اختلالات خواب میتواند زمینه عصبی داشته باشد یا از تغییر زمان جغرافیایی نیز ناشی شود، ولی عمده‌ترین عوامل موثر در بروز آن مشکلات تنفسی، چاقی و اختلالات قلبی به‌ویژه در زمینه خون‌رسانی قلب است.
دکتر پریسا عدیمی، فوق‌تخصص ریه و فلوشیپ اختلالات خواب معتقد است این اختلالات به دسته بزرگی از بیماری‌ها اطلاق میشود که در آن الگوی طبیعی خواب وجود ندارد و تمام ارگان‌های بدن تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. دکتر عدیمی می‌گوید: اختلالات تنفسی حین خواب، موضوعی است که در 40 سال اخیر به آن توجه ویژه شده است. در این اختلالات گاهی بدون این که فرد متوجه باشد، با شکایت از خستگی و عدم تحمل فعالیت و فشار خون مراجعه می‌کند. این بیماری خیلی شایع است و متاسفانه باعث تشدید بیماری‌های زمینه مثل نارسایی قلب و سکته قلبی و مغزی و اختلالات حافظه میشود.
دانشیار و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: در این دسته، بیشتر همسر یا نزدیکان از خرناس و قطع نفس فرد شاکی بوده و سیاه شدن فرد و حرکاتی که نشانه بیقراری هنگام خواب است را ذکر می‌کنند. این مساله به بی خوابی، خواب آلودگی، فشار خون بالا، بیماری قند، سردرد مقاوم به درمان و حملات تشنجی می‌انجامد.
اختلال در اکسیژن‌رسانی
اختلالات خواب در بیشتر موارد به‌خصوص در موارد شدید افت اکسیژن با افزایش فشار ریوی و بیماری‌های تنفسی و قلبی مرتبط است. در این جریان، مواد محرکی در خون آزاد میشود که توجیه گر اترواسکلروز و سکته‌های قلبی و مغزی است.
دکتر مسعود قاسمی، متخصص بیماری‌های قلب و عروق و دبیر انجمن آرترواسکلروز ایران در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این که کسانی که اختلال ضربان قلب دارند بیشتر در معرض بدخوابی ناشی از افزایش تپش قلب هستند، می‌گوید: از سوی دیگر، اختلال سطح اکسیژن خون و افزایش سطح دیاکسیدکربن خون نیز در مبتلایان به اختلالات خواب در دراز‌مدت، به بروز عوارض قلبی منجر میشود. در واقع مرکز تنفس افراد مبتلا به اختلال خواب، حساسیت خود را نسبت به افزایش سطح دیاکسیدکربن از دست می‌دهد و این افراد در چند ثانیه حین خواب، قادر به نفس کشیدن نبوده و از خواب می‌پرند.
چاقی اختلال خواب می‌آورد
جالب است بدانید اختلالات خواب در افرادی که چاق هستند یا فک عقب دارند بیشتر دیده میشود. در افرادی که از داروهای مخدر و آرامبخش استفاده می‌کنند نیز این نوع اختلالات دیده میشود. البته وضع خوابیدن فرد به پشت، این امر را شدت می‌بخشد.
به گفته این فوق‌تخصص آنژیوپلاستی، چاقی با ایجاد تغییراتی در سطح چربی‌های مضر بدن، به کاهش حجم تنفس با توجه به افزایش اندازه و بزرگ شدن شکم به‌ویژه در حالت نشسته و خوابیده می‌انجامد. به همین علت چاقی از عوامل بسیار موثر در بروز اختلالات خواب و خستگی ناشی از تنفس حین خواب به شمار می‌رود .
اگر نارسایی قلب دارید ...
دبیر انجمن آرترواسکلروز ایران در این باره می‌گوید: در کسانی که دچار نارسایی قلب هستند، به دلیل این که موقع خوابیدن مقدار قابل توجهی آب درون خون به دلیل عدم کفایت قلب بین سلول‌ها نفوذ می‌کند، فرد نمی‌تواند هنگام خواب تمام خون بدن را به قسمت ریه بازگرداند و به این ترتیب اختلال خواب بروز می‌کند .
دکتر قاسمی با تاکید بر این که مصرف برخی داروها در بیماران قلبی با اختلال خواب همراه است، تاکید می‌کند: با این وجود، این بیماران هرگز نباید خودسرانه مصرف داروهای خود را متوقف کنند، زیرا با بروز عوارض جدی و خطرناک قلبی همراه خواهد بود.
از تشخیص تا درمان
به گفته دکتر عدیمی، شرح‌حال بیمار در زمینه تشخیص اختلالات خواب، کمک شایانی می‌کند. کما اینکه وجود خرناس بلند اصلا یافته‌ای طبیعی نیست و نشانه پر سروصدایی است که اهمیت ویژه دارد. دستشویی رفتن به منظور ادرار کردن در طول خواب و سابقه فشارخون و خواب بیقرار نیز به تشخیص قطعی اختلال خواب بسیار کمک می‌کند .
این فوق‌تخصص ریه تاکید می‌کند: برای تشخیص یافته‌های ذکر شده شرح‌حال کمک‌کننده است، ولی برای اثبات و شروع درمان، تستی به اسم تست خواب یا پلی‌سومنوگرافی لازم است که بعد از تست، شدت و نوع آن معلوم میشود و براساس شدت بیماری نوع درمان تعیین میشود. درمان اختلالات خواب در موارد خفیف، شامل کاهش وزن، اصلاح وضعیت خواب، جراحی و استفاده از پروتز‌های جلو آورنده فک و در موارد شدید و وجود عوارض بیماری با استفاده از ماسک‌هایی که هوا را گرم و با فشار وارد مجاری هوایی فرد می‌کند، خواهد بود.
پونه شیرازی