غواصی
فن شناوری در زیر آب – با یا بدون وسایل تنفس مصنوعی اسکوبا است. غواصی علاوه بر اینکه کاربردهای صنعتی، پژوهشی، و نظامی دارد، برای ورزش و تفریح هم انجام می شود.امروزه ورزش غواصی و غواصی تفریحی به صورتی همگانی درآمده و به شکل گسترده ای در بسیاری از کشورهای جهان فعالیتی مفید، مفرح، لذت بخش و نیز منبع درآمد در صنعت اکوتوریسم شده است. تنفس زیر آب با استفاده از هوای فشرده تاریخچه ای کوتاه دارد. اما غوص در دریا و سفر به عمق دریا از دیرباز توسط بسیاری از ملل جهان انجام می پذیرفته است.
انواع غواصی
غواصی آزاد
یکی از روش های غواصی، غواصی آزاد می باشد که ورزشی بسیار سنگین و فرح بخش می باشد.در این ورزش اولین هنر غواص، استفاده صحیح از شش ها در تنفس صحیح و حمل هوای کافی در غواصی می باشد در ابتدا این ورزش برای جستجوی مروارید در سطح دریا مورد استفاده قرار می گرفته است ولی بعد پا به عرصه ورزش حرفه ای گذاشته باشگاه های ویژه ای برای این کار به وجود آمده اند.
تعریف سادهٔ این ورزش چنین است که شخصی به زیر آب شیرجه می رود و تنها هوایی که در اختیار دارد، هوای است که در شش های خود ذخیره کرده است. در واقع این ورزش در نوع خود، از قدیمی ترین ورزش های آبی جهان شناخته می شود که مثال بارز آن جستجوی مروارید است که در حدود چهار هزار سال پیش در دریای مدیترانه انجام می شد و اشخاص برای خارج کردن دانه های مروارید و یافتن صدف های مرواریددار، به اعماق مدیترانه شیرجه می رفتند و دقایقی چند را تنها با تکیه بر هوای ذخیره شده در شش های خود به جستجو برای مروارید می پرداختند.
اما این پدیده در حقیقت یک پایه و اساس علمی هم دارد، چرا که بدن در زیر آب با شرایط تازه ای مواجه می شود که در نتیجه قلب، سیستم گردش خون و عضلات انسان، همگی به گونه ای عمل می کنند تا اکسیژن را در بدن ذخیره کنند. غواصی آزاد ورزشی پر رمز و راز است که به خصوص طی پنجاه سال گذشته توجه پژوهشگران و اهل علم را به خود جلب کرده است.
در دهه پنجا ه میلادی یعنی بین ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ پزشکان به غواصان آزاد هشدار دادند که در عمق بیشتر از پنجاه متر نگهداشتن نفس مساوی با مرگ است. چرا که فشار آب در چنین عمقی باعث می شود تا قفسهٔ سینه و دنده ها مانند کاغذ مچاله شده در دست انسان در هم شکسته شوند اما امروز مشاهده می کنیم که غواصان آزاد به عمق دویست متری هم می روند. جالب است گفته شود که این عمق حتی از عمقی که زیر دریایی ها در جنگ جهانی دوم توان رسیدن به آن را داشتند، بیشتر است.
آنچه باعث پیشرفت های اعجاب انگیز در این ورزش و توانایی های غواصان شده، تحقیقات درخشان فیزیولوژِی است که جمعی از پدیده های مختلف در رابطه با آب را در بدن کشف کرده است. تجهیزات مورد نیاز این ورزش یک جفت باله های غواصی(فین)، ماسک غواصی و لوله تنفس بر سطح آب (اسنورکل) می باشد.
غواصی اسکوبا
یکی از دیگر روشهای غواصی، غواصی با تجهیزات تنفسی زیر آب غواصی اسکوبا است. در این روش غواص با همراه داشتن هوای فشرده تنفسی که درون سیلندر غواصی ذخیره شده است به زیر آب رفته و غواصی میکند.
غواصی اسکوبا مدار باز
سیستمهای اسکوبای مدار باز، سیستمهای تنفسی هستند که باز دم غواص را درون آب تخلیه مینمایند.
غواصی اسکوبا مداربسته
سیستمهای مدار بسته تنفسی ، به گونه ای ساخته شده اند تا قابلیت پالایش بازدم غواص را داشته و بازدم او را با حذف دی اکسید کربن و افزودن اکسیژن برای تنفس دوباره آماده نمایند.
غواصی با تغذیه از سطح
در این نوع غواصی که بیشتر در خدمات غواصی صنعتی کاربرد دارد، گازهای تنفس از طریق شلنگی به نام بند ناف، از سطح به غواص انتقال پیدا میکند.تغذیه از سطح اغلب از یک کشتی پشتیبان غواصی، اما گاهی اوقات، به طور غیر مستقیم از طریق یک زنگ غواصی ارائه میگردد.غواصان تغذیه از سطح همیشه نیازمند پوشیدن کلاه و یا ماسکهای غواصی هستند که صورت را کامل پوشش میدهند.
جایگزینی برای غواصی تغذیه از سطح به نام “SNUBA” و یا “hooka” وجود دارد که هوای تنفسی غواص از طریق شلنگ از یک سیلندر کوچک یا کمپرسور از سطح آب تامین میگردد. این روش برای کارهای سبک از جمله تمیز کردن بدنه شناورها بسیار محبوب است و نیز به عنوان فعالیتی توریستی برای کسانی که دارای گواهینامه غواصی نیستند مناسب است.
غواصی اشباع
غواصی اشباع روشی است که اجازه می دهد تا غواصان صنعتی در ارتباط با کار در عمق به مدت چند روز یا چند هفته باقی بمانند.این نوع غواصی اجازه می دهد تا از نظر اقتصادی کار بیشتر انجام شده و ایمنی افزایش یابد.در این نوع غواصی پس از اتمام کار در آب، غواصان در زیستگاه خشک و تحت فشار در زیر آب و یا محفظه های فشار بر روی عرشه یا سکوهای پشتیبانی به استراحت میپردازند یا ممکن است به زنگ غواصی منتقل گردند.در پایان این نوع غواصی برداشت فشار ممکن است روزهای بسیاری طول بکشد.
آموزش غواصی
آموزش غواصی زیر آب را باید نزد مربی غواصی واجد شرایط که در ارتباط و زیر نظر یکی از سازمانهای آموزش غواصی معتبر است آموخت.
آموزش غواصی پایه مستلزم یادگیری مهارت های لازم برای انجام ایمن فعالیت های غواصی در محیط زیر آب است که شامل نکاتی مانند سیستم همراهان ، برنامه ریزی غواصی و روش استفاده از جداول غواصی میگردد.
برخی از مهارت های پایه که یک مبتدی در زیر اب باید فرابگیرد عبارتند از :
برداشت فشار — تنظیم فشار درونی و بیرونی شیپور استاش گوش به هنگام غواصی و قرار گرفتن در محیطهای پر فشار.
تنفس زیر آب — آموختن مهارت تنفس از طریق رگلاتور غواصی در زیر آب. کلیه غواصان باید روش تنفس درست را بیاموزند.
پاکسازی ماسک — شامل تخلیه آب ماسک در زیر آب.
به اشتراک گذاری هوا — آموختن روش درست و ایمنی که غواصان برای به اشتراک گذاری یک منبع هوا به کار میگیرند.
صعود اضطراری — چگونگی بازگشت به سطح به شکلی ایمن بدون آسیب زدن به خود در صورت قطع هوای تنفسی.
شنا و شناوری — رانش و حرکت زیر آب با تجهیزات غواصی و تنظیم شناوری با استفاده از هوای موجود در ریه ها به صورتیکه هوای در ریه ها باعث شناوری بیشتر شده در حالی که تخلیه هوای ریه ها باعث شناوری کمتر گردد.
علامت های غواصی — علامت های غواصی که هدف از آنها برقراری ارتباط با غواصان دیگر در زیر آب است.
خطرات غواصی
اگرچه غواصی در رده ایمن ترین فعالیتهای تفریحی و ورزشی جهان به شمار میرود اما مبادرت به آن بدون دانش لازم و در صورت عدم رعایت استانداردهای غواصی میتواند کاری بسیار خطر ناک به شمار آید.
عدم رعایت استانداردهای غواصی و عدم بکار گیری صحیح جدولهای غواصی مانند برنامه ریز غواصی تفریحی میتواند باعث بروز بیماریهائی از جمله بیماریهای زیر گردد:
بیماری تراکم زدائی
نیتروژن نارکوسیس
مسمومیت با اکسیژن
مسمومیت با منواکسید کربن
آمبولی ریه
باراتروما
شلو واتر بلک اوت
خفگی
غرق شدگی
سازمانهای آموزش دهنده
از آنجائیکه غواصی رشته ورزشی و تفریحی بسیار خاصی بوده است و به دور از خشکی در محیطی پر خطر(دریا)انجام میگردد، سازمانهای معدودی که دارای استانداردهای خاص آموزشی میباشند فقط مجاز به آموزش این رشته ورزشی و تفریحی در سطح جهان گردیده اند. سازمانهای آموزش دهنده می بایست با استانداردهای سازمان جهانی استاندارد منطبق و زیر پوشش نهادهائی بین المللی مانند شورای جهانی آموزش غواصی تفریحی و فدراسیون زیر آبی اروپافعالیت نمایند.
قدمت غواصی در ایران
گویند که ژرف روی و غواصی که در جنوب ایران آن را صیف و صیافی می نامند به قرن ها قبل از میلاد برمی گردد. در دوران خشایارشا، ایرانیان از غواصان برای بیرون کشیدن صندوقچه های طلا و جواهرات کشتی های غرق شده استفاده می نموده اند.
آثار حاصل از حفاری های باستان شناسی نشان می دهد که قرن ها قبل از میلاد، ساحل نشینان دریای پارس از این فن برای تحصیل مروارید استفاده می نموده اند.
دکتر تاکر ابوات در کتاب کینگدوم اف سی شل بدین طریق اشاره نموده است و ایرانیان را در زمره پیشگامان پایه گذاری صید و پرورش مروارید قلمداد نموده است.
در سندی دیگر، آپولونیوس فیلسوف یونانی ساکن رودز اشاره دارد که غواصان دریای پارس در حالی که ظرف کوچکی حاوی گیاهی خوشبو و تهییج کننده در دست داشتند به سمت صدف رفته و باعث می شدند تا صدف لب از لب بگشاید، سپس شاخه ای میان تهی را به میان آن فرو برده و مایه موجود را به بیرون می کشیدند و آن را به سطح آب آورده و در ظروفی آهنین قرار می دادند، البته آنان هیچگاه موفق به پرورش مرواریدهایی اینچنینی نشدند اما شیوه ای را بدین طریق بنیان نهادند. اما در اشارت به ابزار غواصی آن دوران پر واضح است که در آن دوران به اتکای هوای محبوس شده در ششهای خود به عمق فرو رفته و باز می آمدند، روشی که هم اکنون نیز در پاره ای از جزایر دریای پارس چون لاوان و کیش وقشم کماکان پا بر جاست.
منبع:asemoni.com
