دندان! عقل! با این دو مفهوم غالبا مشکلی نداریم اما ممکن است با چیزی به نام “دندان عقل” سرشاخ شویم!
چرا دندان عقل وجود دارد؟
به همین دلیل لازم است تا درباره‌اش اطلاعاتی داشته باشیم که یک وقت ناغافل ما را ضربه فنی نکند!
دندان عقل آخرین دندانی است که در لثه نمایان و معمولا در سن ۱۱ یا ۱۲ سالگی این دندان به دندانهای دیگر اضافه میشود. دندان پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که بعد از رشد کامل دندان عقل آن را بکشند چون عمر آنها کمتر از دندانهای دیگر است و خیلی زود دچار پوسیدگی می‌شوند.
شاید برای شما سوال پیش آمده باشد که دندان عقل چه ارتباطی با عقل دارد؟ این یک شوخی است. در گذشته به نوجوان‌هایی که به سن بلوغ می‌رسیدند بعد از نمایان شدن آخرین دندان آسیاب به آنها می‌گفتند این نشانه رشد عقل شما است و نشان دهنده تکامل عقل است اما در واقع چنین چیزی صحت ندارد. این دندان بعد از هزاران سال تکامل در انسان‌های نخستین به وجود آمده است.
انسان‌های اولیه فک بزرگ‌تری داشتند و غذای آنها اغلب خام و سفت بود و برای خوردن این نوع غذاها به دندانهای بیشتری نیاز داشتند. به همین منظور دندان عقل در فک پدیدار شد تا بتوانند از دندانهای بیشتر برای خرد کردن غذاها استفاده کنند.
در برخی از افراد دندان عقل به صورت کج رشد می‌کند. دلیل آن این است که دندان عقل برای رشد به فضای مناسب نیاز دارد و اگر فضا وجود نداشته باشد ممکن است در سنین بالاتر رشد کنند. در برخی از افراد دندان عقل در سن ۳۰ سالگی رشد می‌کند. خیلی‌ها فکر می‌کنند دندان عقل باعث بر هم خوردن نظمدندان‌ها میشود.
اما چنین چیزی صحت ندارد زیرا دندانها نمی‌توانند یک دیگر را جابه‌جا کنند. بعضی از مردم در زمان رشد دندان عقل متوجه این موضوع نمی‌شوند و ممکن است بیمار به منظور دندانهای دیگر به دندانپزشک مراجعه کند اما بعد از رادیوگرافی با دیدن عکس مشکل اصلی چیز دیگری مشخص میشود.
سوای از ۱۹ عادتی که باعث آسیب دندانهای شما می‌شوند دندان عقل هم میتواند حتی باعث تورم لثه و آسیب فک شودکه در این صورت لازم میشود تا مطلب راهکارهای عملی برای تقویت لثه را در سایت بنیتا بخوانید. پس بعد از رشد دندان عقل حتما به دندانپزشک مراجعه کنید تا آسیبی به فک‌تان وارد نشود.
به افراد توصیه میشود که اگر دندان عقل تا سن ۲۰ سالگی رشد نکرد حتما به دندانپزشک مراجعه کنند تا متوجه دلیل آن شوند. حتی می‌توانند زمان رشد دندان عقل را از دندانپزشک بپرسند تا خیال‌شان از بابت رشد آن مطمئن شود.
اگر از آن دسته از افراد هستید که می‌خواهید از دست دندان عقل‌تان راحت شوید و آن را بکشید، قبل از آن از سالم بودن دندان آسیاب کناری دندان عقل مطمئن شوید زیرا در صورت خراب بودن دندان آسیاب می‌توانید دندان خراب را بکشید تا نیازی به کشیدن دندان عقل نباشد.
در این شرایط دندان عقل میتواند به راحتی رشد کند ولی معمولا دندان عقل چون دندان آخر است تمیز کردن آن دشوار است و همیشه کثیف می‌ماند و این کثیفی باعث خراب شدن آن میشود.
تعداد دندان عقل معمولا چهار عدد است که دو عدد از آن در فک بالا و دو عدد دیگر در فک پایین رشد می‌کنند و بهتر است بعد از رویش این دندان به دندانپزشک مراجعه کنید تا تکلیف‌اش را مشخص کند. هر چه سن بالاتر برود کشیدن دندان عقل سخت‌تر میشود چون دندان عقل به سرعت می‌پوسد و تاج خود را از دست می‌دهد و برای کشیدن آن باید جراحی صورت گیرد.
بعضی‌ها برای‌شان این سوال پیش می‌آید که آیا میشود دندان عقل را نگه داشت؟
با مراجعه به دندانپزشک می‌توانید از او بخواهید در صورت سالم بودن دندان عقل آن را عصب کشی کند. البته که می‌توان دندان عقل را عصب کشی کرد. این دندان با دندانهای دیگر تفاوت چندانی ندارد. در صورت مشورت با پزشک می‌توانید در صورت مشکل‌ساز نبودن دندان عقل این دندان را نگه دارید.
در بعضی از افراد ممکن است دندان عقل به طور کامل رشد نکند و به اصطلاح نهفته بماند. در این صورت باید به دندانپزشک برای خارج کردن آن از فک مراجعه کنید.
در سن ۱۰ سالگی تاج دندان عقل نمایان شده و در سن ۲۰ سالگی به رشد کامل می‌رسد. دلیل رشد زود و یا دیر هنگام در آمدن دندان عقل در انسان‌ها به وراثت بستگی دارد. به طور مثال اگر فردی در سن ۱۲ سالگی دندان عقل در بیاورد دلیل نمی‌شود که همه در این سن دندان عقل در بیاورند.
هرگز دندان عقل را دست کم نگیرید چون اگر این دندان دچار پوسیدگی شود میتواند دندانهای دیگر را خراب کند. باکتری‌های مخرب موجود در دندان عقل به دندانهای دیگر سرایت می‌کند و باعث خراب شدن تک تک دندانها میشود.
معمولا برای کشیدن دندان عقل به پزشکان فوق تخصص باید مراجعه کرد چراکه به دلیل جاگیری بد این دندان که در انتهای فک قرار دارد دندانپزشک‌ها را عاجز می‌کند. پس در مراجعه به دندانپزشک ناامید نشوید چون با مراجعه به دندان‌پزشک‌های فوق تخصص ای بسا از دست دندان عقل راحت هم بشوید زیرا یک دندان عقل خراب میتواند عفونت کند و این عفونت میتواند.
به استخوان فک سرایت کند که به جز درد فک، عوارض دیگر عفونت فک از درون دهان دچار کبودی و خون مردگی میشود. ممکن است بعد از مدتی تاج دندان عقل بر اثر پوسیدگی کنده شود اما این دلیل نمی‌شود که فکر کنیم از شر دندان عقل خلاص شده‌ایم چراکه این دندان نه تنها هنوز سر جایش هست بلکه ریشه‌هایش بعد از مدتی قوی‌تر هم می‌شوند.
این ریشه‌ها، ریشه‌های دندانهای دیگر را نیز دربر می‌گیرد و باعث سستی آن دندانها می شود. شاید با خود فکر کنید که این حرف درست نیست و می‌توانیم با مسواک زدن و رعایت نظافت دهان دندان عقل را از پوسیدگی نجات بدهیم اما کاملا در اشتباه هستید چراکه این دندان را نمی‌توان به راحتی و کامل تمیز کرد.
دندان عقل به قول معروف بسیار بد قلق و بد دست است و نمی‌توان غذاهای درون این دندان را به طور کامل خارج کرد. به راحتی آب خوردن دندان عقل اگر نادیده گرفته شود میتواند سال‌ها شما را مشغول خود کند. درد، عفونت و خرابی دیگر دندانها میتواند شما را از کار و زندگی بیندازد.
تنها کسی که میتواند تشخیص دهد دندان عقل چه زمانی باید کشیده شود دندانپزشک است. عفونت حاصل از خرابی این دندان اگر وارد استخوان فک شود شما را گرفتار می‌کند تا جایی که ممکن است برای درمان فک خود زیر تیغ جراحی بروید و نه تنها دندان عقل بلکه باید همیشه مراقب دیگر دندانهای خود باشید.
متاسفانه در ایران کسی اطلاع ندارد که دندان عقل جزو مهمترین دندانها است که با کمی حوصله می‌توانیم از بروز بیماری‌های دیگر جلوگیری کنیم. با اطلاع‌رسانی به موقع به فرزندان خود می‌توان آنها را به حفظ و نگهداری دندانها یاری کرد. تنها مسواک زدن نمی‌تواند باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان شود.
هرگز نمی‌توانید با نادیده گرفتن چیزی آن را انکار کنید. دندان عقل چه بخواهیم و چه نخواهیم یک روز رشد می‌کند و به قول معروف دیر یا زود دارد اما سوخت و سوزش دست خودمان است!