خیلی‌ها از سکته مغزی بیش ازسکته قلبی می‌ترسند و معتقدند نجات و بازگشت به وضعیت طبیعی پس از سکته مغزی به سختی ممکن است. در این که سکته مغزی میتواند ناتوانی‌های ذهنی و فیزیکی بسیاری به دنبال داشته باشد، شکی وجود ندارد، اما نکته مهم آن است که این عارضه مغزی در بسیاری موارد قابل پیشگیری است.
جالب آن که بررسی‌ها نشان می‌دهد 90 درصد سکته‌های مغزی تحت تاثیر عوامل خطری ایجاد میشود که قابل پیشگیری و کنترل هستند. این عوامل شامل فشار خون و چربی بالا، دیابت، سیگار و الکل، توقف تنفسی حین خواب، چاقی و کم‌تحرکی میشود.
دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب با تاکید بر این که کنترل این عوامل خطر در 80 درصد موارد از عود سکته مغزی پیشگیری می‌کند، می‌گوید: گرچه سن بالا، جنسیت و نژاد نیز در بروز سکته مغزی نقش دارند، اما تاثیر آنها در بروز این عارضه خطرناک مغزی بسیار کمتر از عواملی است که قابل کنترل و پیشگیری هستند.
وی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: خوشبختانه عوامل خطری چون فشار خون و چربی بالا، دیابت، چاقی، مصرف سیگار و چربی خون با تغییر سبک زندگی قابل اصلاح است. در واقع از یک سو، درمان دارویی فشار خون، دیابت و چربی خون بالا، خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، فعالیت بدنی مناسب، رژیم غذایی کم‌نمک و کم‌چربی در کاهش ابتلا به گرفتگی عروق قلبی و مغزی نقش دارند.
بیماران قلبی بیشتر در خطرند
یکی از شایع ترین علل سکته مغزی رها شدن لخته از قلب و ورود به مغز است که باعث ایجاد سکته مغزی میشود.
به گفته این متخصص، مشکلات قلبی شامل اختلالات ریتم قلب، ناهنجاری دریچه‌ای قلب و سکته‌های قلبی به علت آمبولی (لخته) است. همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی به نوبه خود فاکتورهای خطری مثل فشار خون بالا، چربی خون بالا و دیابت دارند که خطر سکته مغزی را نیز افزایش می‌دهد.
سکته مغزی در سایه بیماری‌های متابولیکی
بیماری‌های متابولیکی مثل دیابت، فشار خون بالا و چربی خون بالا در ایجاد خطر سکته مغزی نقش دارند.
| دکتر اشرافی: فعالیت بدنی مناسب رژیم غذایی کم‌نمک و کم‌چربی در کاهش ابتلا به گرفتگی عروق قلبی و مغزی نقش دارند |
در این میان، فشار خون بالا یکی از مهمترین فاکتورهای خطر سکته مغزی و خونریزی‌های داخل مغز است. به بیان دیگر، اختلالات متابولیک از طریق افزایش ارترواسکلروز، خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
چاقی نیز از عوامل خطر سکته مغزی است. البته چاقی ناحیه شکم در ایجاد خطر سکته مغزی نقش بیشتری دارد. بر این اساس، کاهش وزن باعث کاهش فشار خون و بهبود وضعیت متابولیک مثل کاهش قند خون و چربی خون میشود.
چه کنیم تا مغزمان سکته نکند؟
جالب است بدانید بروز سکته مغزی در آقایان به علت بالا بودن بروز عوامل خطر بیشتر از خانم‌هاست، ولی عوارض سکته مغزی در خانم‌ها بیشتر از آقایان است.
این متخصص مغز و اعصاب با تاکید بر این که مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی نیز خطر سکته مغزی را در خانم‌ها افزایش می‌دهد، می‌گوید: خطر سکته مغزی در خانم‌های سیگاری که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنند و بالای 35 سال دارند نیز زیاد است.
وی می‌افزاید: بی‌شک، درمان فشار خون بالا در کاهش خطر اترواسکلروز نقش دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد کاهش 10 میلی‌‌متر جیوه در فشار خون تا 33 درصد خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد. البته کاهش مصرف نمک (کمتر از 1800 میلی‌گرم در روز) نیز باعث کاهش فشار خون میشود.
به گفته دکتر اشرافی، کاهش وزن نیز به کم شدن فشار و قند خون کمک می‌کند که برای کنترل قند خون بالا، دارو، رژیم غذایی و فعالیت بدنی توصیه میشود. بر این اساس، فعالیت بدنی متوسط به مدت 30 دقیقه در روز برای پنج روز در هفته و فعالیت بدنی شدید سه روز در هفته باعث کاهش فاکتورهای خطر گرفتگی‌های عروقی میشود.
از سوی دیگر، خودداری از نوشیدن الکل و کشیدن سیگار، خطر نسبی سکته مغزی را کاهش می‌دهد. بی‌شک برخورداری از یک رژیم غذایی حاوی سبزیجات و میوه‌جات که فیبر زیاد دارند، خوردن روغن زیتون، خودداری از مصرف چربی‌های اشباع شده، نخوردن فست‌فودها، کاهش مصرف گوشت قرمز و افزایش مصرف گوشت سفید به‌ویژه ماهی نیز در پیشگیری از سکته مغزی بسیار موثر خواهد بود.
پونه شیرازی
دانش و سلامت