انعکاس خبر ورود برخی برندهای غذایی ازجمله اتفاقاتی است که تبعات منفی و چالش‌های بسیاری را در حوزه تغذیه عمومی مردم به جا خواهد گذاشت، بویژه با توجه به مضرات ثابت شده فست‌فودها و به بیانی غذاهای چرب، پرنمک و پرکالری که بسرعت آماده می‌شوند و در اختیار مشتری قرار می‌گیرند، شکی باقی نمی‌ماند که عوارض ناشی از آن بر سلامت عمومی مردم دامن خواهد زد.
در چنین وضعیتی سوالات بسیاری فراتر از مساله دامن‌زده شدن به مصرف فست‌فودها در کشورمان مطرح میشود؛ این که آیا میشود تعادلی مبتنی بر تغذیه سالم و کم ضرر میان غذاهای ملل مختلف با مذاق ایرانی برقرار کرد؟ به بیان دیگر آیا میشود، الگوهای غذایی دیگر کشورها را متناسب با نیاز تغذیه‌ای مردم کشور ما بومی‌سازی کرد؟
دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن علمی تغذیه و پیشگیری از چاقی معتقد است: آنچه از دیرباز در هر منطقه‌ای به شکل تاریخی موجود بوده براساس پیشینه تاریخی و اقلیم آنها پایه‌ریزی شده و در طول زمان با توجه به نیاز جسمانی مردم آن منطقه تغییر پیدا کرده است. حال اگر ما این الگوهای غذایی اصلی ملل مختلف را در قالب یک هرم غذایی یعنی لحاظ کردن تمام گروه‌های متنوع مواد غذایی با رعایت دو اصل تعادل و تناسب مورد توجه قرار دهیم، می‌توانیم به یک الگوی غذایی سالم برسیم، اما هرگز نباید خود را به این الگوهای غذایی محدود کنیم، بلکه باید با آنچه در دسترس خودمان هست، به این قالب برسیم.
این متخصص با تاکید بر اینکه فست‌فودها که پدیده نوظهور یکصد سال اخیر بازار مواد غذایی هستند، سلامت جوامع اعم از توسعه‌یافته یا در حال توسعه را تهدید می‌کنند، به جام‌جم می‌گوید: این گروه از خوراکی‌ها در هر جایی و برای هر فردی و با هر برندی به دلیل چربی اشباع شده، نمک و کالری بالا مضر است. مصرف زیاد این گروه از مواد غذایی میتواند زمینه‌ساز بیماری‌های غیرواگیر مانند چاقی، بیماری قلبی، دیابت، چربی و فشار خون بالا و برخی انواع سرطان بشود. به همین دلیل این گروه از مواد غذایی باید در راس هرم غذایی قرار بگیرد، به این مفهوم که نباید مصرف نشوند یا در حداقل میزان مصرف قرار بگیرند. وی تاکید می‌کند: ممکن است برخی از این گروه مواد غذایی زیان بیشتری برای سلامت ما داشته باشد، اما تقسیم‌بندی آنها به گروه‌های مضر و مضرتر ممکن است، شبهه‌ای در افراد ایجاد کند که به زیاده‌روی در مصرف گروه اول منجر شود و زیان بیشتری را متوجه مصرف‌کنندگان کند.
مراقب باشید به این غذاها معتاد نشوید
فست‌فود با داشتن ترکیباتی چون چربی و نیترات، مزه دلنشینی دارد و به همین دلیل، خوردن آن بخشی از مغز را که مسئول لذت بردن است با ترشح دوپامین تحریک می‌کند. این فرآیند به نوعی مشابه الگوی اعتیاد است.
دبیر انجمن پیشگیری از چاقی در این‌باره توضیح می‌دهد: فرد با لذتی که از خوردن فست‌فود می‌برد، به‌طور فزاینده‌ای تمایل پیدا می‌کند این لذت را دوباره تجربه کند. بی‌شک ورود برندهای جدید فست‌فود به کشور به چنین اعتیادی دامن می‌زند و بر عوارض ناشی از مصرف این مواد غذایی مضر در جامعه خواهد افزود. مصرف این خوراکی‌ها نه‌تنها به خودی خود زیانبار است، بلکه باعث تغییر تدریجی ذائقه ما نیز خواهد شد که اثرات خود را پس از چند سال با هجوم انواع بیماری‌ها به بدنه سلامت عمومی مردم نشان خواهد داد.
وی تاکید می‌کند: مصرف فست‌فود صرفا برای افراد جامعه ما مضر محسوب نمی‌شود، بلکه محدودیت و ممنوعیت مصرف غذاهایی که دارای چربی، نمک و افزودنی باشند، یک توصیه مورد تاکید از سوی سازمان جهانی بهداشت برای تمام جوامع دنیاست.
تربیت تغذیه‌ای، نیاز نسل امروز و فردا
تربیت شیوه تغذیه‌ای، یکی از امور ضروری است که باید از طریق خانواده‌ها (بویژه مادران) آغاز و در مدارس به ترویج آنها پرداخته شود و برای بزرگسالان نیز که ذائقه آنها شکل گرفته، از طریق رسانه‌ها، تربیت و اصلاح شیوه تغذیه ممکن خواهد بود.
دکتر هاشمی با تاکید بر این که مادران باید از آغاز شروع تغذیه تکمیلی، فرزندان خود را با طعم‌های متفاوت و غذاهای سالم آشنا کنند، می‌گوید: آنان در بلوغ و بزرگسالی مشکلی از نظر ذائقه نخواهند داشت و می‌توانند با پیروی از یک الگوی غذایی سالم علاوه‌بر تندرستی از طعم غذاها نیز لذت ببرند.
وی تاکید می‌کند: تغییر ذائقه در بزرگسالی کار دشواری است، اما نقش رسانه‌ها و مراکزی که در آموزش و فرهنگسازی دخالت دارند، در تغییر نگرش مردم و تمایل آنها به پرهیز از غذاهای ناسالم و مصرف خوراکی‌های مفید بسیار موثر است.
بومی‌سازی غذای وارداتی یا جهانی کردن غذای بومی
به گفته دکتر هاشمی، بومی‌سازی برندهای غذاهایی که چرب است، حاوی نیترات بالا و بسیار چاق‌کننده هستند درست نیست. کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم، این است که خوراکی‌های بومی خودمان را جهانی کنیم. این تنها راه تقابل با روند رو به گسترش برندهای غذایی مضر است.
وی به عنوان نمونه به غذایی مثل آبگوشت اشاره می‌کند که اگر کم‌چرب تولید شود، یک غذای کامل و بسیار مفید محسوب میشود و طی چند سال اخیر از طریق برخی رستوران‌ها با عنوان فست‌فود اصیل ایرانی ارائه میشود حتی می‌توان آش‌ها و انواع غذاهای سنتی را نیز با برنامه‌ریزی درست در قالب سریع، انبوه و ارزان عرضه کرد و با کمک رسانه‌ها موفق به جذب مردم برای مصرف این نوع غذاها شد که دارای ارزش تغذیه‌ای نیز هست.
سازمان غذا و دارو: واردات فرآورده‌های گوشتی مجوز نمی‌گیرد
دکتر سهیل اسکندری، معاون اداره کل نظارت و بررسی فرآورده‌های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو می‌گوید: سازمان غذا و دارو در حوزه غذا صرفا متولی سلامت مواد غذایی فراوری شده است و مواردی که باید درخصوص یک رستوران غذای سریع یا همان فست‌فود رعایت شود نیازمند بررسی‌های چندوجهی بوده و باید از سوی ارگان‌های مختلف از جمله بهداشت محیط و اصناف مربوطه و دیگران صورت پذیرد و مهم‌تر از همه اینکه مسئولان صنعت غدا بصراحت گفته‌اند برای یک برند وارداتی فست‌فود تاکنون در خواستی نداشته‌ایم که نیازمند صدور مجوز باشد بعلاوه تاکنون از سوی ادراه کل نظارت بر فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی هیچ مجوزی برای واردات فرآورده‌های گوشتی صادرنشده و نخواهد شد و هر فرآورده وارداتی از این نوع که در بازار مشاهده و رویت شود بدون مجوز سازمان غذا و دارو بوده است و مردم ضمن اعتمادی که به خدمتگزاران خود در سازمان غذا و دارو دارند باید بدانند که هر وارداتی که در حوزه فرآورده‌های غذایی صورت می‌گیرد پس از بررسی‌های لازم بازرسان مستقر در گمرک ما خواهد بود. بی‌شک مهمترین نظارتی که از سوی ایشان بر این محصولات وجود خواهد داشت بررسی وضعیت بهداشتی و همچنین حلیت آنها از سوی نماینده ولی‌فقیه است.
پونه شیـرازی - دانش و سلامت