گاهی گزش حشرات برای انسان مشکل ایجاد نمی‌کند و گاهی نیز ایجاد جوش خاردار، تورم و قرمزی می‌کند. این واکنش حساسیتی تا شوک آنافیلاکس هم پیش می‌رود.
منظور از شوک آنافیلاکس چیست؟
در این حالت رگ‌های فرد ناگهان گشاد می‌شوند. خون از رگ‌ها خارج میشود و فشارخون افت می‌کند. در نتیجه خون به مغز و قلب نمی‌رسد و ممکن است این حالت به فوت منجر شود. البته واکنش فرد نسبت به گزش حشرات، به زمینه ژنتیک بدن فرد بستگی دارد .
چند بیماری که توسط حشرات منتقل می‌شوند را نام ببرید؟
مالاریا، سالک و بیماری نوپدیدی به نام زیکا .
علت این که در طول مسافرت یا در منزل میان اعضای خانواده فقط یک نفر دچار گزش حشرات میشود، چیست؟
واکنش حساسیتی مقداری از آن هم به زمینه ژنتیک بر‌می‌گردد و هر کس ممکن است واکنش نشان ندهد. شاید حشرات به سمت همه افراد نروند.
کشتن حشرات زمانی که روی بدن راه می‌روند، پیامدی دارد؟
حشره‌ای به نام دراکولا که بیشتر در استان‌های شمالی مشاهده میشود وقتی روی بدن راه می‌رود اگر کشته شود مواد دفعی آن روی پوست واکنش حساسیتی شدیدی ایجاد می‌کند مانند جوش و تاول‌های بزرگ و دردناک. ممکن است واکنش‌های عمومی ایجاد کند مثل سردرد، تهوع، خارش شدید، افت فشارخون و درنهایت به شوک هم منجر میشود. افرادی که سابقه چنین واکنش‌هایی دارند، بهتر است روش‌های حفاظت فردی را به کار ببرند و داروهای کنترل‌کننده شوک را داشته باشند، به عنوان مثال آمپول کورتون و آدرنالین. افرادی که حساسیت شدید دارند، کیت درمان اورژانس چه در زمان مسافرت چه در منزل همراه داشته باشند. همچنین حفاظت شخصی شامل پوشیدن لباس مناسب را نیز مدنظر قرار دهند.
به نظر شما استفاده از ترکیبات دافع حشرات چه تاثیری دارد؟
این ترکیبات که روی پوست قرار می‌گیرند، بوی خاصی دارند. یک ماده شیمیایی است که طیف گسترده‌ای از حشرات را از بدن دور می‌کند. در همه افراد قابل استفاده نیست بخصوص افراد زیر دو سال و آنها که سابقه حساسیت را نسبت به این ماده دارند، توصیه میشود این نوع ترکیبات خودسرانه مصرف نشود و حتما پزشک مصرف آن را تجویز کند.
اولین اقدام هنگام گزش حشرات چیست؟
قرار دادن کمپرس یخ و آب سرد در محل گزش و سپس استفاده از یک کرم موضعی ضد‌خارش به نام کالامین. کالامین خنک‌کننده و تسکین‌دهنده خارش موضعی است و در همه افراد هم قابل استفاده است. البته اگر واکنش‌ها در محل گزش طول بکشد تاول‌ها و وسیع شود و بهبود نیابد فرد باید به پزشک مراجعه کند. پزشک ممکن است آنتی‌هیستامین خوراکی، کورتون موضعی تجویز کند، البته در واکنش‌های شدید ممکن است از کورتون تزریقی هم استفاده کنند.
به افرادی که دچار زنبور گزیدگی می‌شوند، چه توصیه‌ای دارید؟
اگر نیش حشره باقی می‌ماند، آن را دستکاری نکنند. دستکاری، التهاب را بیشتر می‌کند. قرار دادن کمپرس یخ، قرار دادن کرم کالامین به ترتیب انجام میشود. اگر با این دو روش کنترل نشد مراجعه به پزشک و درمان دارویی توصیه میشود.
بیماری سالک که از راه نیش پشه خاکی منتقل میشود بر چند نوع است؟
سالک دو نوع خشک و مرطوب دارد. در نوع خشک یا سالک شهری دو سال طول می‌کشد تا زخم بهبود یابد؛ اما نوع مرطوب یا روستایی یک سال طول می‌کشد. در مناطقی که سالک آندمیک است، بچه‌ها مبتلا می‌شوند، چون بزرگسالان آنها قبلا مبتلا شده‌اند و کسی که یک‌بار مبتلا شود دوباره به بیماری مبتلا نمی‌شود.
برای کنترل سالک، چه افرادی باید مدنظر باشند؟
کنترل انسان، کنترل پشه، کنترل جوندگان که البته این همه کنترل نیز مشکل است.
آیا بیماری سالک از فردی به فرد دیگر منتقل میشود؟
خیر، انتقال مستقیم در مورد این بیماری وجود ندارد. بیماری سالک از طریق نیش پشه به فرد منتقل میشود و افراد یک خانواده هم از طریق گزیدن پشه به این بیمار مبتلا می‌شوند.
علیرضا فیروز
متخصص پوست و مو