جام جم سرا: همسرم که رانندگی میکرد، همیشه با چشمان گرد و از حدقه بیرونزده و ضربان قلب بالا، به خیابان خیره میشدم. همیشه هم تا به مانعی یا ماشینی نزدیک میشدیم، سریع به او خاطرنشان میکردم که چه اتفاقی در حال افتادن است؛ انگار که مثلا خود راننده، چشم نداشته یا جانش را دوست ندارد.
این مقدمه را نوشتم که بگویم زنان در حال حاضر، در حال اثبات فرهنگی و اجتماعی خودشان هستند. شاید به ما ایراد بگیرید که مگر زنان اثبات نشدهاند. در اینجا بحثی ظریف پیش میآید؛ از نظر آرمانی، یک بحث داریم و از نظر واقعی، بحثی دیگر. در حوزه نگاه آرمانی و بایدی، همه ما میدانیم که زنان ممنوعیتی برای فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی ندارند؛ مشروط به اینکه حریمها حفظ شود؛ یعنی فعالیتهای مشروط، برای مردان هم تعریف شده است. چنین نیست که مثلا مردان چون میتوانند و باید در خارج از خانه کار کنند، پس لابد حق این را هم دارند که از حریم مشخص خودشان هم خارج شوند. امکان حضور مشروط در صحنههای اجتماعی، برای مرد و زن، تعریف شده است.
از این جهت است که اشاره میکنیم در ساختار اجتماعی و فرهنگی عمومی ایران، زنان در حال اثبات خود هستند؛ چرا که پیش از این، نقشهایی متناسب با داخل خانهها برایشان تعریف شده بود و از این پس، انتظار نقشهایی فراتر از داخل خانهها نیز میرود؛ آن هم به عنوان یک زن مسلمان و نه یک زن با تعریف غربی.
درست است که در تاریخ فرهنگی و اجتماعی ما، زنان فرصت عرض اندام کمتری داشتهاند، درست است که بعضی از مردان باید نگاهشان را عوض کنند، درست است که ... اما این پیشفرضها، چیزی از مسئولیت زنان کم نخواهد کرد؛
مسئولیت حضور اجتماعی در کنار مدیریت خانه و خانواده. تا وقتی که زنان، ترس ناشناختهای از انجام کارهای سخت داشته باشند، پس این فرصت را هم به گروهی از مردان خواهند داد تا به رانندگیشان ایراد بگیرند، بهکار کردنشان ایراد بگیرند و....
جشنواره زنان و تولید ملی، فرصتی است برای همین تمرین اعتمادبهنفس. (متن: دانیال معمار/همشهری|عکس: ابوالفضل سلمانزاده/مهر)