شیر دادن به کودک از معدود رفتارهایی است که نه تنها به سلامت مادر بلکه به حفظ ایمنی نوزاد در برابر برخی اختلالات و نارسایی‌های جسمی کمک می‌کند ؛ یعنی علاوه بر این که به حفظ سلامت روان مادر و پیشگیری از بروز چاقی و نیز برخی سرطان‌ها در وی کمک می‌کند، بلکه از سندروم خطرناک مرگ ناگهانی نوزاد تا حد زیادی ممانعت به عمل می‌آورد. از سوی دیگر باعث تقویت عملکرد ریه‌های نوزاد نیز میشود و از بروز مشکلات تنفسی و تنگی نفس در وی نیز جلوگیری می‌کند .
با این حال بسیاری از مادران بر این باورند که شیر کافی ندارند و به همین دلیل در هفته‌های نخستین پس از زایمان، متوسل به شیر خشک می‌شوند و از شیر دادن به فرزند خود انصراف می‌دهند.
حال پرسش اصلی اینجاست که علل ناکافی بودن شیر این دسته از مادران چیست؟
دکتر ربابه شیخ‌الاسلام، متخصص سلامت عمومی و اپیدمیولوژی تغذیه در گفت‌وگو با جام‌جم پاسخ می‌دهد: یکی از مهمترین علل ناکافی بودن شیر مادر، زیر سینه قرار ندادن مکرر شیر خوار است؛ در حالی که هرچه شیرخوار فرصت مکیدن سینه را داشته باشد، شیر بیشتری در سینه‌های مادر تولید میشود.
رئیس انجمن علمی غذا و تغذیه حامی سلامت ایران تاکید می‌کند: بهتر است مادران قبل از بارداری با مشاور تغذیه در زمینه وزن خود صحبت کنند تا مادرانی که بسیار کم وزن هستند تحت رژیم توسط مشاور تغذیه قرار گیرند و با وزن مطلوب وارد دوره بارداری شوند.همچنین ضروری است که این دسته از مادران در طول مدت بارداری نیز پایش وزن را زیر نظر مشاور انجام دهند و بعد از زایمان نیز روش‌های شیردهی مطلوب را عملا بیاموزند. البته مادران کم وزن، مشکلی در شیر دادن ندارند، ولی بهتر است با تغذیه صحیح، خود را به وزن مطلوب برسانند.
کم بودن شیر به معنای قطع شیردهی نیست
کم بودن شیر مادر، توجیهی برای محروم کردن کودک از شیر مادرش نیست؛ چرا که کودک در آغوش مادر و با نگاه وی و با شنیدن ضربان قلب، احساس امنیت و راحتی می‌کند.
این متخصص با تاکید بر این که تغذیه با شیر مادر، اولین قدم مادر برای رشد و تکامل صحیح کودک است، می‌افزاید: با شیردهی رابطه بین مادر و کودک شکل می‌گیرد، بعلاوه که مادران با رعایت قانون شیردهی بر حسب نیاز می‌توانند میزان ترشح شیر را نیز افزایش دهند. اگر مادران براساس نیاز کودک به شیردهی ادامه دهند شیر تولید میشود و نباید نگران کمبود آن باشند .
وی هشدار می‌دهد: در صورتی که شیر خوار به‌طور مرتب شیر می‌نوشد، ولی دچار کمبود وزن شده است توصیه میشود به متخصص کودکان مراجعه کند تا نسبت به آموزش دوباره و تجویز شیر کمکی اقدام شود. البته بهتر است این اقدام پزشک نیز به قطع شیر مادر منجر نشود و مادر هر بار ابتدا از شیر خود شیرخوار را سیر کند و اگر نیاز او برطرف نشد از شیر خشک استفاده کند .
نگذارید استرس، شیرتان را خشک کند
به گفته شیخ‌الاسلام، همه ما باید بتوانیم استرس خود را مدیریت کنیم. مادران نیز از این امر مستثنا نیستند. یعنی نباید اجازه دهند با تصور این که شیرشان کم است دچار استرس شوند. اگر مادر بتواند در شرایط کاملا آرام و اطمینان از کفایت شیر، کودک را در آغوش بگیرد، عمل شیردهی موفقی خواهد داشت. بی‌شک همه افراد در زندگی روزانه خود استرس‌های متفاوتی تجربه می‌کنند و نباید این استرس، نوزادان را از شیر مادرشان
محروم کند.
سیگار کشیدن با شیردهی جور در نمی‌آید
شکی وجود ندارد که مصرف سیگار و قلیان آسیب‌های فراوانی به سلامت می‌زند و در مادر باردار این آسیب شامل حال جنین میشود.
رئیس انجمن علمی غذا و تغذیه حامی سلامت ایران در این باره می‌گوید: مصرف مواد دخانی، بوی بدن مادر را تغییر می‌دهد و این خطر وجود دارد که نوزاد سینه را نگیرد بنابراین اگر مادری به سلامت کودک خود در زمان حال و آینده علاقه‌مند است باید قبل از تولد کودک،سیگار کشیدن را ترک کند.
وی تاکید می‌کند: بی‌شک مصرف شیر، مایعات و تغذیه چهار گروه اصلی غذایی، اطمینان داشتن از اینکه «می‌توانم از عهده شیر دادن برآیم» وحمایت همسران نیز به شیردهی بهتر کمک می‌کند.
بگذارید نوزادتان هرچه می‌خواهد شیر بخورد
همه مادران شیرده باید اصل مهم شیردهی بر حسب نیاز کودک در طول شبانه روز را بدانند؛ یعنی هرچه نوزاد بخواهد و هر زمان که بخواهد باید بتواند از شیر مادر تغذیه کند. در صورتی که مادری در تجربه اولین بارداری این اصل را رعایت کرده باشد، در شیردهی‌های بعدی نیز موفق خواهد بود و در غیر این صورت باید در بارداری بعدی بیشتر توجه کند که این اصل را رعایت کند.
دکتر شیخ‌الاسلام با بیان این مطالب یادآوری می‌کند: اولین شیر بعد از زایمان که زرد رنگ است و آغوز نامیده میشود بسیار مغذی است و حاوی مواد بسیار ضروری برای افزایش ایمنی نوزاد است. مادران کم سواد اغلب فکر می‌کنند این شیر را نباید به کودک داد، ولی علم امروز ثابت کرده که آغوز یکی از بهترین مواد غذایی برای نوزاد تازه به دنیا آمده است. به خاطر داشته باشید شیر مادر در آینده کودک چه به لحاظ سلامت جسمی و چه از نظر عاطفی و روانی اهمیت ویژه‌ای داشته و بهتر است مادرانی که در این زمینه خود را نیازمند آموزش می‌دانند قبل یا پس از بارداری در کلاس‌های آموزش شیردهی شرکت کنند.
پونه شیرازی - دانش و سلامت