درد و سپس تورم استخوان، شایع‌ترین علامت سرطانی شدن بافت استخوانی محسوب میشود. البته ابتدا ممکن است درد گهگاهی باشد، در شب‌ها بیشتر شود یا هنگام استفاده از عضو مربوط افزایش یابد، اما وقتی سرطان پیشرفت می‌کند معمولا چنین دردی دائمی میشود و شدتش با فعالیت عضو درگیر بیشتر میشود.
دکتر محمود جعفر بیگلو، متخصص ارتوپدی با اشاره به این که سرطان استخوان در دهه دوم و سوم زندگی و بیشتر در آقایان شایع است و در اندام تحتانی نیز بیشتر دیده میشود به جام‌جم می‌گوید: بر اثر رشد تومور، استخوان با بافتی جایگزین میشود که باعث تضعیف استخوان میشود و موجبات شکسته شدن استخوان را فراهم می‌کند. البته رشد نا بهنجار استخوان میتواند خوش خیم یا بدخیم باشد.
این جراح استخوان و مفاصل درباره این که علت ایجاد سرطان استخوان چیست، می‌افزاید: علل متفاوتی در بروز آن دخالت دارد که میتواند شامل قرار گرفتن در معرض اشعه‌ها و مواد شیمیایی یا زمینه‌های ژنتیک و ابتلا به عفونت‌های مزمن شود. گرچه به طور قطعی، نقش عوامل ژنتیک نیز دربروز بعضی تومورهای استخوان اثبات شده است.
معمولا تومورهای استخوانی خوش‌خیم است
جالب اســـت بدانیــد بیشتر تومورهای استخوانی غیرسرطانی هستند که به این تومورها، خوش‌خیم می‌گویند که معمولا کشنده نیستند.
به گفته این جراح ارتوپدی، شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم استخوانی شامل کیست‌های استخوانی می‌شوند که معمولا در ساق پا و اغلب در کودکان و نوجوانان دیده میشود.
وی تاکید می‌کند: با توجه به اینکه علت اصلی ایجاد سرطان استخوان ناشناخته است، به نظر می‌رسد نتوان از ابتلا به آن پیشگیری کرد، ولی اجتناب از اشعه (مثل رادیوتراپی) و برخی مواد شیمیایی خاص که در ایجاد تومورهای استخوان موثر شناخته شده‌اند (عدم تماس با ترکیبات رادیواکتیو و هسته‌ای) از ابتلا به سرطان استخوان جلوگیری می‌کند.
درد و تورم استخوان را جدی بگیرید
همان گونه که گفتیم شایع‌ترین علامت سرطان استخوان درد است، اما بسته به محل و اندازه تومور ممکن است تومور استخوانی تا مدت‌ها بدون علامت باشد.
با این حال دکتر بیگلو تاکید می‌کند: در صورتی که بیمار با بروز علائمی مثل لمس توده یا درد ناگهانی استخوان به پزشک مراجعه کند، امکان تشخیص زودرس وجود دارد. توجه داشته باشید تورم موضعی نیز از علائم سرطان استخوان به شمار می‌رود. این تورم ممکن است به صورت یک توده موضعی از سوی بیمار لمس شود.
این جراح استخوان با تاکید بر این که سرطان استخوان ممکن است استخوان را ضعیف کند و موجب شکستگی آن شود، اظهار کرد: وقتی یک استخوان مبتلا به سرطان شکسته میشود معمولا بیمار اظهار می‌کند مدت‌ها دردی خفیف در اندام داشته است که ناگهان شدت آن زیاد میشود. همچنین سرطان استخوان میتواند موجب بروز علائم دیگری مانند خستگی و ضعف شدید یا کاهش وزن ناگهانی شود. وقتی سلول‌های سرطانی به احشای داخلی بدن حمله می‌کنند ممکن است علائم مربوط به آن احشاء هم تظاهر پیدا کنند. مثلا وقتی سرطان استخوان به ریه انتشار پیدا می‌کند ممکن است بیمار دچار مشکلات تنفسی شود.
ضرورت داشتن تغذیه سالم و کامل
به دلیل ضعف بدنی و سیستم ایمنی بیماران مبتلا به سرطان استخوان که تحت درمان قرار دارند، متخصصان بر داشتن تغذیه سالم و کامل بسیار تاکید می‌کنند.
به گفته دکتر بیگلو با توجه به بیماری بدخیمی که این بیماران دارند و طی دوره‌های سنگین شیمی‌درمانی که باعث کاهش محسوس اشتها و حالت تهوع و استفراغ میشود، این بیماران مقدار زیادی از وزن و انرژی خود را از دست می‌دهند. همچنین انجام عمل‌های جراحی سنگین به همراه مصرف آنتی‌بیوتیک‌های قوی و طولانی‌مدت، به این مشکل تغذیه‌ای بیشتر دامن می‌زند. در نتیجه این بیماران و بخصوص خانواده‌ها، نگرانی شدید از لاغری مفرط دارند و در صدد رفع آن هستند.
به همین دلیل وی توصیه می‌کند: بیماران باید به خوردن غذاهای سالم و طبیعی که براحتی قابل هضم باشند، تشویق شوند. همچنین این دسته از بیماران باید از خوردن مواد غذایی سنگین و پرچرب یا انواع ترشیجات و ادویه‌ها منع شوند. بعلاوه بهتر است مقدار هر غذا در هر وعده کم شود، ولی تعداد وعده‌های غذایی افزایش یابد. نوشیدن هر گونه مایعات اعم از آب، چای، دوغ و نوشیدنی‌های بدون گاز نیز توصیه میشود.
ناگفته نماند در صورتی که این نوع سرطان زود هنگام و بموقع تشخیص داده شود امکان درمان قطعی آن وجود خواهد داشت.
روش‌های درمان سرطان استخوان
در درمان تومورهای بدخیم استخوانی از روش‌های زیر استفاده میشود:
رادیوتراپی: تاباندن اشعه گاما به بافت سرطانی یکی از روش‌های مؤثر برای از میان بردن سلول‌های سرطانی است. رادیوتراپی نمی‌تواند سلول‌های سرطانی را کاملاً نابود کند، بلکه فقط تعداد آنها را کاهش می‌دهد. با این حال همین کمک کافی است تا بتواند درد استخوانی بیمار را کمتر کند. درد بیمار معمولاً یکی دو هفته بعد از انجام رادیوتراپی کاهش می‌یابد، ولی حداکثر کاهش درد بعد از چند ماه است.
شیمی‌درمانی: در این روش با تزریق داروهای شیمیایی، فعالیت سلول های سرطانی کند و متوقف میشود.
جراحی : که طی آن جراح از روش کورتاژ استفاده می‌کند. یعنی بدون برداشتن هیچ بخشی از استخوان، حفره‌ای ایجاد و تومور از استخوان جدا میشود. وقتی تومور برداشته شد، پزشک برای اطمینان از تخلیه کامل تومور، با استفاده از روش‌های سرما درمانی و سیمان استخوان، باقیمانده تومور را تخلیه می‌کند.
پونه شیرازی