تکمیل صحبت‌های آقای نیامنش باید بگویم هر کدام از شرکت‌های این حوزه در حال حاضر روی بخش‌های مشخصی از بازار تمرکز دارند مانند کودک و نوجوان، آموزش و...
- با توجه به اینکه پنج شرکت هم مجوزهای IPTV را از سازمان صداوسیما دریافت کرده‌اند که بخشی از خدمات آنها VOD است، آیا در بحث محتوا نیز با یکدیگر تفاوت دارید یا فقط مرکز صدور جوازها متفاوت است؟
عالمی: تا جاییکه می‌دانم هیچ مجوزی تا حال حاضر از سوی این سازمان صادر نشده است.
پروانه IPTV صداوسیما 70 میلیارد است کنسرسیوم‌های آسمان، باران تلکام، تراشه سبز، ایرانسل و آی‌سیما متقاضیان این پروانه بودند که حاضر به پرداخت ضمانت‌نامه 70 میلیاردی نشدند و تا جاییکه می‌دانم سراغ این موضوع نرفتند.
تکلیف ما با مجوزهای وزارت ارشاد مشخص است و تنها ما قادر به ارائه خدمات VOD در کشور هستیم. صداوسیما تنها مجوز پخش فراگیر یا برودکست را دارد و نمی‌تواند VOD دهد.
بسیاری تهیه کنندگان از قراردادهایشان با این سازمان ابراز گلایه می‌کنند زیرا طبق قراردادشان اگر می‌بایست فیلمی چهار بار پخش می‌شده اما 40 بار پخش شده است.
به هر حال صداوسیما بازاری برای بخش محتوایی کشور است و کسی جرأت نمی‌کند مقابل بازار آن بیستد و اغلب چشم پوشی می‌کنند.
نیامنش: در اصلِ مجوز IPTV صداوسیما مانده‌ام. چرا باید این رقم را تنها بابت تایم شیفتینگ به صداوسیما پرداخت کرد؟!
گل IPTV ارائه خدمات رسانه تعاملی است که آن هم پولی نمی‌خواهد لذا کسانیکه به دنبال پروانه صداوسیما هستند باید فکر اساسی کنند.
در حال حاضر متقاضیان این پروانه باید کل‌کل اساسی با صداوسیما داشته باشند تا قیمت لایسنس را به صفر برساند که در آن صورت ما هم می‌رویم و پروانه آنجا را هم می‌گیریم در غیر این صورت باید صبر کنند تا حرکت بعدی را شاهد باشند.
قطعا ارزش محتوای صداوسیما به این میزان نیست و کسانی مانند ایرانسل جهت دستیابی به باند فرکانسی 700 مگاهرتز متقاضی این پروانه شده‌اند. تنها مزیت این مزایده همین باند فرکانسی است.
پرداخت 100 هزار دلاری صداوسیما بابت پخش ماهواره‌ای عالمی: دقیقا داستان مربوط به باند فرکانسی 700 است. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هم اعلام کرد که صداوسیما نمی‌تواند این باند را در اختیار دیگران قرار دهد یا از آن کسب درآمد کند و هر کس خواهان دستیابی به این باند است باید از طریق رگولاتوری اقدام کند.
نکته جالب این است که صداوسیما برای پخش شبکه‌های تلویزیونی از ماهواره، پول پرداخت می‌کند. این سازمان به ازای هر ترانسپوندر ماهیانه 100 هزار دلار می‌پردازد. من برای چه باید به او پول دهم تا شبکه‌هایش را ماهواره‌ای پخش کند در حالیکه او باید به من پول دهد؟!
نیامنش: در حال حاضر داستان کاملا واضح نیست.
آرشیو دو ساله صداوسیما 500 میلیون ارزش دارد؟ پاییز سال گذشته می‌خواستیم آرشیو صداوسیما را بابت ارائه روی آفرینک خریداری کنیم اما چنان رقمی عجیبی به ما گفتند که دیدیم هیچ ارزشی ندارد. وقتی روی بستر خود کارتون‌هایی نظیر پلنگ صورتی و پت‌ومت را داریم چه نیازی هست که پولی هنگفت به این سازمان بدهیم؟!
- چه رقمی به شما پیشنهاد دادند؟
نیامنش: آنها بابت آرشیو دو ساله 500 میلیون تومان طلب کردند یعنی بابت هر دو سال باید این رقم را می‌پرداختیم. وقتی بالای 90 درصد محتوای کارتونی خارجی است و خودمان آنها را خریداری کرده‌ایم، هر چه فکر کردیم به نتیجه‌ای برای خرید آرشیو صداوسیما نرسیدیم.
- مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت اواخر سال گذشته عنوان کردند که ظرفیت پهنای باند کشور به چهار ترابیت بر ثانیه رسید، با این وجود تمامی بهانه‌های احتمالی از سوی ارائه دهندگان خدمات مبتنی بر بستر انتقال کشور گرفته شد. با این حال فکر می‌کنید درخواست دیگری از این شرکت من جمله رایگان کردن هزینه پهنای باند و تخفیف در ارائه تجهیزاتی مانند هم‌مکانی سرورها داشته باشید؟
عالمی: باید دید این اعداد و ارقامی که گفته میشود دقیقا مربوط به کدام بخش است. یک ظرفیت انتقال بین استانی داریم که مربوط به شرکت ارتباطات زیرساخت است.
امکان انتقال درون شهری نیز در اختیار شرکت مخابرات ایران قرار دارد. این دو بستر انتقال متفاوت از یکدیگر است.
نقاط تبادل ترافیک اقدام خوب زیرساخت بود اقدام مثبت دیگری که این شرکت انجام داده این است که نقاط تبادل ترافیک ایجاد کرده و هزینه‌ای بابت اینترکانکت دریافت نمی‌کند. به عنوان مثال اگر یک دیتاسنتر در یک شرکت اینترنتی وجود داشته باشد با لینک اینترکانکت زیرساخت استفاده از آن ظرفیت برای سایر شرکت‌های اینترنتی نیز فراهم است.
اندازه‌گیری‌هایی که از شبکه خود داشتیم، گویای این است که مشکلی برای انتقال نداریم.
نیامنش: حمایت از دیتاسنترها با این ابزارها (رایگان کردن پهنای باند، تخفیف در برق مصرفی و...) بهترین کار است زیرا باعث کاهش هزینه‌های تمام شده سرویس‌ها میشود و بالتبع قیمت برای مشترک نهایی کاهش می‌یابد.
پرداخت هزینه بابت آپ‌استریم در سرور شرکت‌های اینترنتی در واقع با چنین ابتکاراتی، صنعت ما هم زودتر خودش را نشان می‌دهد. خودمان هم درصدد بودیم تا برای سرویس آفرینک که از اینترانت استفاده می‌کند، پهنای باند رایگان بگیریم.
اصل هزینه سرویس‌های ما مربوط به پهنای باند است. جالب است روز گذشته هم دعوایی اساسی با شرکت خدمات دهنده‌مان بابت 30 ساعت قطعی ظرف دو روز داشتیم.
از آنها خواستیم که طبق قرارداد سطح خدمات، به ما بازپرداخت (جریمه) داشته باشند. در نظر داریم برای قرارداد بعدی سطح خدمات‌مان را تغییر دهیم.
در حال حاضر براساس SLA موجود، نهایتا 10 درصد از قرارداد را نمی‌گیرند در صورتیکه ممکن است کسب‌وکار ما بابت سرویس‌دهی بد، شکست بخورد.
عالمی: هزینه پهنای باند دیتاسنتری که ما استفاده می‌کنیم رایگان است. شرکت زیرساخت زمانیکه لینک ارتباطی بین شرکت‌های اینترنتی را به شکل رایگان برقرار کرد موجب شد تا ما هم وقتی آپ‌استریم (upstream) بالایی داشته باشیم، هزینه‌ای پرداخت نکنیم.
پهنای باند 10G رایگان داریم در حال حاضر یک لینک 10Gbps داریم که هزینه‌ای بابت آن پرداخت نمی‌کنیم مگر اینکه میزان دانلودمان بالا رود. اتفاقا شرکت‌های اینترنتی به واسطه ترافیک‌آفرینی که برای آنها می‌کنیم از این موضوع استقبال هم می‌کنند. تعجب می‌کنم که چطور دکتر نیامنش بابت این موضوع پول پرداخت می‌کنند.
در آمریکا موضوع بالعکس اینجاست و به واسطه سیستم Flat Rate، بابت یک لینک 10G باید 3500 دلار بپردازید اما از سمت کاربر پولی دریافت نمی‌شود.
- مزیت سرورهای پراکنده یا همان شبکه توزیع محتوا برای اراده سرویس‌های شما تا چه حدی است؟
عالمی: در مجموعه خودمان 400 سرور CDN داریم که در محدوده ایران نصب شده است. هشت سال است که این ثروت ملی را به وجود آورده‌ایم اما در این چند سال با محدودیت‌هایی مواجه شدیم که مانورمان پیرامون آن کمتر شد.
تکنولوژی CDNهای ایرانی قوی‌تر از آمریکایی‌هاست این موضوع در حالی محقق شده که سرویس‌دهنده‌های DCN آکامای، آمازون و... بابت سرویس‌هایی که ارائه می‌دهند به شدت پول می‌گیرند و بنابراین به صلاح است که فکر استفاده از دستاورد بومی باشیم تا به این واسطه حداقل هزینه‌های گزاف نپردازیم.
شروع کار ما در این عرصه با 18 سرور به صورت پایلوت بود. سرورهای CDN ما برخلاف نمونه‌های خارجی تا بخش Edge (مرکز مخابراتی) توسعه می‌یابد در حالیکه برای آنها تا دیتاسنتر است. با این حساب هزینه انتقال زیرساخت را پایین آوردیم.
- در پایان صحبت اجازه دهید باز هم به ماهیت کار VOD بپردازیم و این سوال را از شما فعالان عرصه رسانه تعاملی بپرسم که آیا با بلوغ VOD و اکران فیلم‌های سینمایی از این طریق، می‌توانیم پایانی برای عمر سینما حداقل تا 20 - 30 سال آینده متصور شویم؟
عالمی: سوال سختی است. سینما داستان متفاوتی دارد و صرفا فقط فیلم دیدن نیست. سینما به معنی تفریح کردن و شام خوردن با دوستان و اعضای خانواده بیرون از محیط خانه و کار است.
به همان دلیل که سال 1968 با آمدن تلویزیون، سینما منزوی نشد، رسانه تعاملی هم نمی‌تواند سینما را کنار بزند.
VOD به هواپیما، قطار و اتوبوس هم می‌رود ممکن است اکران فیلم را هم‌زمان با سینما روی VOD داشته باشیم اما سینما همیشه مخاطب خودش را داشته، دارد و خواهد داشت.
- برنامه‌ای برای ارائه سرویس VOD در سیستم حمل و نقل کشور از طریق هواپیما، قطار، کشتی، اتوبوس و... ندارید؟
عالمی: پروژه‌ای را دو سال پیش با عنوان "IP Media WiFi" تعریف کردیم که مختص پوشش نقاط در حال حرکت بود. مثلا دستگاه مربوطه در هواپیما، قطار یا اتوبوس نصب شود و مردم از آن طریق خدمت بگیرند.
هم‌اکنون از میان شرکت‌های دارنده پروانه VOD، شرکت مبین وان علاقه‌مندی در این زمینه نشان داده است.
در آنجا فقط تجهیزات را ارائه خواهیم کرد.
نیامنش: تمرکز ما هم در ابتدا این است که مشترکان آفرینک را به یک میلیون برسانیم و در مراحل بعدی کاربردهای دیگر را تعریف کنیم.