جام جم سرا: با توجه به اینکه در فصل پاییز بیماریهایی چون سرماخوردگی و.... شیوع پیدا می‌کند، افراد باید به چه مسائلی بیشتر اهمیت دهند؟
در فصل پاییز بویژه والبته پس از آن فصل زمستان که هوا سرد‌تر است، افراد معمولاً با دو مسأله عمده روبهرو هستند؛ نخستین مسأله بحث ویروسهای این فصول است که باید مدنظر قرار داد زیرا تغییرات درجه هوا در این دو فصل زیاد است و در برخی ساعات روز، هوا بشدت گرم و در برخی ساعتهای دیگر، هوا بشدت سرد میشود. این سرد بودن و گرمی هوا خیلی سریع اتفاق می‌افتد. از این رو وقتی یک فرد در معرض هوای سرد قرار می‌گیرد، درجه حرارت بدن به طور ناگهانی تغییر می‌کند و چون این تغییرات درجه هوا طیف وسیعی دارد، باعث میشود بدن نیز واکنشهایی از خود نشان داده و در مقابل این تغییرات ناگهانی ممکن است مقاومت سیستم ایمنی بدن کاهش پیدا کند بنابراین در چنین حالتی فرد مستعد بیماریهای ویروسی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا و... میشود. دومین بحثی که در این فصل بسیار مهم است، وجود هوای خشک در محیطهای بسته است. در این دو فصل افراد برای گرم کردن هوای خانه از وسایل گرمایشی استفاده میکنند و خشکی هوا باعث میشود تا قدرت دفاعی مخاط تنفسی و بینی کاهش پیدا کند و افراد مستعد بیماریهای فصلی شوند.
* خشکی هوا عامل تأثیرگذار در بروز بیماریهای ویروسی در این فصل است. این عامل چه تأثیراتی روی بدن دارد؟
مخاط فوقانی تنفسی یک فیزیولوژی نرمال دارد و یک مکانیسم دفاعی برای بدن به شمار می‌آید، بنابراین زمانی که هوای محیط خشک میشود، این خشکی باعث ایجاد اختلال در بدن شده و مقاومت فیزیولوژیکی مخاط فوقانی تنفسی را کاهش می‌دهد و بدن افراد مستعد ابتلا به انواع بیماریهای ویروسی در این فصل میشود. یکی دیگر از شایع‌ترین مشکلات این فصل، عفونتهای ویروسی است. البته در فصل پاییز زمینه آلرژی و بروز آن با توجه به تغییرات فصلی عود می‌کند و کسانی که مستعد آلرژی هستند، زود‌تر دچار مشکلات عفونت فوقانی تنفسی می‌شوند.
* چرا عفونتهای سینوس، گلو درد، عفونتهای گوش و... در این فصل شایع‌تر است؟
در این فصل علاوه بر سرماخوردگی و آنفلوانزا مشکلاتی چون گلودرد، آنژین چرکی، عفونتهای گوش و سینوس شیوع زیادی پیدا می‌کند که به علت تغییرات هوا و خشکی محیط رخ می‌دهد و آن دسته از افرادی که به عفونتهای فوقانی تنفسی مبتلا هستند، در این فصل با تشدید علائم بیماری خیلی سریع به آلرژی و بیماریهای ویروسی مبتلا می‌شوند. البته دلایل عمده دیگری نیز وجود دارد. مهمترین علت، تشخیص ندادن بموقع بیماری و تفکیک بیماری‌ها به شمار می‌رود و علاوه بر این دو بیماری شایع در فصل سرد، عفونتهای مربوط به سینوزیت و گوش زمینه بروز پیدا میکنند.
* برخی افراد با شروع فصل سرما و افزایش بیماریهای عفونی و ویروسی از مشکلاتی چون ترشحات پشت حلق شکایت میکنند. این مشکلات به چه علت بروز پیدا می‌کند؟
متخصصان ترشحات پشت حلق یا بینی را تحت عنوان PND معرفی میکنند که این مشکل علتهای مختلفی دارد. در حالت عادی و در شرایطی که فرد در سلامت کامل به سر می‌برد و هیچ گونه علائمی از بیماری در وی وجود ندارد، این ترشحات بینی و سینوس با حرکت سلولهای مژک دار بتدریج از جلوی بینی به پشت حلق رانده می‌شوند و زمانی که فرد آب دهان خود را قورت می‌دهد، این ترشحات بدون اینکه فرد متوجه آن باشد، بلعیده میشود. بنابراین ترشحات بینی و حلق یک روند طبیعی در همه افراد است. اما زمانی که افراد از ترشحات پشت حلق و بینی شکایت میکنند، نشان دهنده یک بیماری است. وقتی که میزان این ترشحات غلیظ‌تر از حد طبیعی باشد و فرد به صورت آشکار و بارز هنگام قورت دادن آب دهان این ترشحات را احساس کند و متوجه ترشح پشت حلقی شود، در این حالت دیگر نمی‌توان آن را طبیعی دانست و نشان از یک بیماری عفونی یا ویروسی دارد. شایع‌ترین مسائلی که به افزایش ترشحات پشت حلق و بینی منجر میشود، مشکلات آلرژیکی و عفونتهای فوقانی تنفسی است.
* در چه موارد دیگری فرد با ترشحات پشت حلق و بینی مواجه میشود؟
در بحث سینوزیت نیز افراد معمولاً چنین علائمی را احساس میکنند که اغلب با علائم سرماخوردگی و عود آلرژی قابل تفکیک و تشخیص نیست. زمانی که ترشحات پشت حلق افزایش پیدا کند اما عفونی نباشد نشان از آلرژی دارد و زمانی که فرد به سینوزیت مبتلا شده است، مخاط فوقانی تنفسی به میکروب آلوده شده و فرد ترشحات پشت حلق را احساس می‌کند. همچنین تغییر در رنگ و بو در ترشحات پشت حلق وقتی عفونی میشود، یکی از علائم سینوزیت مزمن به شمار می‌رود. در مواردی که عفونت‌ها از حالت ویروسی به عفونی تبدیل میشود، آن زمان است که ماهیت ترشحات تغییر پیدا می‌کند و معمولاً غلیظ‌تر میشود بنابراین در این گونه موارد اقدامات درمانی با توجه به ماهیت ترشح تفاوت دارد.
* تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیکهای غیرضروری چه مشکلاتی را افزایش می‌دهد؟
کشور ما از نظر آمار مصرف آنتی بیوتیک‌ها جزو کشورهای پرمصرف است که این اتفاق به دلیل خوددرمانی و اطلاعات ناکافی است. یکی از رایج‌ترین کار‌ها در کشور این است که افراد به محض بروز علائم اولیه سرماخوردگی، فوراً آنتی بیوتیک تهیه میکنند و چون آنتی بیوتیک‌ها در کشور ارزان و فراوان است و براحتی در هر داروخانهای در دسترس قرار دارد، به همین علت مصرف سرانه آنتی بیوتیک‌ها در کشورمان بالا‌تر از کشورهای دیگر است. در بحث خوددرمانی دیده میشود که برخی افراد اقدام به تهیه آنتی بیوتیک میکنند و بعد از مصرف چند عدد قرص، آن را قطع میکنند از این رو استفاده ناقص از آنتی بیوتیک‌ها در درمان بیماریهای فصل پاییز باعث بروز مشکلات بیشتری میشود. زیرا این شیوه مصرف آنتی بیوتیک نه تنها تأثیری در بهبود روند بیماری ندارد، بلکه باعث پیدایش برخی میکروب‌ها شده که به درمان مقاوم می‌شوند و بعد از مدتی مصرف این دارو‌ها در بدن فرد تأثیر بسزایی ندارد زیرا آنتی بیوتیک‌ها تأثیرات عادی خود را از دست می‌دهند.
* در این راستا باید چه تمهیداتی صورت گیرد؟
یکی از تمهیدات مهم در این راستا این است که آنتی بیوتیک‌ها براحتی و بدون نسخه پزشک در دسترس افراد قرار نگیرد و متخصصانی که چند آنتی بیوتیک مختلف را تجویز میکنند، به تداخلات دارویی توجه داشته باشند زیرا آن دسته از بیمارانی که همزمان چند آنتی بیوتیک را با هم مصرف میکنند، باید از این موضوع اطلاع پیدا کنند که تداخلات دارویی باعث میشود میکروب‌ها در بدن تکثیر پیدا کرده و آنتی بیوتیک وقتی در چرخه درمانی قرار می‌گیرد، به جای تأثیر مثبت باعث میشود تا این چرخه درمانی متوقف شده و بدن توان دفاع را از خود نداشته باشد که در این حالت آنتی بیوتیک‌ها باعث بی‌حرکتی و ثابت شدن میکروب‌ها می‌شوند. بنابراین مصرف همزمان چند آنتی بیوتیک باعث میشود تا دارو‌ها اثر یکدیگر را خنثی کنند. استفاده از مایعات، بخور و مرطوب نگه داشتن هوا به میزان متعادل باعث میشود تا افراد در دوران بیماریهای فصلی به نتیجه مثبت دست پیدا کنند. همچنین استفاده از اصول تغذیهای مناسب و مصرف میوه و سبزیجات و مصرف غذاهای تازه باعث میشود سیستم ایمنی تقویت شود.
* دوره این بیماری‌ها چند روزه است؟
معمولاً طول دوره سرماخوردگی ۳ تا ۵ روز است اما اگر بیش از ۵ روز این علائم طول کشید و حتی به ۱۰ روز رسید، احتمالاً فرد به آنفلوانزا یا آلرژی مبتلا شده است که باز هم تشخیص بیماری و نوع درمان باید توسط متخصص صورت گیرد.
* تزریق واکسن آنفلوانزا چقدر از بروز بیماریهای فصلی جلوگیری می‌کند؟
تزریق این واکسن برای افراد مسن و افرادی که به مشکلات قلبی، کلیوی و کبدی مبتلا هستند، توصیه میشود اما در بحث سرماخوردگی باید گفت چون ویروسهای سرماخوردگی متنوع هستند، این بیماری نیاز به تزریق واکسن ندارد چرا که تأثیر چندانی در بهبود این بیماری نخواهد داشت. (مهدیه شایگان/ایران)