سر و صدا و پوشش خبری موضوع حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور در سایت‌های فارسی‌زبان و به تبع آن در سایت‌های معتبر خبری حوزه‌ی تکنولوژی مانند 9To5Mac و TechCrunch با حذف اپلیکیشن iOS دیجی‌کالا شروع شد، چیزی که ما در دلیون از ۴ هفته‌ی قبل با آن درگیر بودیم اما ترجیح دادیم موضوع را در سکوت حل کرده و حساسیت دوچندان ایجاد نکنیم.
ماجرا از آنجا شروع شد که بیش از ۴ هفته‌ی قبل ما یک بروزرسانی برای اپ iOS دلیون ارسال کردیم که از قضا تغییرات آن اصلا مربوط به بخش پرداخت نبود و اصولا در طی ۶ ماه گذشته و از زمان اضافه کردن درگاه پرداخت اینترنتی به دلیون، بروزرسانی‌های متعددی را به اپل ارسال کرده بودیم و همگی آنها بدون مشکلی تایید شده بودند. این بار به نظر می‌رسید شخص بررسی‌کننده‌ی اپ یک ایرانی یا حداقل یک فارسی‌زبان بود و با استناد به اینکه اپلیکیشن، یک ارجاع به صفحه‌ی پرداخت یک بانک ایرانی دارد و این خلاف مقررات ایالات متحده در خصوص تحریم‌های مالی ایران است اپلیکیشن را تایید نکرد و برای حذف این بخش، به ما برگرداند.
بگذارید در مورد نحوه‌ی پرداخت‌های درون برنامه‌ای اپ، قوانین و محدودیت‌های موجود کمی توضیح دهم تا ابعاد این موضوع کمی روشن‌تر شود. اپلیکیشن‌هایی که در اپ‌استور منتشر میشود و درون برنامه چیزی را می‌فروشند به دو بخش تقسیم می‌شوند، آنها یا امکاناتی درون برنامه (مانند سکه‌ها و … در بازی‌ها) و یا به طور کلی یک محصول دیجیتال را می‌فروشند که در این صورت باید طبق قوانین اپل از پرداخت درون برنامه‌ای یا In-App Purchase استفاده کنند، اما این قانون زمانی که شما در حال فروش یک محصول فیزیکی هستید مصداق ندارد و در این حالت شما می‌توانید از روش پرداخت مورد نظر خود برای دریافت پول از کاربر استفاده کنید. این دقیقا مصداق استفاده‌ی کسب و کارهای ایرانی مانند دلیون و دیجی‌کالا بوده است پس تا اینجا طبق قوانین اپل تخلفی رخ نداده است. مشکل آنجا خود را نشان می‌دهد که اپل به انجام تراکنش با بانک‌ها و موسسات ایرانی که طبق قوانین دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی (OFAC) وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امریکا هنوز تحت تحریم هستند ایراد می‌گیرد. فارغ از قانونی بودن این موضوع با توجه به توافق هسته‌ای ایران با گروه ۵+۱ و کشمکش‌های موجود در این خصوص که آیا این تحریم‌ها نیز باید زیر چتر آن توافق‌نامه لغو شوند، تحریم طبق قوانین امریکا هنوز پابرجاست و حرف اپل در این خصوص از منظر قوانین ایالات متحده صحیح است.
حال دو سوال و ابهام در این خصوص وجود دارد: ۱- چرا تاکنون اپل در این خصوص حساسیتی نداشته است و اپلیکیشن‌های ایرانی می‌توانستند بدون مشکل، با وجود درگاه پرداخت اینترنتی از بانک‌های ایران روی اپ‌استور منتشر شوند؟ آیا شروع ریاست‌جمهوری ترامپ این حساسیت‌ها را بیشتر کرده است یا این یک برخورد سلیقه‌ای از طرف اشخاص بررسی‌کننده‌ی اپلیکیشن‌هاست؟ تئوری اخیر چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسد چرا که طبق شنیده‌ها برخی اپلیکیشن‌ها به کلی از اپ‌استور حذف شده‌اند، برخی در مرحله‌ی تایید بروزرسانی جدید خود معلق مانده‌اند و در موارد معدود حتی توانسته‌اند از این سد بگذرند و کماکان با درگاه پرداخت روی اپ‌استور، بروزرسانی منتشر کنند! ۲- ما در دلیون بلافاصله بعد از اطلاع از این مشکل، بخش پرداخت اینترنتی را از اپ دلیون حذف کرده و بروزرسانی جدیدی برای آنها ارسال کردیم اما با گذشت حدود ۱۰ روز هیچ تغییری در وضعیت بررسی اپلیکیشن صورت نگرفته است و در مکاتبات و پیگیری‌های انجام شده هم تنها پاسخ‌های کلیشه‌ای در خصوص زمان‌بر بودن فرایند بررسی و … دریافت کردیم، در صورتی که همه‌ی توسعه‌دهندگان iOS اذعان دارند که متوسط زمان فرایند تایید اپلیکیشن‌های iOS اخیرا به یک روز کاهش یافته است. این عدم پاسخ‌گویی با توجه به عدم حضور رسمی شرکت اپل در ایران بسیار آزاردهنده هست و باعث تحمیل خسارت‌های مالی هنگفت به کسب و کارهای اینترنتی ایران شده و خواهد شد.
همزمان شدن این اتفاق با دستور اجرایی دونالد ترامپ، رئیس جمهور جدید ایالات متحده، در خصوص ممنوعیت صدور ویزا برای شهروندان ایران و ۷ کشور دیگر باعث شده است تا بسیاری از فعالان حوزه‌ی فناوری در ایران این همزمانی را نشانه‌ای نه چندان خوشایند در رویکرد جدید ایالات متحده در قبال شهروندان ایرانی تلقی کرده و نگرانی‌های خود را در این مورد اعلام کنند.
به نظر می‌رسد سازمان‌ها و نهادهای دولتی و صنفی مرتبط مانند نظام صنفی رایانه‌ای، سازمان فناوری اطلاعات و در سطح کلان، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید با ورود به این موضوع و در اختیار قراردادن راهکارهای حقوقی و سیاسی موجود، کسب و کارهای ایرانی (که بسیاری از آنها نوپا نیز هستند) را یاری کنند تا بتوانند این مشکل را رفع کنند.
* مهدی تقی‌زاده، یکی از بنیانگذاران و مدیر ارشد فناوری دلیون است.