خوشبختانه پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان با توجه به یک‌سری نکات ممکن است که دکتر علی قنبری‌مطلق، آنکولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به آنها می‌گوید: یکی از فاکتورهای بسیار مهم در پیشگیری از سرطان نگه داشتن وزن در حالت ایده‌آل است. بر این اساس، باید توجه داشت که بالا بودن وزن هنگام تولد رابطه مختصری با خطر سرطان دارد،اما افزایش وزن در دوران بزرگسالی با افزایش خطر سرطان مرتبط است. از سوی دیگر باید از کاهش و افزایش مکرر وزن پرهیز کرد، زیرا بر خطر بروز سرطان تأثیر می‌گذارد.
امان از سیگار
پرهیز از مصرف دخانیات گرچه دیگر تکراری شده است، اما همچنان از سوی بسیاری از افراد نادیده گرفته میشود.
دکتر قنبری مطلق در این باره در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: هیچ‌کدام از فرآورده‌های توتون مانند سیگار، پیپ و قلیان و حتی جویدن توتون، سالم نیست. حتی توصیه میشود که اگر سیگار هم نمی‌کشید، از نشستن در جاهایی که افراد دیگر سیگار می‌کشند، خودداری کنید. جالب است بدانید که اثرات ترک سیگار از همان ساعات اولیه ترک آشکار میشود پس هر چه زودتر سیگار را ترک کنید سود بیشتری می‌برید و هر چه زمان بیشتری برای اقدام به ترک سپری شود، مزایای حاصل از آن کاهش می‌یابد.
معجزه ورزش را دست‌کم نگیرید
بررسی‌های محققان ثابت کرده است که داشتن فعالیت بدنی منظم روزانه حتی به شکل پیاده‌روی میتواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان بسیار موثر باشد. به همین دلیل دکتر قنبری‌مطلق با تاکید بر داشتن فعالیت بدنی منظم برای پیشگیری از سرطان و بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌افزاید: هر هفته دست‌کم سه بار و هر بار 30 تا 45 دقیقه فعالیت ورزشی انجام دهید که ضربان قلب‌تان را بالا ببرد و در کنار آن تمریناتی نیز برای تقویت عضلات داشته باشید. همچنین از نشستن طولانی در یک‌جا از جمله پشت میز کار یا در مقابل تلویزیون، بپرهیزید.
برنامه غذایی‌تان را با میوه‌ها رنگین کنید
مصرف روزانه پنج وعده از سبزی‌ها و میوه‌ها مقوله‌ای است که اثرات آن در پیشگیری از سرطان انکارنشدنی است.
دکتر قنبری‌مطلق توصیه می‌کند: باید مصرف مواد نشاسته‌ای را کم کنید و از رژیم‌های غذایی که غنی از میوه‌جات و سبزیجات تازه است، استفاده کنید. همچنین باید از نوشیدنی‌های شکردار بپرهیزید و این نوشیدنی‌ها را با آب جایگزین کنید. علاوه بر مصرف قند و شکر تصفیه شده مصرف نمک را نیز باید محدود و برای طعم‌دار کردن غذا از ادویه و چاشنی گیاهی استفاده کنید.
تغذیه سالم داشته باشید
در این که باید به اندازه مناسب غذا بخورید و سعی کنید که وعده‌های اصلی غذا را حذف نکنید تا ناچار به ریزه‌خواری نشوید، از نقطه نظر سلامت شکی وجود ندارد.
دکتر قنبری با اشاره به این موضوع و تاکید بر اینکه نباید در حالت استرس و اضطراب غذا خورد، می‌گوید: از غذاهای کم‌چرب و تا حد امکان بدون چربی‌های حیوانی استفاده کنید.برای این منظور از روش‌های صحیح پخت مانند کبابی، بخارپز، آب‌پز و پخت ملایم در حرارت کم‌بهره بگیرید. همچنین غذاهای نیم سوخته و سوخته (کباب، جوجه کباب، ته دیگ، سیب‌زمینی و پیاز داغ سوخته) را مصرف نکنید.
این آنکولوژیست تاکید می‌کند: از مصرف انواع گوشت‌های دودی و نمک سود یا فرآوری شده با مواد شیمیایی و نگهدارنده مانند سوسیس و کالباس و کنسرو به‌طور جدی باید پرهیز کرد. از مصرف مشروبات الکلی نیز باید پرهیز کرد.
خود را در برابر عفونت‌ها محافظت کنید
پیشگیری از ابتلا به عفونت‌ها و ویروس‌ها میتواند سدی در برابر ابتلا به بسیاری بیماری‌های دیگر از جمله برخی از انواع سرطان باشد. به همین دلیل دکتر قنبری‌مطلق با تاکید بر تزریق واکسن برای پیشگیری از ابتلا به ویروس هپاتیتB ، بخصوص از سوی افراد پرخطر می‌گوید: برای آمیزش جنسی نیز باید از ابزارهای محافظت‌کننده، استفاده کرد تا خطر ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی و سرطان‌های ناشی از آن مانند سرطان دهان، دهانه رحم و مقعد کاهش پیدا کند.
محافظت از پوست را کم‌اهمیت نشمرید
متخصصان به طور مکرر تاکید می‌کنند که در صورت تماس طولانی‌مدت با تابش آفتاب، از کرم ضدآفتاب، کلاه آفتاب‌گیر، عینک آفتابی و پوشش مناسب مثل لباس سفید، آستین‌دار و یقه بلند استفاده کنید.
دکتر قنبری‌مطلق هم در این راستا می‌افزاید: برای کاهش اثرات زیانبار نور خورشید بر پوست و تشدید خطر سرطان پوست باید از کرم یا لوسیون ضدآفتابی استفاده کنید که فاکتور محافظتی آن 15 یا بیشتر است. بعد از تماس با نور خورشید، دوش بگیرید و عرق موجود روی پوست، نمک، مواد شیمیایی و فرآورده‌های ضدآفتاب را از تن خود بشویید. از برنزه شدن چه از طریق خوابیدن در برابر نور خورشید یا لامپ‌های فرابنفش نیز پرهیز کنید.
وی تاکید می‌کند: اگر مرتب آرایش می‌کنید، از لوازم آرایشی بدون چربی استفاده کنید؛ زیرا لوازم آرایش چرب، منافذ پوستی را می‌بندد. داروها از جمله برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدافسردگی، ضدپرفشاری خون، داروهای قلبی و دیابت نیز میتواند پوست را نسبت به آفتاب حساس‌تر کند.
مراقب آسیب‌های شغلی باشید
در نظر داشته باشید که برخی از مشاغل چون کشاورزی، سمپاشی، نقاشی، مبل‌سازی، کار در صنایع آهن، فولاد، زغال‌سنگ، لاستیک و کار تولید یا تعمیر پوتین و کفش، خطر برخی سرطانها را افزایش می‌دهد.
دکتر قنبری‌مطلق با اشاره به این مطلب می‌افزاید: از تماس با آفت‌کش‌ها بپرهیزید. جذب آفت‌کش‌ها بیشتر از راه پوست صورت می‌گیرد. در صورت تماس باید بدنتان را بسرعت بشویید. هنگام کار با حلال‌ها نیز باید مطمئن شوید که اتاق کاملا تهویه میشود. از برخورد غیرضروری با اشعه ایکس نیز تا حد امکان پرهیز کنید. اگر در محیطی کار می‌کنید که در آن در معرض تراکم بالایی از ذرات ریز، الیاف و گرد و غبار قرار دارید، ماسک محافظ مناسب را روی بینی و دهان خود قرار دهید.
زندگی روانی سالمی داشته باشید
شاید در ظاهر به نظر شعارگونه بیاید، ولی واقعیت آن است که اگر در زندگی اهداف واقعگرایانه داشته باشید، درگیر بسیاری از استرس‌های روحی نخواهید شد. بر این اساس، دکتر قنبری‌مطلق توصیه می‌کند: تا آنجا که می‌توانید از تنش و اضطراب پرهیز کنید؛ زیرا اضطراب، سیستم دفاعی بدن را تضعیف می‌کند. خودتان را دوست داشته باشید و به جسم و روان خود احترام بگذارید. دقایقی از روز را به خلوت کردن با خود و دعا کردن بپردازید تا به آرامش برسید. از رقابت‌های ناسالم تنش‌آفرین بپرهیزید و زندگی اجتماعی سالمی داشته باشید.
علائم هشداردهنده سرطان را بشناسید
نشانه‌هایی که به منظور تشخیص زودهنگام سرطان نباید نادیده بگیرید شامل موارد زیر میشود:
ـ ابتلای به سرطان در اقوام درجه یک
ـ تغییر در خال‌های پوستی و زخم‌های بدون بهبود
ـ توده در هر جای بدن
ـ سرفه یا گرفتگی صدای طولانی
ـ اختلال بلع یا سوء هاضمه طولانی
ـ استفراغ یا سرفه خونی
ـ اسهال یا یبوست طولانی
ـ خونریزی غیرطبیعی ادرار، مدفوع، واژن، نوک سینه
ـ بی‌اشتهایی یا کاهش وزن بی‌دلیل
پونه شیرازی / گروه سلامت