کارشناسان در تمام این مدت تلاش کرده‌اند درباره مضرات این ماده دخانی به مصرف‌کنندگان قلیان هشدار بدهند، اما ظاهرا کارساز نیست و هر روز هم بر تعداد مصرف‌کنندگان آن افزوده می شود.
از همه بدتر این که نه‌تنها مصرف قلیان میان دختران و نوجوانان حسابی رواج پیدا کرده، بلکه متاسفانه بچه‌ها بدون هیچ مشکلی با خانواده قلیان می کشند. به گفته کارشناسان، از آنجا که مدت زمان مصرف قلیان بیشتر است و معمولا به شکل دسته‌جمعی مصرف می شود، دلیلی برای دور همنشینی‌های طولانی جوانان و گپ‌زدن‌ها و در نتیجه پک‌زدن‌های طولانی به قلیان است.
اما به‌راستی چرا باوجود این همه تمایل به مصرف قلیان استفاده از آن بسیار خطرناک دانسته شده است و خیلی‌ها مضرات آن را بیشتر از سیگار عنوان میکنند؟
دکتر مسعود مردانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به جام‌جم می‌گوید: مصرف دخانیات چه به‌صورت سیگار و چه قلیان برای سلامت انسان‌ها مخاطره‌آمیز بوده و نقش آن در بروز سرطان ریه از سال‌ها قبل اثبات شده است.
علاوه‌بر این، استفاده مشترک از قلیان چه در منازل و چه قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتی تهدیدی برای سلامت محسوب میشود، چون بیماری‌های ویروسی و میکروبی مختلفی از این طریق قابل انتقال هستند. یکی از بیماری‌هایی که در سالهای اخیر به طرز قابل‌توجهی در ایران شیوع پیدا کرده، بیماری مونونوکلئوز حاد عفونی است که با تب و لرز، گلودردهای شدید، بزرگی غدد لنفاوی ناحیه گردن و چرک لوزه‌ها همراه است.
بد نیست بدانید خیلی‌ها تنها دو هفته بعد از استفاده مشترک از قلیان دچار این بیماری می‌شوند؛ حتی اگر از سری یکبار مصرف استفاده کرده باشند. در واقع، فردی که به این بیماری مبتلاست، میتواند با یکبار پک زدن تعداد زیادی ویروس را وارد محفظه آب قلیان کند و با‌توجه به این که در این محفظه هوای خنک وجود دارد، ویروس میتواند مدت طولانی در آن زنده بماند و آلودگی به سایر افراد مصرف‌کننده منتقل شود.
آنفلوآنزا و سل در کمین قلیانی‌ها
دکتر مردانی معتقد است: بسیاری از بیماری‌های تنفسی مثل سرماخوردگی و آنفلوآنزا می‌توانند با مصرف قلیان مشترک به افراد منتقل شوند. البته راه انتقال این بیماری‌های ویروسی فقط پک‌زدن نیست، بلکه اگر بیمار به شیلنگ قلیان دست بزند و بعد از او با آن ناحیه تماس پیدا کنید شما هم مبتلا خواهید شد.
در عین حال، سل نیز یکی از عفونت‌های باکتریایی است که به راحتی از طریق قلیان مشترک منتقل میشود و با سرفه، تب، خلط عفونی، تعریق شبانه، بی‌اشتهایی و درگیری ریه همراه است و می تواند سلامت فرد را به‌شدت تهدید کند؛ به‌ویژه در آنها که ضعف سیستم ایمنی دارند.
مشکلات معده ناشی از قلیان‌کشی
اختلالات گوارشی هم می تواند ازجمله عوارض قلیان کشیدن باشد چون به گفته دکتر مردانی، نوعی باکتری عفونی به نام هلیکوباکتر پیلوری میتواند از طریق قلیان مشترک میان افراد مختلف منتقل شود. البته این عفونت ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما در بعضی موارد با علائمی شبیه زخم معده بروز می‌کند و با تهوع، استفراغ، ترش کردن غذا، درد ناحیه زیر جناغ، ورم معده و اثنی‌عشر همراه است.
انتقال ایدز با قلیان؟
استفاده از قلیان مشترک راه شایعی برای انتقال ایدز محسوب نمی‌شود مگر این که فرد مبتلا دچار زخمی در ناحیه دور لب باشد و خون حاصل از آن به سر مکش قلیان منتقل شود و در عین حال فرد سالم نیز زخمی در دهان داشته باشد و با خون آلوده به ویروس HIV تماس پیدا کند.
امان از توتون‌های طعم‌دار
براساس یک بررسی در بیمارستان مسیح دانشوری، میکروب‌ها و قارچ‌های خطرناکی در تنباکوهای قلیان دیده شده و از آنجا که انواع اسانس قوی، بوی نامطبوع آنها را از بین می‌برند خیلی‌ها فکر میکنند قلیان‌هایی با طعم میوه و... سالم‌ترند؛ در حالی که 90درصد آنها از نامرغوب‌ترین و غیربهداشتی‌ترین تنباکوها هستند و اصلا معلوم نیست کجا و چطور بسته‌بندی می‌شوند. این میکروب‌ها و قارچ‌ها در هر بار پک‌زدن با حرارت وارد محفظه آب شده و بخار آب به میکروب‌ها می‌چسبد و از طریق هر دم، وارد ریه می‌شوند؛ در صورتی که برخی افراد تصور میکنند محفظه آب مانند فیلتر عمل می‌کند.
از طرفی، این میکروب‌ها و قارچ‌ها می‌توانند عاملی برای بروز ناهنجاری‌های تنفسی، سرطان ریه، حنجره و کلیه باشند و به مرور زمان زمینه را برای ابتلا به سرطان فراهم میکنند.
به گفته دکتر مردانی، اسـتفاده از سری‌های یکبار مصرف که به شیلنگ وصل میشود هیچ مصونیتی برای فرد ایجاد نمی‌کند، چون عوامل بیماریزا به‌راحتی از محفظه وارد شیلنگ می‌شوند و با هر بار پک‌زدن از سری قلیان عبور میکنند و مستقیم به سیستم تنفسی انتقال می‌یابند.
همچنین یکی از باورهای غلط بین مردم این است که استفاده از شیر یا مثلا شیرنارگیل به جای آب در مخزن قلیان میتواند از انتقال آلودگی‌ها به مصرف‌کننده جلوگیری کند. این باور کاملا اشتباه است و برعکس این مایعات محیط بسیار مناسبی را برای رشد و بقای میکروب‌ها و ویروس‌ها فراهم میکنند و زمینه بروز بیماری‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهند.
پریسا اصولی
جام جم