آنها آموزش‌های مختلفی برای موقعیت‌های اضطراری می‌بینند و توانایی‌های بالایی دارند اما به نظر می‌رسد تصویری که از شغل آنها در میان مردم وجود دارد، تصویر جامعی نیست و بخش زیادی از مهارت‌های مهمانداران نادیده گرفته میشود. برخی افراد به دلیل «کلاس» وارد این شغل می‌شوند و برخی گمان می‌کنند دستمزدهای این شغل بالاست؛ اما یکی از جنبه‌های مهم شغل مهمانداری، هزینه‌های بالایی است که افراد برای رسیدن به این شغل می‌پردازند. در حال حاضر مهماندار شدن، برای کسانی که تمایل به ورود به این حرفه دارند، بین ۵/۵ تا ۶ میلیون تومان هزینه دارد، این در حالی است که بعد از تکمیل و گذراندن دوره‌های آموزشی، استخدام و جبران هزینه‌ها تضمین شده نیست.
برای آگاهی از جزییات روند آموزش و هزینه‌های مهماندار شدن و روند به کارگیری آنها در شرکت‌های هواپیمایی و درآمدهایی که می‌توان از این حرفه کسب کرد، با یک معلم مهماندار باسابقه گفت‌وگو کرده‌ایم. سعید علیزاده با سابقه ۲۱ ساله پرواز، در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» نکته‌های جالبی درباره این شغل بیان کرده که می‌خوانید.
مهمانداری جزو مشاغلی است که آموزش‌های پرهزینه و دشواری دارد. آنطور که سعید علیزاده، مهماندار باسابقه هواپیما توضیح می‌دهد، دوره‌های تخصصی آموزش مهمانداری ۶ تا ۸ماه طول می‌کشد و بین ۵/۵ تا ۶میلیون تومان هزینه دارد. علیزاده می‌گوید: هزینه گذراندن دوره‌های مهمانداری اکنون به حدود ۶میلیون تومان رسیده است؛ گویی این شغل نیز با تورم مرتبط شده، در حالی که دانش این حرفه در همه سال‌های گذشته یکسان بوده و دانشی سنتی است.
مهماندار هواپیما بودن اگرچه برای بسیاری از جوانان یک رویا است، اما نکته‌ای که مشتاقان ورود به دنیای مهمانداری نباید فراموش کنند، هزینه‌های گزاف آموزش‌های لازم برای ورود به این شغل است.
اگرچه در حال حاضر رشته مهمانداری در دانشگاه‌ها نیز تدریس میشود اما آنچه برای شرکت‌های هواپیمایی در جذب مهمانداران ملاک عمل و معیار است، مدرکی است که مهمانداران از آموزشگاه‌های خصوصی دریافت می‌کنند و مورد تایید سازمان هواپیمایی کشوری است. در واقع اگر کسی دانش‌آموخته مهمانداری در دانشگاه باشد اما مدرک دوره‌های مورد تایید سازمان هواپیمایی را نداشته باشد، شانس ورود به این حرفه را نخواهد داشت.
هزینه‌های گزاف مهماندار شدن
متوسط هزینه آموزش دوره‌های مهمانداری در تهران بین ۵/۵ تا ۶میلیون تومان است و در این زمینه باتوجه به آموزش‌های مختلف، بین آموزشگاه‌ها رقابت وجود دارد.
آنطور که علیزاده توضیح می‌دهد، به نظر می‌رسد در زمینه نرخ تعرفه آموزش‌های مهمانداری، مصوبه مشخصی از سوی سازمان هواپیمایی وجود ندارد و رقابت بین شرکت‌ها و نوع دوره‌هایی که برگزار میشود، تعیین‌کننده نرخ است. به‌عنوان نمونه برخی از آموزشگاه‌ها دوره‌های تخصصی زبان را به دوره‌های خود اضافه و هزینه بیشتری دریافت می‌کنند.
سازمان هواپیمایی به آموزشگاه‌های مهمانداری جواز تاسیس می‌دهد؛ جزییات دوره‌ها از سوی آموزشگاه‌ها به سازمان هواپیمایی اطلاع‌رسانی میشود و مربیان این آموزشگاه‌ها باید تاییدیه سازمان هواپیمایی کشوری را داشته باشند.
بازار کار مهمانداری
مهمانداری هواپیما علاوه بر اینکه «کلاس» یا «پُز» خاص خود را دارد، میتواند شغل درآمدزایی هم باشد؛ البته مانند هر شغل دیگری، نمی‌توان انتظار داشت در ابتدای ورود به این شغل، درآمد خوبی در انتظار افراد باشد.
علیزاده اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر بازار کار مهمانداران بسیار بهتر از گذشته شده و افراد می‌توانند ماهانه بین ۲ تا ۴میلیون تومان درآمد از این شغل داشته باشند؛ بنابراین شاید بتوان این شغل را جزو مشاغلی دانست که بازار کار خوبی دارد.
آنطور که این مهماندار توضیح می‌دهد، مهمانداری شغلی متشکل از مهارت‌های مختلف است. در واقع یک مهماندار میتواند پرستار، روانشناس و معلم خوبی نیز باشد و با داشتن این مهارت‌ها، همزمان با کار مهمانداری، در حوزه‌های دیگر نیز کسب مهارت کرده و بعد از پایان دوره مهمانداری، در بخش‌های اداری، آموزشگاه‌ها و... به کار گرفته شود. او تاکید می‌کند: حتی اگر بازار کار مهمانداری خوب ارزیابی شود، نمی‌توان درآمد را جاذبه نخست این شغل برای افراد دانست. در واقع اولویت افراد برای ورود به این حوزه باید علاقه باشد. موفقیت در این شغل بستگی به دانش، قدرت بدنی و رفتارهای هوشمندانه مهماندار دارد و اگر شخص بدون علاقه و شرایط لازم وارد این حرفه شود، نمی‌تواند دوام بیاورد.
سختی‌ها و زیبایی‌های مهمانداری
شناخت اندک مردم از شغل مهمانداری موجب بروز انتظارات بیجا از مهمانداران میشود. به گفته علیزاده این انتظارات نابجا، بخشی از سختی کار مهمانداران است. به‌عنوان نمونه، در مواقعی که مسافران بلیت هواپیما را در بازار سیاه و گران می‌خرند، انتظارشان از مهماندار چندبرابر میشود. به اعتقاد این مهماندار، در حال حاضر مردم این آگاهی را ندارند که با خرید بلیت هواپیما، در واقع زمان را خریداری کرده‌اند؛ نه سرویس را. برخی مسافران گمان می‌کنند وظیفه مهماندار، فقط سرویس‌دهی به آنان است اما علیزاده یادآور میشود این فقط بخشی از کار آنها و در واقع حدود ۱۰درصد کارشان است.
این مهماندار تاکید می‌کند: آمادگی برای امدادرسانی در مواقع اضطراری از مهمترین آموزش‌هایی است که مهمانداران دیده‌اند. او می‌گوید: انواع دوره‌های تئوری و عملی برای موقعیت‌های اضطراری یا فرود اضطراری و... در دوره‌های آموزش مهمانداری گنجانده شده و همه این دوره‌ها مهارت‌های مهمانداران در امداد و مدیریت موارد اضطراری را افزایش می‌دهد.
علیزاده معتقد است افرادی که وارد حرفه مهمانداری می‌شوند نباید با نگاه درآمدزایی وارد این حرفه شوند و در کنار ظاهر زیبای این شغل، باید دشواری‌ها و خطرات احتمالی آن را نیز در نظر داشته باشند. اما مهمانداری جنبه‌های مثبت نیز دارد. این شغل علاوه بر اینکه در نظر مردم شغلی «شیک» به شمار می‌رود، به گفته علیزاده شغلی است که با آن می‌توان همه جای دنیا را دید، مهمانداری حرفه‌ای است که در آن فرد هیچ‌گاه به تکرار نمی‌افتد و هر روز با انسان‌ها و موضوعات تازه سروکار دارد؛ بنابراین هیچ‌گاه در این شغل خسته نخواهد شد.
مشتری‌مداری، روانشناسی، فن بیان و مواجهه با موقعیت‌های اضطراری، ازجمله مهارت‌هایی است که مهمانداران فرامی‌گیرند و با تسلط بر این امور می‌توانند ناظم و مدیر کابین مسافران باشند.
علیزاده معتقد است در حال حاضر اگرچه مهمانداران چنین مهارت‌هایی دارند اما به‌دلیل آشنایی پایین مردم با این حرفه، استفاده چندانی از ابعاد شغل مهمانداری نمی‌شود و بیشتر مسافران انتظارات بیجا و غیرحرفه‌ای از مهمانداران دارند. او معتقد است بیشتر این مشکلات به دلیل ناآگاهی و نبود اطلاع‌رسانی مناسب از این حرفه است.
نکته آخر
مهمانداران هواپیما براساس مقررات ویژه‌ای فعالیت می‌کنند و پیرو همین مقررات نمی‌توانند ماهانه بیش از ۸۰ ساعت پرواز داشته باشند. مهمانداری با تصویب مجلس شورای اسلامی جزو مشاغل سخت قرار گرفته و شاغلان در این حرفه پیش از ۳۰سال کار بازنشسته می‌شوند؛ بنابراین اگر این گروه از شاغلان در زمان کار به‌عنوان مهماندار بتوانند مهارت‌هایی مانند معلمی و مدیریت را در خود تقویت کنند می‌توانند دوباره در شرکت‌ها به‌عنوان معلم هوانوردی یا در بخش‌های اداری، کار کنند.
*روزنامه‌نگار