چه عواملی هویت ما را می سازند؟ روابط مان با اقوام و دوستان، چیزهایی که دارا هستیم یا ارزش ها و معیارهایمان؟ به اعتقاد روانشناسان، هویت ما روی یکی از چهار ستون مرکزی و اصلی قرار گرفته اســت. کمی فکر کنید. چه چیزی شما را منحصر به فرد می سازد؟ هویت شما در رابطه با نقش هایتان در زندگی یا ترکیبی از پیشینه ی خانوادگی، تجربیات، رویا و آرزوها؟ با وجود آنکه همگی به نحوی منحصر به فرد هستیم، روانشناسان دریافته اند که به چهار طبقه ی شخصیتی بر اساس توجه خاصی تقسیم می شویم که بر ابعاد و جنبه های مختلف زندگی مان داریم. عده ای، توجه خاص خود را عمدتاً به روابط خود با دیگران معطوف می کنند. بنابراین نظرِ دوستان، همکاران و اقوام آنها نسبت به خود، همان هویت واقعی آنها را تشکیل می دهد. هویت برخی از افراد محرمانه تر اســت، زیرا بر اساس احساسات و افکار شخصی شکل گرفته و کمتر در برابر دنیای پیرامون شان آشکار می گردد. می توانیم هویت واقعی خود را در زمینه هایی مانند ملیت، فرهنگ یا جنسیت خود نیز پیدا کنیم. علاوه بر آن، ممکن اســت هویت واقعی ما با هویت واقعی اطرافیانمان ادغام شده باشد به این معنا که زمانی از خود احساس رضایت کامی پیدا می کنیم که ارتباطی صمیمانه و محبت آمیز با دیگران برقرار می سازیم. با این حال، هویت واقعی ما عمدتاً بر روی طرز تربیت خانوادگی مان، فرهنگی که در آن بار آمده ایم و تجربیات خردسالی مان قرار می گیرد. با وجود آنکه چهار ریشه ی مجزای هویتی وجود دارند: فردی، اجتماعی، اکتسابی و ارتباطی، هیچ فردی را نمی توان بهتر از دیگری در نظر گرفت. در عوض، مهم این اســت که بتوان ویژگی های مفید و مثبت هر گروه را کسب کرد و این نکته را باید در نظر گرفت که هویت ما می تواند به یک سمت در حرکت باشد. به عنوان مثال، ممکن اســت یک فرد از هویت اجتماعی بسیار بالایی برخوردار باشد و به دیگران در زندگی و کارشان کمک کند، ولی این به قیمت از دست رفتن هویت فردی اش تمام شود. پس، تعادل کلید موفقیت اســت. با پاسخگویی به سؤالات این تست شخصیتی می توانید نقاط قوت و ضعف شخصیتی خود را شناسایی کنید و برای تقویت نقاط ضعف خود تلاش نمایید.
ممکن اســت هویت شما عمدتاً روی یک یا دو یا هر چهار ناحیه استوار باشد. مهم این اســت که آیا از این جنبه ها رضایت دارید یا نه و آیا در انتخاب های زندگی تان از طریق کار، عشق و دوستی به خوبی نمایان می شوند یا خیر. پس از آنکه تصویری واضح تر از هویت خود پیدا کنید،
می توانید دریابید که آیا از خویشتن واقعی خود رضایت دارید یا نه. همچنین باید دریابید که آیا هویت تان، انتخابی اســت یا بر شما تحمیل شده اســت. مثلاً آیا احساس می کنید در حالی که عملاً از صرف وقت به تنهایی بیشتر لذت می برید، دائماً به شما گوشزد می شود که باید اجتماعی تر عمل کنید؟ بدون در نظر گرفتن نوع هویت تان، خودآگاهی ها عاملی مهم در همه ی تغییرات محسوب می شود. از طریق آن می توانید آرایش و ترتیب فردی فرهنگی و ژنتیکی خود را تغییر دهید. مثلاً اگر در خانه شاغل هستید ولی هویتی به شدت اجتماعی دارید، می توانید انتخابهایی تفریحی صورت دهید تا آن بخش از هویت تان رضایت پیدا کند و به این شکل تعادلی بین هویت واقعی خود و هویت ایده آل تان ایجاد نمایید. برای هر یک از پاسخ های خود به این شکل، امتیاز محسوب کنید:
از نظر من، اهمیتی ندارد(1)
از نظر من، کمی اهمیت دارد(2)
از نظر من، تا حدی اهمیت دارد(3)
از نظر من، خیلی اهمیت دارد(4)
از نظر من، به شدت اهمیت دارد(5)
+- روابط من با عزیزانم...
*- حرکات، رفتار و اثری که از خود بر روی دیگران می گذارم...
•- ارزش ها و معیارهای فردی و ملاک های اخلاقی ام...
O- فرهنگم...
+- برقراری ارتباطی صمیمانه با دیگران...
*- محبوبیت من در نزد دیگران...
O- زبان من، مانند لهجه و لحن و آهنگ کلامم...
+- در میان گذاشتن تجربیات مهم و ارزشمند زندگی ام با دوستان صمیمی ام...
•- احساسات و عواطفم...
*- تمام چیزهایی که دارا هستم...
O-پیشینه و تاریخچه ی خانوادگی ام...
*- تمایلم نسبت به منحصر به فرد بودن و داشتن وجه تمایز از دیگران...
+- تمایلم به درک احساسات و افکار صمیمی ترین دوست یا یکی از عزیزانم...
•- تخیلات، آرزوها و رویاهایم...
*- ویژگی های ظاهری ام، مانند قد، وزن و شکل چهره ام...
+- دوست خوب بودن برای افرادی که واقعاً دوستشان دارم...
O- تشکیل دادن بخشی از نسل های متعدد خانوادگی ام...
•- افکار، اندیشه ها، نظرات، عقاید و ایده هایم...
*- سابقه و آبرویم و طرز تفکر دیگران در مورد من...
O- احساس غرورم نسبت به ملیت و وطنم...
نتیجه تست
حالا امتیازات خود را با در نظر گرفتن سمبل سؤالات با هم جمع کنید و نتایج را در زیر مشاهده فرمایید:
امتیاز O
امتیاز *
امتیاز +
امتیاز •
اگر بیشترین امتیازتان در گروه + قرار می گیرد:
شما از هویتی ارتباطی برخوردار هستید. به این معنا که هویت شما مبتنی بر روابط نزدیک تان اســت و از صمیم قلب مایلید با دیگران یکی شوید. شما خواهان دستیابی به صمیمیتی عمیق و اصیل هستید تا آرزوها و افکار و احساسات عزیزانتان را درک کنید. نقطه قوت شما در این اســت که از نزدیک بودن و همراهی با دیگران لذت می برید و می خواهید روابطی عمیق و حمایتگرانه با دیگران برقرار سازید. برای شما داشتن روابطی صمیمانه و واقعی لذت بخش تر از ارتباطهای سطحی و مقطعی با دیگران اســت و از این رو برای حفظ روابط نزدیک و صمیمانه ی خود نهایت تلاش خود را به کار می بندید. نقطه ضعف شما در این اســت که اگر زیادی در روابط خود با دیگران غرق شوید، ممکن اســت هویت واقعی خود را در آنها گم کنید. رمز یافتن تعادل در این زمینه، رضایت و توافق دو جانبه اســت. پس بهتر اســت همانقدر از خود در ارتباطهایتان مایه بگذارید که در عوض محبت می بینید.
اگر کمترین امتیاز را از گروه + کسب کرده اید، یعنی از هویت ارتباطی ضعیفی برخوردارید و خود را به شکل یک جزیره در نظر می گیرید. به این معنا که با دیگران احساس همدردی نمی کنید و از اینکه روابطتان با دیگران، اثری روی ابعاد زندگی تان نمی گذارند، به خود می بالید. بهتر اســت بدانید که روابط نزدیک انسانی با حس خوشبختی و شادمانی ارتباط مستقیمی دارند. بنابراین توصیه می شود که کمی بیشتر به اطرافیانتان توجه کنید. افرادی که آنها را به خود نزدیک می دانید عبارتند از: همسر، دوستان و خانواده تان و آنها در شکل دادن به شخصیت شما نقش مهمی را ایفا می کنند. جمله ی مورد علاقه تان این اســت:«من صمیمی ترین دوست... هستم.»
اگر بیشترین امتیازتان در گروه * قرار می گیرد:
شما از هویتی اجتماعی برخوردار هستید. به این معنا که به شدت تحت تأثیر روابط تان با دیگران قرار می گیرد و هویت شما مبتنی اســت بر آنچه از طرز تفکر دیگران نسبت به خود در ذهن دارید. شما به خوبی با دیگران کنار می آیید و روابط دوستانه ی بسیار عمیقی برقرار می کنید و از مشاغلی لذت می برید که لازمه شان روابط مسالمت آمیز و دوستانه با همکاران اســت. نقطه قوت شما در این اســت که بسیار فداکار، نوع دوست و از خود گذشته هستید و از جان و دل برای دیگران مایه می گذارید. شما برای حفظ روابط خود با دیگران سخت تلاش می کنید. از این رو، از تنها شدن در امان باقی می مانید و دوستانتان در غم ها و شادی ها کنارتان باقی می مانند. نقطه ضعف شما در این اســت که در معرض خطر نگرانی بیش از حد و وسواس گونه نسبت به آبرو و حیثیت خود قرار دارید. ممکن اســت به وفور دچار احساس خجالت و شرم زدگی نیز بشوید و حتی این نگرانی بیش از حد و غیرعادی شما طوری انعکاس پیدا کند که در اجتماع دچار ترس و احساسات منفی شوید.
اگر کمترین امتیاز را در گروه * کسب کرده اید، یعنی با وجود آنکه شناخت کامل از خود و خشنود ساختن خویش برایتان مهم اســت، طرز تفکر دیگران در جمع برای شما بی نهایت حائز اهمیت اســت. بهتر اســت بیشتر از این نسبت به دیگران از خود علاقه و احترام نشان دهید و از پوسته خودساخته ی سخت خود خارج شوید. پیشینه و نقش های اجتماعی تان، نقش بسیار مهمی را در شکل دادن به شخصیت شما ایفا می کنند. جمله ی مورد علاقه ی شما این اســت: «من در محل کارم، فردی محبوب هستم.» یا«من در خانواده ام، رکن اصلی محسوب می شوم.»
اگر بیشترین امتیازتان در گروه • قرار می گیرد:
شما از هویتی فردی برخوردار هستید. به این معنا که بیشتر بر روی ایده ها، عقاید، نقطه نظرات، ذکاوت، آرزوها و اهداف فردی خود متمرکز هستید. هویت واقعی شما از طریق افکار و احساساتتان شکل می گیرد و واکنش های عاطفی و حس منحصر به فرد بودن شما برایتان بسیار اهمیت دارند. شما خویشتن باطنی و محرمانه ی خود را به عنوان نسخه ی واقعی خود تلقی می کنید. هویت فردی ارتباط مستقیمی با درون نگری دارد. شما فردی اندیشه ورز و فکور هستید و برای ارزش ها اهمیت زیادی قائلید.
نقطه قوت شما در این اســت که از انسجام شخصیتی بالایی برخوردارید و در قضاوت های خود نسبت به دیگران، با عدل و انصاف کامل رفتار می کنید. شما برای بروز رفتار اجتماعی بر ارزش ها و معیارهای درونی تثبیت شده خود تکیه می کنید. نقطه ضعف شما در این اســت که چون بیش از حد به ارزش های فردی تان متکی هستید، خود را از دیگران به صورت تافته ی جدا بافته می دانید و نمی توانید با آنها احساس نزدیکی و صمیمیت پیدا کنید. پس لازم اســت که برای یافتن احساس راحتی با دیگران و بهتر عمل کردن در روابط خود، تلاش بیشتری صورت دهید.
اگر کمترین امتیاز را در گروه • کسب کرده اید، یعنی از توانایی گذران وقت به تنهایی و احتمالاً اندیشیدن به خود و معیارهای فردی تان برخوردار نیستید. بنابراین، بهتر اســت از طریق صرف اوقاتی در تنهایی و تعمق در افکار و احساسات درونی، شناخت بیشتری از خود پیدا کنید. ویژگی ها، ارزش ها، معیارها، قابلیت ها، توانایی های فردی تان، نقش بسیار مهمی را در شکل دادن به شخصیت شما ایفا می کنند. جمله ی مورد علاقه تان این اســت:«من فردی متفکر هستم.»
اگر بیشترین امتیازتان در گروه O قرار می گیرد:
شما از هویتی اکتسابی برخوردارید. به این معنا که بیشتر بر روی پیشینه ی خانوادگی، ملیت، میراث های خانوادگی و اعتقادات مذهبی تان متمرکز هستید. قویاً احساس می کنید که نژاد، جنسیت یا ملیت تان، هویت واقعی شما را شکل می دهند. از این رو، بیشتر مواقع احساس امنیت، با ثباتی، تعهد و ثمربخشی را تجربه می کنید. نقطه ی قوت شما در این اســت که کمتر احتمال دارد از راه زندگی خود منحرف شوید و به خاطر باورهای مذهبی ریشه دارتان از بسیاری از خطرات و گمراهی ها در امان باقی می مانید. در گروه، فردی متعهد و با وجدان هستید که با تمام وجود مایل به همکاری و تشریک مساعی هستید. نقطه ضعف شما در این اســت که به سختی می توانید باور کنید که قادر به تغییر دادن و بهبود اوضاع هستید، چون آن چنان به برخی مسائل پایبند هستید که حتی اندیشه ی تغییر شما را به وحشت می اندازد و احساس امنیت را از وجودتان دور می سازد.
اگر کمترین امتیاز را از گروه O کسب کرده اید، یعنی در خطر گمراه شدن از راه درست زندگی تان قرار دارید و گاهی دچار احساس ناخوشایند خلاء و پوچی شده و فکر می کنید که به هیچ چیز و هیچ کجا تعلق ندارید. در این صورت، بهتر اســت در فعالیت های گروهی مانند ورزش های دسته جمعی شرکت کنید. با همسایگان خود مراوده برقرار سازید و در امور نیکوکارانه حضور داشته باشید. طبقات و گروه های اجتماعی که به آنها تعلق دارید، نقش بسیار مهمی را در شکل دادن به شخصیت شما ایفا می کنند. جمله ی مورد علاقه شما این اســت:«من ایرانی هستم.» یا«من زن یا مرد هستم.»
منبع: نشریه راه زندگی شماره 285