شاید خیلی‌ها ندانند مفاصل هم ممکن است دچار عفونت شوند، اما چنین عارضه‌ای نه‌تنها اتفاق می‌افتد بلکه خطرناک نیز هست و در صورت تشخیص دیرهنگام میتواند به بروز اختلالات جدی مفصلی و استخوانی ازجمله تخریب استخوان، کوتاه شدن قد کودک در آینده و بروز آرتروز در نواحی درگیر بینجامد، اما کودک چگونه دچار عفونت مفصل میشود؟
دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص بیماریهای عفونی کودک پاسخ میدهد: هرگاه عوامل بیماریزا مانند باکتری و ویروس و قارچ و سایر عوامل بتوانند خود را به طریقی به مفصل رسانده و در آنجا تکثیر یابند می‌توانند ایجاد عفونت مفصل کنند. این راه‌ها شامل وجود عفونت در گلو و پوست یا بینی و حتی روده است که میتواند ازطریق جریان خون خود را به مفصل بیمار برساند.
این متخصص اطفال در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید:گاهی نیز ممکن است مواد تیز و برنده وارد مفصل شده و میکروب از این طریق به طور مستقیم به محل وارد شود. وجود عفونت در استخوان مجاور نیز که «استئومیلیت» نام دارد، میتواند از طریق مجاورت در مفاصل شانه و هیپ (سر استخوان ران به لگن ) و مچ پا باعث عفونت در مفصل مجاور شود. تزریق در مفصل و انجام آرتروسکوپی (تکنیکی برای مشاهده داخل مفصل) نیز میتواند باعث ورود ارگانیسم بیماریزا به مفصل شود.
عوارض عفونت مفصلی در کودک
اما نشانه‌های عفونت مفصلی در کودکان یا نوزادان چیست؟
به گفته دکتر شیروانی، کودک در عفونتهای باکتریایی حاد، تب‌دار شده و گاهی ممکن است لرز هم داشته باشد و در کنار آن تورم، گرمی، قرمزی و درد در مفصل مبتلا نیز وجود دارد. البته در مفاصلی مانند هیپ و مفاصل بین استخوان‌های ستون فقرات و لگن که عمقی هستند، قرمزی و تورم واضح دیده نمی‌شود.
وی تاکید می‌کند: در این گونه موارد کودک از تکان دادن مفصل مربوطه اجتناب کرده و لمس مفصل مبتلا برایش بسیار دردناک خواهد بود. هرگاه هنگام بغل کردن کودک گریه و ناراحتی برای وی ایجاد شود احتمال وجود التهاب استخوان و مفاصل در کودک وجود دارد.
همیشه پای عفونت در میان نیست
توجه داشته باشید هر نوع محدودیت حرکتی در کودک نشانه عفونت مفصلی نیست و وجود قرمزی، تورم و درد مفصلی را در کنار محدودیت حرکت باید در نظر گرفت.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در این باره توضیح میدهد: محدودیت حرکتی در کودک میتواند نشانه التهاب در مفصل و استخوان به علت التهاب ویروسی یا به علت دیگر عوامل بیماریزا که کمتر شایع هستند مثل قارچ و مایکوپلاسما یا حتی بیماری سل باشد. از طرف دیگر ابتلا به عفونت‌ها ممکن است باعث التهاب مفصل به عنوان عوارض ثانویه شود. همچنین تومورهای استخوان و لوسمی‌ها (سرطان‌های خون) می‌توانند با درد و محدودیت حرکتی مفاصل خود را نشان دهند. بیماری آرتریت روماتویید نیز که با التهاب مفاصل همراه است در تشخیص افتراقی عفونت مفصل مورد توجه قرار می‌گیرد.
عوارض تشخیص دیر هنگام
تشخیص دیر هنگام عفونت در مفاصلی مانند هیپ باعث نکروز شدن (از بین رفتن) سر استخوان ران در محل مفصل به استخوان لگن میشود که هم آرتروز این مفصل و هم کوتاه شدن پای مبتلا را به همراه دارد.
دکتر شیروانی با بیان این مطلب اظهار می‌کند: در دیگر استخوان‌ها و مفاصل نیز با همین مکانیسم می‌توانیم تخریب مفصل و استخوان مجاور و اختلال در رشد استخوان را داشته باشیم. اگر درمان مناسب صورت نگیرد ممکن است در ناحیه مفصل، عفونت شدید شده، ایجاد آبسه کند و به طور خود به خود سر باز کرده و تخلیه شود.
نقص ایمنی و افزایش خطر عفونت مفصلی
ابتلا به عفونت در مفاصل در کودکان سالم هم ممکن است اتفاق بیفتد، اما در شرایطی مانند نقص ایمنی یا وجود بیماری زمینه‌ای در بیمار مانند دیابت و مصرف داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی یا ابتلا به بیماری ایدز، بیمار برای ابتلا به عفونت در مفصل آسیب‌پذیرتر میشود.
این فوق‌تخصص عفونی اطفال با بیان این مطالب تاکید می‌کند: اگر ابتلا به عفونت مفصل به استخوان مجاور راه یابد و صفحه رشد آن را درگیر کند، احتمال کوتاه ماندن استخوان مبتلا نیز وجود دارد.
درمان دارویی و جراحی
درمان این بیماری در مرحله اول با آنتی‌بیوتیک وریدی صورت می‌گیرد، ولی در مفاصلی مانند مفصل هیپ لازم است از ابتدا با دخالت جراحی کاهش فشار و شست‌وشوی محل انجام شود تا از عوارض بعدی جلوگیری شود.
همچنین در مفاصلی که تخریب ایجاد شده یا چرک با فشار در ناحیه مفصل وجود دارد تخلیه چرک و شست‌وشوی مفصل انجام میشود که امروزه با آرتروسکوپی نیز قابل انجام است.
پونه شیرازی
دانش و سلامت