اما آیا واقعا بروز سردرد در کودکانی که به ظاهر سالم هستند، غیرطبیعی است؟
دکتر سمیه باقی‌زاده، متخصص مغز و اعصاب در پاسخ می‌گوید: اگر سردرد فقط یک بار و با شدت کم در کودکی بروز کند، میتواند به دلایل ساده‌ای مانند در معرض نور آفتاب بودن، گرما و خستگی یا استرس شدید روحی ایجاد شده باشد، اما سردرد طولانی مدت یا مکرر در کودک میتواند علل مهم‌تری مانند افزایش فشار داخل جمجمه داشته باشد یا در بد‌ترین حالت، ناشی ازضایعات مغز باشد.
عضو انجمن سردرد ایران در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌افزاید: بررسی‌ها نشان می‌دهد، فقط سردرد مداوم در کودک، نشان‌دهنده ضایعات مغز نیست و مشکلات دیگری مانند تغییرات خلق و خو و پرخاشگری یا تغییر زاویه دید و دوبینی به‌ویژه اگر با به هم خوردن تعادل و سرگیجه همراه باشد، دیگر نشانه‌های آن است. همه این علائم مشکوک به ضایعات مغز در افراد است. پژوهشگران به والدینی که کودک خردسالشان دچار سردرد است، توصیه می‌کنند این عارضه را فقط حمل بر خستگی ندانند و چنانچه سردرد کودک ادامه داشت، با پزشک متخصص تماس بگیرند.
چرا کودکان سردرد می‌گیرند
سردرد میگرنی و سپس سردرد تنشی در کودکان نسبتا شایع است و در هر دو مورد، عوامل محرکی وجود دارد. این متخصص مغز و اعصاب با اشاره به عوامل ایجاد‌کننده این نوع سردردها اظهار می‌کند: استرس، اضطراب، هیجان، مسافرت و در نتیحه تغییر شرایط استراحت و تغذیه، برنامه‌های نامناسب یا نامنظم غذایی و مصرف زیاد شکلات و گوشت آماده مثل سوسیس و کالباس به دلیل داشتن نیترات میتواند از عوامل موثر در ایجاد سردردهای تنشی و میگرنی در کودکان باشد. ناگفته نماند، در کمتر از ۱۰ درصد موارد، علل سردرد در کودکان شامل ضایعات داخل مغزی، افزایش فشار داخل مغزی و عفونت مغز میشود.
سردردهای کم‌خطر و پر‌خطر
چه سردردهایی در کودکان بی‌خطر محسوب میشود؟
دکتر باقی‌زاده با اشاره به این که سردرد در کودکان مانند بزرگسالان به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم میشود، پاسخ می‌دهد: سردردهای اولیه، سردردهایی هستند که در آنها اختلال و آسیبی در ساختمان‌های حساس به درد ناحیه سر و گردن وجود ندارد. این سردردها بی‌خطر هستند، یعنی تهدید‌کننده حیات یا عامل نقص عضو یا کاهش بهره ذهنی نیستند و شایع‌ترین سردردهای اولیه را سردردهای میگرنی و تنشی تشکیل می‌دهد.
معاون انجمن سردرد ایران با تاکید بر این که بروز اولین سردرد کودکان زیر پنج سال را باید جدی گرفت، می‌افزاید: وجود تب، سفتی گردن ، تاری دید، نداشتن تعادل، کاهش هوشیاری، خواب‌آلودگی، تشنج و کاهش شنوایی به معنی نیاز به بررسی اورژانسی سردرد کودک است. وی هشدار می‌دهد: سردرد کودکانی که بیماری‌های زمینه‌ای از جمله اختلالات انعقادی (مثلا هموفیلی)، بیماری‌های مادرزادی قلبی، سابقه جراحی جمجمه (مثلا تعبیه شنت مغزی)، سرطان (حتی درمان شده)، بیماری‌های مادرزادی یا اکتسابی ناشی از نقص ایمنی و بیماری‌های غدد درون ریز (مثل پرکاری تیروئید) دارند، باید هرچه سریع‌تر مورد بررسی قرار گیرد.
کودکان استرسی بیشتر سردرد می‌گیرند
مشکلات روحی از جمله اضطراب و استرس، به‌طور شایع در کودکانی دیده میشود که به سردردهای اولیه مثل میگرن یا تنشی مبتلا هستند.
این متخصص با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: در چنین شرایطی، کنترل سردرد، مشکل است و تأثیر آن بر عملکرد کودک بیشتر میشود. کودکانی که مشکلات روحی دارند، بیشتر دچار سردرد می‌شوند. با افزایش اضطراب، شدت سردرد کودک افزایش می‌یابد. افسردگی بیشتر نیز کودک مبتلا به سردرد را به غیبت بیشتر از مدرسه سوق می‌دهد.
وی می‌افزاید: به دنبال سردرد و توجه ویژه والدین به مشکل کودک، تمایل وی به استراحت در منزل به جای حضور در مدرسه بیشتر میشود که در روند یادگیری او اثرات نامناسبی به جا می‌گذارد، به طوری که این گروه از کودکان برای جلب توجه والدین یا گریز از مدرسه در روزهایی که تکالیف بیشتری به آنان واگذار شده یا مجبورند در رقابتی شرکت کنند، دچار سردرد می‌شوند.
سردرد و سبک زندگی کودک
به گفنه معاون انجمن سردرد ایران ، تشخیص نوع سردرد کودک، اطمینان دادن به کودک و والدین که سردرد اولیه خطری ندارد، کنترل سردرد با روش‌های دارویی و غیردارویی و تشویق کودک برای حضور فعال‌تر در فعالیت درسی، اجتماعی و ورزشی میتواند مانع بروز رفتارها و واکنش‌های استرسی تشدید‌کننده سردرد میگرنی شود. در کنار این مساله، آموزش‌های روانی، اجتماعی و شناختی به کودک درباره نحوه برخورد با یک شکست و تعدیل ایده‌آل‌گرایی کودک اثرات بلند‌مدت خواهد داشت.
دکتر باقی‌زاده تاکید می‌کند: به‌صورت شایع، کودکان مبتلا به میگرن یک یا دو روز قبل از شروع سردرد، به طور گذرا بسیار پر انرژی و فعال یا بر عکس، بی‌نشاط و افسرده و بی‌حوصله می‌شوند. توجه داشته باشید، این علائم که پیش درآمد میگرن است، گذراست و تأثیری بر رفتارهای کودک در دراز‌مدت ندارد.
پونه شیرازی