منظور از آسم کودکی، التهاب راههای هوایی کوچک اســت که به دنبال آن انقباض عضلات مجاری تنفسی رخ میدهد و به حالت خس‌خس و تند‌تند نفس کشیدن منجر میشود. در کودکان مبتلا به آسم، سوراخ‌های بینی باز میشود و هنگام تنفس، کشیدگی فضاهای بین دنده‌ای رخ میدهد. شاید ندانید،ولی برخی کودکان از بدو تولد به آسم مبتلا هستند که دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص بیماریهای عفونی اطفال درباره آن می‌گوید: ابتلا به تنگی نفس که بلافاصله بعد از تولد رخ میدهد به علل مختلفی اســت مثل نارسی سیستم تنفس و عفونت ریه که میتواند میکروبی‌یا ویروسی باشد. البته عفونت‌های مادرزادی که باعث التهاب و درگیری راههای هوایی میشود، میتواند ناشی از نرسیدن اکسیژن کافی به جنین در ساعات نزدیک به زمان تولد نیز باشد. البته همیشه در صورتی که نوزادی مبتلا به اختلال تنفسی شود، نمی‌توان علت مشکل او را آسم نامید و چنین تشخیصی به بررسی بیشتر نیاز دارد.
گناه آسم کودک بر گردن مادر!
شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که آیا زمینه ابتلا به آسم و آلرژی کودک را لزوما باید در دوران بارداری جست وجو کرد؟
این متخصص اطفال در پاسخ به جام‌جم می‌گوید: در صورتی که مادر یا پدر کودکی مبتلا به آسم باشند در هر مورد، 25 درصد احتمال ابتلا به آسم در کودکشان وجود دارد. ولی اگر پدر و مادر هردو مبتلا به آسم باشند این احتمال به 50 درصد می‌رسد. ابتلای سایر افراد خانواده به آسم و سایر بیماریهای آلرژیک مانند بیماری اگزما نیز احتمال آسم را در فرزند بیشتر می‌کند. البته مصرف سیگار توسط مادر درطول بارداری نیز احتمال ابتلا به آسم را در فرزند افزایش میدهد.
آسم از آلرژی می‌آید
جالب اســت بدانید حدود 80 تا 90 درصد بیماری آسم در کودکان از نوع آلرژیک اســت. در بزرگسالان نیز حدود 50 درصد بروز بیماری آسم، جنبه آلرژیک دارد.
دکتر سیروس شعبانی، فوق‌تخصص ریه با تاکید بر این که یکی از قوی‌ترین عواملی که فرد را مستعد آسم می‌کند سابقه آلرژی در خانواده اســت به جام‌جم می‌گوید: به همین علت در اطفال آسم آلرژیک شایع‌تر از نوع غیر آلرژیک این بیماری اســت. البته غیر از عامل وجود سابقه آلرژیک (پوستی یا تنفسی) در خانواده وجود عوامل آلرژی‌زا در محیط زندگی نیز میتواند کودکان را مستعد ابتلا به آسم کند. بی‌شک کودکانی که مبتلا به کهیر و اگزمای پوستی در ناحیه گونه‌ها یا پشت آرنج‌هایشان هستند یا به طور مکرر از آبریزش بینی، مشکلات آلرژیکی سینوس‌ها و انسداد تنفسی رنج می‌برند در معرض خطر آسم نیز قرار دارند.
دکتر شیروانی با تاکید بر تاثیر غذاهای آلرژی‌زا در بروز آسم توضیح میدهد: غذاهایی مانند شیر گاو، لبنیات، ادویه‌ها، میوه‌های ترش، ترشی‌ها، میگو و ماهی، سفیده تخم‌مرغ، برخی از حبوبات، آجیل، فندق، گردو، بادام و پسته که جزو مواد حساسیت‌زا محسوب میشود ممکن اســت باعث حمله آسم شود. همچنین استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها به صورت نامنظم نیز میتواند باعث بروز آلرژی شود.
وی می‌افزاید: مصرف آسپیرین نیز یکی از محرک‌های شناخته شده آسم اســت. بعلاوه هر دارویی ممکن اســت در یک بیمار، باعث ایجاد علائم آلرژی شود؛ بنابراین در بیماران آسمی مصرف دارو به صورت خود سرانه پیشنهاد نمیشود.
خطر ابتلا به آسم، همین نزدیکی اســت
به گفته دکتر شعبانی، درمان آلرژی بشدت به محدود کردن مواجهه کودکان با مواد آلرژن در محیط خانه مرتبط اســت. به این منظور برخی اقدامات را می‌توان انجام داد. از‌جمله آن که میزان رطوبت خانه را با باز کردن روزانه پنجره‌ها کاهش دهیم. در اتاق‌ها از فرش‌های پرز بلند استفاده نکنیم. ملحفه‌ها و رو بالشتی‌ها را مکرر بشوییم و اتو کنیم. نگذاریم ظرف‌های کثیف برای طولانی مدت داخل سینک آشپزخانه بماند.
این فوق‌تخصص ریه تاکید می‌کند: مواجه شدن با مواد تشکیل‌دهنده بدن حشراتی مانند سوسک و نیز موادی که از تشک‌های پشمی مانده یا بالش‌ها آزاد میشود یا موی بدن سگ و گربه آلرژی‌زا محسوب می‌شوند.
کودکان ، اسپری در دست!
بی‌شک، درمان شناخته شده آسم استفاده از اسپری‌هایی اســت با نام آسم یار و آسان نفس که دارو را به‌طور مستقیم وارد ریه می‌کنند.
اما دکتر شیروانی خطاب به خانواده‌ها‌یی که علاقه ندارند فرزندشان اسپری استفاده کند، می‌گوید: نمی‌توان به جای استفاده از اسپری از شربت‌ها یا داروهای دیگر استفاده کرد. پس مصرف اسپری لازم اســت و نه‌تنها باعث تخریب ریه نمیشود، بلکه باعث کم شدن التهاب راههای هوایی می شود. البته می‌توان از داروهای کمکی در درمان این بیماران سود برد، ولی مصرف داروهای استنشاقی اجباری اســت و تا وقتی لازم اســت، توسط پزشک ادامه می‌یابد و بتدریج کم یا قطع میشود؛ ولی ممکن اســت دوباره با شروع علائم، به استفاده از آنها نیاز باشد.
آسم کودکی درمان میشود
به‌طور تقریبی‌می‌توان گفت آسم از هر ده کودک، یک نفر و از هر 20 بزرگسال، یک نفر را مبتلا می‌کند. بعلاوه احتمال شروع آسم در هر سنی وجود دارد، اما بیشترین میزان بروز آن در کمتر از پنج سالگی اســت.
این متخصص اطفال با تاکید بر این که آسم کودکان ممکن اســت با افزایش سن بهبود یابد،می گوید: ولی در 50 درصد موارد، آسم کودکان در بزرگسالی به‌طور کامل بهبود می‌یابد. ناگفته نماند اگر کسی که در سنین کودکی مبتلا به آسم بوده و نیاز به مصرف دارو داشته اســت، اما بدون بهره‌گیری از درمان دارویی وارد بزرگسالی شود، احتمال بهبودش بسیار کم خواهد شد.
دکتر شعبانی نیز تاکید می‌کند: اصولا آسم دوران کودکی، یک بیماری خوش‌خیم اســت که معمولا با بالا رفتن سن و قبل از رسیدن به سن بلوغ در صورت بهره‌گیری از درمان دارویی و کنترل آلرژن‌ها در محیط خانه رفع میشود.
پونه شیرازی